Ոդիսական Արշաւ Մը

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Նոր տարին առիթ մըն է անցած տարուան մտովի հաշուետուութիւն մը ընելու եւ նոր որոշումներ տալու Նոր տարուան համար: Արդեօք անգլիացի 33 տարեկան Կրահամ Հիուզ նման որոշում մը տուա՞ծ էր 2008 թուականին, երբ ան ծրագրած էր այցելել աշխարհի շուրջ գտնուող բոլոր 201 երկիրները… առանց օդանաւ օգտագործելու: Ան իր այս մեծ արշաւը կատարած է մօտաւորապէս չորս տարիէն եւ նոյնիսկ մրցանիշ մը արձանագրած` իբրեւ «մէկ տարուան ընթացքին ամէնէն շատ երկիրներ այցելած անձ, միայն ցամաքային եւ ծովային փոխադրամիջոցներ գործածելով»:

Կրահամի մեծ արշաւը սկսաւ 1 յունուար 2009-ին, երբ ան կտրեց Ռիվըր Փլէյթ գետը եւ անցաւ Ուրուկուէյ: Առանց թռչելու աշխարհը տեսնելու այս նպատակը դիւրին չէր: Ան 1426 օրէն (մօտաւորապէս` 3 տարի եւ 11 ամիս) կտրեց 256 հազար քմ` շաբաթը միայն 100 տոլար ծախսելով: Ան այցելեց ՄԱԿ-ի կողմէ ճանչցուած բոլոր 193 երկիրները, առաւել` Թայուան, Վատիկան, Պաղեստին, Քոսովօ, Արեւմտեան Սահարա եւ Միացեալ Թագաւորութեան չորս պետութիւնները (Անգլիա, Սկովտիա, Կալէս եւ Հիւսիսային Իրլանտա):

 ***

Կրահամ ճամբորդեց առանձին: Օրէնքները յստակ էին. ան թռչելու իրաւունք չունէր, ոչ ալ` անձնապէս քշելով տեղափոխուելու: Այս ձեւով միջազգային սահմանները կտրեց քալելով, փոխադրակառքերով, թաքսիներով, նաւով կամ նաւակներով:

Ան ապրեցաւ անհաւատալի արկածախնդրութիւններ` երբեմն անցանկալի կացութիւններու մէջ գտնուելով, ինչպէս` Քոնկոյի մէջ, ուր ան վեց օր բանտը մնաց, կամ` երբ չորս օր ճամբորդեց ձկնորսական փոքրիկ եւ ծակ նաւակով մը: Իսկ երբ անոր կը հարցնեն, թէ ինչպէ՛ս կրցած է անցնիլ վտանգաւոր երկիրներու սահմաններէն, ան պարզապէս կը պատասխանէ, թէ ան քալած է, մինչեւ որ հասած է ուրիշ երկրի մը սահմանը:

Սակայն Կրահամ նաեւ անցուցած է շատ հաճելի ժամանակներ եւ ապրած` անհաւատալի փորձառութիւններ: Ինչպէս, օրինակ, երբ ան Պորնէոյի օրանկութաններուն հետ բարեկամացած է, ճանչցած է Թուվալուի վարչապետը, կամ պարած` Փափու Նիւ Կինէայի բնիկներուն հետ:

***

Կրահամ շատ կը սիրէ ճամբորդել: Գլխաւորաբար այս պատճառով է, որ ան ճամբայ ելած է տեսնելու համար, թէ կարելի՞ էր նման մեծ ճամբորդութիւն մը իրագործել առանձին եւ դրամական նեղ պայմաններու մէջ: Սակայն ան ուզած է նաեւ փաստել, որ աշխարհը այդքան ալ գէշ եւ վախազդու տեղ մը չէ, այլ ան լեցուն է ազնիւ անձերով, որոնք պատրաստ են օգնելու ոեւէ մէկ օտարի: Օգտուելով իր այս ճամբորդութենէն` Կրահամ վաւերական ժապաւէն մը պատրաստեց «Նաշընալ ճիոկրաֆիք» կայանին համար եւ դրամ հաւաքեց «Ուաթըր էյտ» բարեսիրական միութեան համար:

***

Չորս անցագիրներու 192 էջերը լեցնելէ ետք, Կրահամ իր վերջին երկրին վիզան կնքել տուաւ Հարաւային Սուտանի մէջ, 26 նոյեմբեր 2012-ին: Երբ Կրահամ իր ճամբորդութիւնը սկսաւ Ուրուկուէյէն 2009-ի յունուար մէկին, ան չէր մտադրած նոյնիսկ Հարաւային Սուտան այցելել… պարզապէս որովհետեւ ան տակաւին գոյութիւն չունէր:

Իր արկածախնդրութեան մթնոլորտին մէջ մնալով` Կրահամ մերժեց Ափրիկէէն Անգլիոյ իր Լիվըրփուլ քաղաքը վերադառնալ օդանաւով: Վերջապէս ան Լիվըրփուլ հասաւ շաբաթ 22 դեկտեմբեր 2012-ին, «Ֆերրի Քրոս տը Մըսսէյ» նաւով:

