Քաղաքական
Թուրքերը Մեր Մէջ
«Լ՛Օրիան»-ի խմբագիր Ռընէ Աժիուրի Անգարայի դիմափոխութեան առթիւ ատենէ մը ի վեր իր խմբագրականները կը յատկացնէ Փոքր Ասիոյ բարձրաւանդակին վրայ արձանագրուող հոլովոյթին: Ասկէ առաջ տուած էինք իր բոլոր խմբագրականները: Կու տանք նաեւ երէկուանը, որ գրեթէ շարունակութիւնն է միւսներուն.-
Լիբանանի նման փոքր երկիրներ չեն կրնար սակարկութիւններու արտաքին քաղաքականութիւն մը վարել: Դիւանագիտական այդպիսի սակարկութեան մը միջոցներէն զուրկ ենք: Մեր ուժը կրնայ գալ միայն դաւանական որոշ թիւով սկզբունքներու հանդէպ մեր հաւատարմութենէն, սկզբունքներ, որոնք կը հանդիսանան մեր ազգային միութեան հիմքը եւ մեր արտաքին յարաբերութեանց բարոյագիտութիւնը:
Այս տողերը կը գրենք Պէյրութ այցելութեանը առթիւ թրքական պատուիրակութեան մը, որ արաբական երկիրներու շրջապտոյտը կը կատարէ:
Այսօր, ինչպէս 52-55 տարիներուն, թրքական դիւանագիտութիւնը աշխուժ է: Երէկ այս աշխուժութիւնը կը գործէր Ուաշինկթընի եւ Թեհրանի, Լոնտոնի եւ Պաղտատի, Պէյրութի, Ամմանի եւ Գահիրէի միջեւ: Մենտերես «կարմիր վտանգը» կը տեսնէր Կովկասի դռներուն առջեւ եւ կը յաւակնէր արաբները համախմբել Արեւմուտքի շուրջ` Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի պաշտպանութեան համար: Այսօր Մոսկուան է եւ` չէզոքապաշտութիւնը. արաբական պետութիւնները անգամ մը եւս կը պեղուին` անցեալէն տարբեր երեւոյթով մը: Ու եթէ թուրքը կը ճամբորդէ մինչեւ Լոնտոն եւ Ուաշինկթըն, ատիկա կ՛ընէ անոնց իմացնելու համար թրքական քաղաքականութեան նոր անկախութիւնը:
Ի՞նչ պատահեցաւ այսօրուան եւ երէկուան միջեւ:
Վէճ մը` Կիպրոսի ճակատագրին շուրջ, յունական փոքր կղզի մը, ուր կ՛ապրի թուրք սակաւաթիւ փոքրամասնութիւն մը:
Անգարայի դիւանագիտութիւնը կ՛ուզէ փոխուիլ այդ կղզիին վրայ փչող հովին ուղղութեամբ: Թուրքիա զինուորական տէրութիւն մըն է, որ կը գրաւէ ռազմադիտական առաջնակարգ դիրք մը: Կրնայ այդ դիրքը արժեցնել եւ, փոխարէնը, ստանալ հողային ու նիւթական առաւելութիւններ: Ասիկա յաջողած էր Ա. Աշխարհամարտի վաղորդայնին: Յաջողած էր նաեւ Բ. Աշխարհամարտի նախօրեակին ու վաղորդայնին: ՀԱՅԵՐԸ, ՅՈՅՆԵՐԸ, ՔԻՒՐՏԵՐԸ ԵՒ ԱՐԱԲՆԵՐԸ ԻՐԱՐՈՒ ԵՏԵՒԷ ԿՐԵՑԻՆ ՀԵՏԵՒԱՆՔՆԵՐԸ:
Այս տեսակէտէն, թրքական դիւանագիտութեան ճարպիկութիւնը իր համազօրը կը գտնէ միայն շնականութեան մէջ` մեծ տէրութիւններու դիւանագիտութեան, որոնք ըստ պարագայի, կը փնտռեն անոր զինակցութիւնը կամ չէզոքութիւնը:
***
Փոքր երկիրները այսքան ճարպիկ ըլլալու միջոցները չունին:
Կիպրոսի կապակցութեամբ, մեր դիրքը կրնայ սահմանուիլ միայն այն վարդապետութեամբ, որ միշտ վարած է մեր քաղաքականութիւնը, երբ կ՛արծարծուին միջհամայնքային կեանքի, հողային ամբողջականութեան եւ ազգային միութեան խնդիրներ:
Այսպիսի խնդիրներ ընթացիկ են արաբական Արեւելքի մէջ: Նախ յատուկ են Լիբանանի, ապա` Պաղեստինի: Սուրիոյ եւ Իրաքի նման երկիրներ եւս ունին նման խնդիրներ:
Որեւէ արարք, որ կը ձգտի ազգային տարանջատումի եւ հողային բաժանման լուծումներու, մեզի համար դատապարտելի է իր սկզբունքին մէջ իսկ: Մարդկայնօրէն անբարոյ է եւ քաղաքականօրէն` վնասակար: Իտէալական պատուանդան մըն է օտար յաւերժական միջամտութեան մը` երկրի մը ներքին գործերուն: Ատիկա «ազգային համայնքներ»-ը կը դարձնէ «պաշտպան տէրութիւններու» յաճախորդներ: Կիպրոսի վերաբերեալ Ցիւրիխի համաձայնութիւնը այս կէտին մէջ վիրաւոր է եւ այդ պատճառով է, որ Կիպրոս դարձաւ արիւնալի բախումի մը թատերավայրը:
Լիբանան ԺԹ. դարու վախճանին ճանչցաւ նման ողբերգութիւն մը: Պաղեստին անոր ենթարկուեցաւ 1948-ին եւ տակաւին դուրս չելաւ: Իրաք մնայուն կերպով այդ սպառնալիքին տակ է: Երկու տարի առաջ Ալճերիա ինկաւ այդ թակարդին մէջ:
Հիմա կարգը եկած է Սուտանի եւ Կիպրոսի:
Վերջին տասնամեակին անկախութեան տիրացած պետութիւններուն մէջ բազմաթիւ են անոնք, որոնց ազգային միութեան ճիգերը կը տապարահարուին համայնքային քաղաքականութեամբ մը, որ կրնայ խախտել իրենց հիմքերը: Այդ երկիրներու կառավարութիւնները միշտ չունին իմաստութիւնը եւ մտային պատրաստութիւնը, որոնց շնորհիւ պիտի կրնային պաշտպանուիլ իրենց ազգային պառակտումով շահագրգռուած ուժերու դէմ: Ասիկա պատճառ մը չէ նպաստելու համար այդ շահերուն` բաժանումի լուծումներ առաջարկելով:
Համայնքները, եթէ իրենք իրենց ձգուին, ի վերջոյ կը գտնեն իրենց կարելի գոյակցութեան պայմանները եւ ազգային միութեան պահպանման հիմնական տուեալները: Բոլոր ազգերը ճանչցան փոքրամասնութիւններու խնդիրներ: Անոնք կը յաջողին լուծել այդ խնդիրները` տարակարծութիւններէն վեր բարձրանալով եւ ոչ թէ զանոնք ծանրացնելով:
Խնդիրն այն է, որ օտար միջամտութիւն չըլլայ: Միջազգային օրէնքն ու բարոյականը, որոնք կոչուած են ՄԱԿ-ը վարելու, կերտուած են այս սկզբունքին վրայ:
Եթէ կիպրական խաղաղութիւնը չփնտռուի այս հիման վրայ, պիտի մտահոգուինք հոս: Հարցը մեզի համար սակարկութեան նիւթ չէ:
Համազգայինի Ամանորի
Խրախճանքը Դամասկոսի Մէջ
Յունուար 7, երեկոյեան, Միացեալ վարժարանին մէջ տեղի ունեցաւ Համազգայինի աւանդական խրախճանքի հաւաքոյթը Ամանորի առթիւ:
Ժամանակէն առաջ հոծ թիւով անդամ-անդամուհիներ եւ համակիրներ բոլորուած էին ճոխ սեղաններու շուրջ` ստեղծելով ընտանեկան մտերմիկ մթնոլորտ մը: Ժամը 9:30-ին Ժոզեֆ Ղազարեանի շնորհաւորական խօսքերով հաւաքոյթը բացուած յայտարարուեցաւ եւ ընտրուեցաւ օրուան թամատան` յանձին Գէորգ Սազճեանի: Փոխնիփոխ բաժակաճառեր ըրին եւ խօսք առին` Մ. Պապիկեան, Կ. Պետիկեան, Ս. Պապիկեան եւ Գ. Սազճեան:
Հիւրաբար քաղաքս գտնուող Պերճուհի Քէշիշեան խոր ապրումով արտասանեց Ս. Կապուտիկեանի «Խօսք իմ որդուն», Սարգիս Գէորգեան` Սիամանթոյէն կտոր մը եւ Ա. Խաճարեան` Ակնունիի «Դէպի երկիր»-ը: Ծանօթ երգիչ Ա. Քէշիշեան իր թովիչ ձայնով լսելի ըրաւ «Հորովել»-ը` Թաթուլ Ալթունեանէն, «Արդեօք գիտե՞ս դու»` Ա. Սաթեանէն, «Լեպլեպճի հօր հօր աղա»` անսամպլի վերջին երգածներէն, որ արժանացաւ բուռն ծափահարութիւններու եւ կրկնուեցաւ: Իրենց անակնկալներով մեծապէս զուարճացուցին ներկաները` Յակոբ Խաճարեան եւ Մանուէլ Քէշիշեան: Ու այսպէս մինչեւ ուշ գիշեր երգերով, խմբերգներով, անակնկալներով լի, ճոխ ու զուարթ մթնոլորտի մէջ ժամերը սահեցան շուտով:
Հաւաքոյթը չփակուած` Սիսակ Պոյաճեան ներկաներուն սրամիտ եւ հաճելի կաղանդչէքներ բաժնեց:
ԹՂԹԱԿԻՑ
