ԽԱՉԻԿ ԽԱՉԵՐԵԱՆ
«Եթէ մէկ տարուան համար կը ծրագրես, բրինձ ցանէ.
եթէ տասը տարուան` ծառ ցանէ.
եթէ հարիւր տարուան` երեխաները դաստիարակէ»:
Քանֆուշըս
Ժամանակակից հայկական սփիւռքի ուժասպառ հաւաքական կեանքին մէջ խորքային բարեկարգումներու ձեռնարկումը յոյժ դժուարին առաքելութիւն մըն է, պարզապէս որովհետեւ անոնց թոյլատու առարկայական ու ենթակայական գործօնները այսօր դարձած են իսկապէս ժլատ` գաղութահայութիւնը մատնելով ժամանակի արհամարհանքին արժանացած, հնամաշ համակարգերու ագոյցին: Աննախանձելի իրականութիւն մը, որ յանձնառու ազգային ղեկավարութեան կը պարտադրէ գուրգուրանքով վերաբերիլ սփիւռքահայ շիջող կեանքի բարօրութիւնը հետապնդող առկայ նախաձեռնութիւններուն հետ:
Պուրճ Համուտի մէջ ազգային կեդրոնական վարժարանի մը կառուցման ընթացիկ աշխատանքը այդ նախաձեռնութիւններէն մէկն է, որ կարողականութիւն կրնայ ունենալ լիարժէք լուծում ընձեռելու լիբանանահայ հանրային կեանքը շատոնց հիւծող մարդուժի հիմնախնդիրին, անով անհրաժեշտ թթուածին ներմուծելու առաջնորդող տարրերէ ամայացող այս գաղութի տարբեր ոլորտներուն:
Պայմանականօրէն կ՛ըսենք` «կարողականութիւն կրնայ ունենալ», որովհետեւ շատ բան կախեալ է առանցքային այն սկզբունքներէն, որոնց վրայ պիտի խարսխուի յիշեալ դպրոցը: Ահա հո՛ս է առաքելութիւնը ազգային աւագանիին` ապագայակերտ մտասեւեռումով հունաւորելու այդ սկզբունքները եւ անսակարկ վճռակամութեամբ երաշխաւորելու անոնց կիրարկումը: Երկու հրամայականներ, որոնք կանուխէն կրնան նախաճաշակ մը տալ սոյն նախաձեռնութեան ճակատագիրին մասին…
Վերջիններուս գծով, յօդուածը չունենալով լիարժէք չափանիշեր բանաձեւելու յաւակնութիւն, որուն համար, ի դէպ, գոյութիւն ունին աւելի պատշաճ հարթակներ, կ’ուզենք միայն ընդգծել քսանմէկերորդ դարու յարիր կրթօճախի մը ընդհանրական պահանջները` լիբանանահայ կրթական համակարգի այսօրեայ պաստառին վրայ: Այսպէս, ակնկալուածը հաստատութենական տրամաբանութեամբ տոգորուած հիմնարկ մըն է, ուր գոյութեան ի խնդիր նիւթական եկամուտ ապահովելու մտմտուքը դամոկլեան սուրի բնոյթ չունի, ուր կը պաշտօնավարեն գիտականօրէն ատակ ուսուցիչն ու տնօրէնը, ուր կրթական ծրագիրները յարատեւ վերագնահատման ու պատշաճեցման կ՛ենթարկուին: Միաժամանակ` հիմնարկ մը, որ կը բնորոշուի կրթական այնպիսի մշակոյթով, ուր ուսուցիչները սորվեցնելէ աւելի` կը ներշնչեն աշակերտը, քարոզելու փոխարէն` կը կը գրգռեն անոր մտաշխարհը, կաղապարուած լուծումներ ցոյց տալու փոխարէն` կը մղեն զայն նոր լուծումներ պեղելու:
Բնականաբար խիտ տողերու մէջ արտայայտուած այս ակնկալութիւններէն իւրաքանչիւրը ինքնին կնճռոտ մարտահրաւէրի մը դուռ կը բանայ, այդուհանդերձ, առանց անոնց դիմագրաւման, այլապէս պարագայական նուիրատուութիւններու, պատահական ուսուցիչներու, հնադարեան կրթական ծրագիրներու ու մեքենացած ուսուցողական «մշակոյթ»-ի առկայութեան, նոր երդիքներու տակ հին վիճակները դատապարտուած կը մնան յամենալու` թէ՛ իմաստազրկելով ինքնին նախաձեռնութիւնը եւ թէ՛ վատնելով գաղութին մնացեալ նիւթական ու մարդկային դրամագլուխները:
Սփիւռքեան իրականութեան մէջ ազգային համապարփակ ռազմավարութեան մը բացակայութեան հիմնական պատճառով հաւաքական գործունէութիւնները յաճախ կ՛ընթանան անհեռանկար ու պղտոր վախճանական նպատակներու առաջնորդութեամբ: Կեդրոնական վարժարան մը հիմնելու վերոնշեալ ձեռնարկը, գոյութենական հարցի մը խորքային լուծում բերելու իր յաւակնութեամբ, խոտոր կը համեմատի այդ կարկտան ճիգերուն: Առ այդ, այսօր գոյութիւն ունի առաւելագոյն լրջութեամբ սոյն առաջադրանքը զսպանակելու հրամայական, որուն նետուած ձեռնոցը առաջին հերթին վերցնելու կոչուած է ազգային ղեկավարութիւնը:
Եւս մէկ ձեռնոց, որուն համար իսկապէս արժէ ցասկոտ կռիւ տալ…