Աշխարհին Շուրջ
Առաջին Ճամբորդութիւնը

Ներկայիս աշխարհին շուրջ ճամբորդելը դիւրին դարձած է ոեւէ անձի համար: Պէտք է պարզապէս քիչ մը դրամ եւ բաւարար ժամանակ ունենալ: Սակայն վիճակը նոյնը չէր մեծ հետախուզական արշաւանքներուն եւ աշխարհի շուրջ առաջին ճամբորդութեան ընթացքին:

***

Աշխարհի շուրջ առաջ ճամբորդութիւնը կատարուած է սպանական հետախուզական խումբի մը կողմէ` Մաժելլանի ղեկավարութեամբ: Ան սկսած է 10 օգոստոս 1519-ին եւ վերջ գտած` 6 սեպտեմբեր 1522-ին: Սակայն, դժբախտաբար, Մաժելլան չէ եղած աշխարհի շրջանը կատարող առաջին ճամբորդը, որովհետեւ ան մահացած է 27 ապրիլ 1521-ին, Ֆիլիփինեաններու պատերազմին ընթացքին:

***

Հետախուզական արշաւախումբը կազմուած էր 237 անձերէ եւ 5 նաւերէ. «Թրինիտատ», «Սան Անթոնիօ», Քոնսեփսիոն», «Վիքթորիա» եւ «Սանթիակօ»:

Այս նաւերէն միայն «Սանթիակօ»-ն կ՛աւարտէ ճամբորդութիւնը: Անոր վրայ կը գտնուէին միայն 18 անձեր, եւ նաւապետ Խուան Սեպասթիէն Էլքանօ պաշտօնապէս ճանչցուած է իբրեւ աշխարհին շրջանը կատարած առաջին ճամբորդը:

Հարցարան.

Աշխարհին Շուրջ

1) Ո՞ր բեւեռը աւելի ընդարձակ է. Արքթի՞քը,  թէ՞ Անթարքթիքը:

2) Ո՞րն է Նոր Զելանտայի երրորդ պաշտօնական լեզուն` անգլերէնէն եւ նշաններու լեզուէն ետք:

3) Ի՞նչ կը կոչուի Ալճերիոյ մայրաքաղաքը:

4) Ո՞րն է Հնդկաստանի գլխաւոր կրօնը:

5) Քանի՞ օրէն կառուցուեցաւ Պրազիլի մայրաքաղաք Պրազիլիան. 100 օրէն, 1000 օրէն,  2000 օրէն:

6) Ի՞նչ կը կոչուի Աւստրալիոյ կղզիներուն բնիկ ժողովուրդը:

7) Ո՞րն է Նեփալի քաղաքական եւ կրօնական մայրաքաղաքը:

8) Ո՞րն է Ժամայիքայի մայրաքաղաքը: Հաւանա՞, թէ՞ Քինկսթըն:

9) Ի՞նչ կը նշանակէ յունարէն «արքթոս» բառը, որմէ յառաջացած է «արքթիք» բառը. ձիւն, հիւսիս, արջ:

10) Ի՞նչ համեղ ուտեստեղէն մը մաս կը կազմէ Քոթ տ՛Իվուարի գլխաւոր արտադրութիւններուն:

11) Ո՞րն է Չիլիի մայրաքաղաքը:

12) Ո՞ր ծովը կը գտնուի Հարաւային Քորէայի արեւմուտքը:

13) Քանի՞ լեզու կը խօսուի Նոր Քալետոնիոյ մէջ. 16, 28, 29:

14) Ո՞ր ծովը բնական սահման մը կը կազմէ Քենիոյ համար:

15) Ո՞րն է Անթարքթիքի ամէնէն բարձր կէտը. Ռիթման գագաթը, Վինսըն գագաթը, Քափլան գագաթը:

Պատասխանները վերջաւորութեան

Գիտէի՞ր, Թէ…

Անթարքթիքը կը համարուի վեցերորդ ցամաքամասը, որովհետեւ անոր սառոյցի հաստ խաւին տակ կան հողեր: Ան միակ ցամաքամասն է, որ պետութիւններ չունի. անոր տարածքը աւելի քան 14 միլիոն քառակուսի քմ է: Ոչ մէկը կ՛ապրի հոն, բացի կարգ մը գիտնականներէ, որովհետեւ հոն կլիման շատ ցուրտ եւ չոր է:

 Ժամանց

Պատասխաններ

1)Անթարքթիքը,  2) Մաորի լեզուն, 3) Ալժէ. ան Հիւսիսային Ափրիկէի ամէնէն մեծ քաղաքն է, 4) Հինտուիզմը, 5) Ճիշդ 1000 օրէն, 6) Ապորիճիները, 7) Քաթմանտու, 8) Քինկսթըն (Հաւանան Քուպայի մայրաքաղաքն է), 9) Արջ. այս բառը ընտրուած է, որովհետեւ Արքթիքը բեւեռային արջերու երկիրն է, 10) Քաքաոն, որմէ կը պատրաստուի տուրմը, 11) Սանթիակօ, 12) Դեղին ծովը, 13) 28 լեզու, անոնցմէ յիշենք` քանաքը, ժավանէ լեզուն, Թահիթի լեզուն, 14) Հնդկաց ովկիանոսը, որ կը գտնուի Ափրիկէի արեւելքը, 15) Վինսըն գագաթը, որ կը հասնի 4892 մեթրի: