ՎԱՉԷ ԲՐՈՒՏԵԱՆ
Երկրաշարժը բարերար կ՛ըլլա՞յ:
Փաստօրէն` երբեմն այո՛, ինչպէս անցնող կիրակի պատահեցաւ Յունաստանի մէջ` ցնցելով ոչ թէ նոյնինքն Յունաստանը, այլ` Պրիւքսելը, Միջազգային դրամական հիմնադրամը (IMF), Եւրոպայի Կեդրոնական դրամատունը եւ վայրագ դրամատիրութեան յաղթարշաւով գինովցած Արեւմուտքի ելեւմտական աշխարհը` առհասարակ:
Արմատական ձախի դաշնակցութիւնը` Սիրիզա(*), խլելով յոյն ժողովուրդի քուէներու աւելի քան 36 տոկոսը, տիրացաւ խորհրդարանի 300 աթոռներէն 149-ին: Սիրիզայի` փողկապ չսիրող ղեկավար Ալեքսիս Ցիփրաս ստանձնեց վարչապետի պաշտօնը:
Անդրազգային ընկերութիւնները եւ միջազգային ելեւմտական հաստատութիւնները, որոնք պատճառ հանդիսացան համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամին, 2008-ին (ու ատոր համար ալ… վարձատրուեցան հարիւրաւոր միլիառներով) համաշխարհային ծաւալի տնտեսական պատերազմ մը շղթայազերծած են բառացիօրէն կողոպտելու համար այլոց բնական հարստութիւնները: Արեւմուտքի քաղաքական ուժի կեդրոնները իրենց ամբողջական հակակշիռին տակ առած նոյն այս շրջանակները կը փորձեն պարտադրել այնպիսի տնտեսական վարքագիծ մը, որով հարստութեան բաշխումը տեղի ունենայ ոչ թէ վերէն վար, այլ` վարէն վեր, զայն կեդրոնացնելու համար իրենց ձեռքը:
Եւրոպայի եւ Միացեալ Նահանգներու մէջ այս քաղաքականութիւնը կը բացատրեն «անմեղ», բայց մոլորեցնող բառով մը` ժուժկալութիւն (austerity): Այսինքն` ծախսերու կրճատում: Կրճատում` բոլոր այն ծախսերուն, որոնք կը կատարուին հանրային բարօրութեան համար` թոշակներ, առողջապահութիւն, դպրոցներ, ընկերային յատկացումներ եւ այլն: Այս բոլորը` որպէսզի վերի 1 տոկոսը նուազ տուրք վճարէ (տոկոսային առումով, միլիառատէր Ուորըն Պաֆեթ աւելի քիչ տուրք կը վճարէ, քան` իր հեռաձայններուն պատասխանող քարտուղարուհին): Այս վարքագիծը նաեւ կառավարութիւններուն կը պարտադրէ սեփականաշնորհել իրենց հակակշիռին տակ գտնուող կառոյցները (հանրային փոխադրութիւն, ջուր, ելեկտրականութիւն եւ այլն), որպէսզի անոնք վերածուին անհատներու կամ ընկերութիւններու համար դրամական շահ կուտակելու միջոցի: Յունաստանի նոյնիսկ առաջարկուեցաւ…վաճառել Աքրոփոլիսը. կրնա՞ք երեւակայել ագահութիւնը:
Մէկ խօսքով, այս վարքագիծը կ՛առաջադրէ կթան կովի վերածել ժողովուրդներ ամբողջ:
«Բնականաբար» այս տիպի ժուժկալութիւնը չ՛ընդգրկեր…զինուորական մարզը: Հոն, մեղա՜յ, այդ բառը թապու է: Սա` ի միջի այլոց:
Յունաստանի մէջ «ժուժկալութիւնը» պատճառ դարձաւ, որ երկիրը կուտակէ մօտաւորապէս 315 միլիառ եւրօ արտաքին պարտք, անգործութիւնը անցնի 20 տոկոսի սահմանը, եւ տնտեսութիւնը հասնի փլուզումի սեմին:
Սիրիզան Յունաստանի մէջ դիմադրեց այս վարքագիծին: Անիկա եկաւ ըսելու, որ բա՛ւ է, եւ առաջարկեց երկու հիմնական կէտ: Առաջին` ջնջել երկրին արտաքին պարտքին մէկ մասը, եւ երկրորդ` մնացածին համար սակարկութիւններու բանակցութիւններ վարել:
Մսրայ Մելիքին նման, սարսափը պատեց…Անկելա Մերքելին, որ այս վարքագիծը յառաջ մղող հիմնական ուժն է:
Նման պարտքերու ջնջումը կամ կրճատումը բնականաբար ունի բազմաթիւ նախընթացներ: Ամէնէն ցայտունը Գերմանիոյ պարագան է: Արդարեւ, Համաշխարհային Բ. պատերազմէն ետք, 1953-ին, Արեւմուտքը ջնջեց պարտուած Գերմանիոյ արտաքին պարտքին (30-50 միլիառ տոլար` ըստ զանազան աղբիւրներու) մեծ մասը, իսկ մնացեալը տարածեց 30 տարուան վրայ:
Սակայն Սիրիզան միայնակ չէ իբրեւ դիմադրող գաղափարական շարժում: Սպանիոյ մէջ եւս յառաջ եկած է համանման շարժում մը` Փոտեմոսը: Եւ գիտէ՞ք ինչ: Սպանիոյ ընտրութիւնները յառաջիկայ մայիսին են: Յունաստանի ընտրապայքարի ընթացքին Փոտեմոսի եւ նման շարժումներու ներկայացուցիչներ եկան Յունաստան` զօրակցելու Սիրիզային: Այս առումով նոյնը պիտի պատահի Սպանիոյ մէջ: Սա ցոյց կու տայ, որ Եւրոպայի մէջ գաղափարական առումով առողջ շունչ մը սկսած է: Վայրագ դրամատիրութեան հակակշիռին տակ ինկած Եւրոպայի մէջ ստեղծուող այս նոր շունչը Հայաստանի ու հայութեան համար եւս յուսադրիչ է, որովհետեւ ռազմավարական նոր գործակցութիւններ ու կարելիութիւններ կրնայ ստեղծել մեզի համար:
Հայ քաղաքական միտքը պարտաւոր է հաշուի առնել այս իրականութիւնները եւ առնէ մարտավարական այնպիսի քայլեր, որոնցմէ Հայաստան կարենայ օգուտ քաղել: Ի վերջոյ, պէտք է օգտուիլ «բարերար երկրաշարժներէն»®
(*) Յունաստան ծնած-մեծցած խմբագիր ընկերս բացատրեց` Սի. Ռիզ. Ա- Սինասփիզմոս Ռիզոսփասթիքա Արիսթերա, Արմատական ձախի դաշնակցութիւն: Արմատական եւ ոչ թէ` «ծայրայեղական», ինչպէս բնութագրած էր մեր թերթերէն մէկը:
