Աքսոյ. «Ապշած Ենք Ս. Սոֆիա Տաճարի Հարցով Միացեալ Նահանգներու Արտաքին Գործոց Նախարարութեան Յայտարարութենէն»

Ս. Սոֆիայի Հարցով Թուրքիոյ Գերագոյն
Դատարանի Որոշումը` 15 Օրէն

Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան բանբեր Համի Աքսոյ գրաւոր պատասխանած է Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարար Մայք Փոմփէոյի` Ս. Սոֆիա տաճարը իբրեւ թանգարան պահելու կոչին: Այս մասին կը հաղորդէ «Անատոլու» լրատու գործակալութիւնը:

«Մենք ապշած ենք Ս. Սոֆիա տաճարին մասին Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարութեան յայտարարութենէն», նշած է Աքսոյ` ընդգծելով. «Թուրքիոյ մէջ քայլերու կը ձեռնարկուին կրօնի ազատութիւնը պահպանելու ուղղութեամբ` երկրի բոլոր քաղաքացիներուն համար»:

«Մենք ժառանգած են այս տարածքի մշակութային արժէքները: Ս. Սոֆիա տաճարը, ինչպէս նաեւ այստեղի միւս մշակութային ժառանգութիւնները, կը գտնուին Թուրքիոյ տարածքին մէջ: Տաճարի կարգավիճակի որոշումը Թուրքիոյ ներքին հարց է: Ոեւէ անձ կրնայ իր կարծիքը յայտնել, սակայն չի կրնար մեր գերիշխանութեան վերաբերող հարցերուն մէջ կանոններ թելադրել», նշած է Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան բանբերը:

Նշենք, որ Փոմփէօ յայտարարած էր, որ Միացեալ Նահանգներու իշխանութիւնները Թուրքիոյ կոչ կ՛ուղղեն` Պոլսոյ Ս. Սոֆիա տաճարը պահելու իր ներկայ կարգավիճակին մէջ, այսինքն` իբրեւ թանգարան, եւ զայն մզկիթի չվերածելու:

Նշենք, որ Թուրքիոյ Գերագոյն դատարանը երէկ աւարտեց Ս. Սոֆիա տաճարը մզկիթի վերածելու հարցին շուրջ իր նիստը: Վճիռը պիտի հրապարակուի 14 օրէն:

«Ս. Սոֆիայի Տաճարը Մզկիթի Վերածելը Միլիոնաւոր
Քրիստոնեաներ Պիտի Հանէ Իսլամներու Դէմ»,

Կ՛ըսէ Կոստանդնուպոլսոյ
Տիեզերական Պատրիարքը

Կոստանդնուպոլսոյ Տիեզերական պատրիարք Բարթողիմէոսը անդրադարձած է Թուրքիոյ իշխանութիւններու` Ս. Սոֆիա տաճարը մզկիթի վերածելու ծրագիրին եւ յայտարարած, որ այդ ծրագիրի իրագործումը միլիոնաւոր քրիստոնեաներ պիտի հանէ իսլամներու դէմ: Այս մասին կը հաղորդէ թրքական «Կազեթէ Տուվար» օրաթերթը:

«Ս. Սոֆիայի տաճարը համընդհանուր կերպով կրնայ պահպանուիլ միայն իբրեւ թանգարան: Զայն մզկիթի վերածելը միլիոնաւոր քրիստոնեաներ պիտի ստիպէ երես թեքել իսլամէն, այդ ծրագիրի իրականացումի միլիոնաւոր քրիստոնեաներ պիտի լարէ իսլամներու դէմ: Ս. Սոֆիայի տաճարը համաշխարհային ճարտարապետութեան կարեւորագոյն կոթողներէն է, անիկա իր 1500-ամեայ պատմութեամբ ներառուած է ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի համաշխարհային ժառանգութեան ցանկին մէջ եւ տարբեր մշակոյթներ կրող մարդիկ իր մօտ բերած է` իբրեւ թանգարան», ըսած է Տիեզերական պատրիարքը:

Նշենք, որ Թուրքիոյ արդարադատութեան նախարար Ապտուլհամիտ Կիւլ թրքական «Անատոլու» պետական լրատու գործակալութեան հետ հարցազրոյցի ընթացքին յայտնած էր, որ յուլիսի առաջին շաբթուան ընթացքին տեղի պիտի ունենան դատական լսումներ` Այա Սոֆիան մզկիթի վերածելու վերաբերեալ` աւելցնելով, որ դատարանի որոշումը պիտի կայացուի 15 օրուան ընթացքին:

«Բնականաբար, Այա Սոֆիան երազանք էր բոլորիս համար: Ասիկա փորձելու կարելիութիւնը շատ յուզիչ է: Աստուծոյ կամքով մենք պիտի տեսնենք Այա Սոֆիայի վերադարձը իր աղբիւրին», ըսած էր ան:

Յիշեցնենք, որ Թուրքիոյ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողան իր օգնականներուն յանձնարարած էր Ս. Սոֆիայի տաճարը թանգարանէն մզկիթի կարգավիճակի վերափոխելու մասին բազմակողմանի ուսումնասիրութիւն կատարել:

Տաճարը կառուցուած է 532-537 թուականներուն` Եուսթինիանոս կայսեր կողմէ, որ որոշած էր այս տաճարով յաւերժացնել Կոստանդնուպոլսոյ փառքը: 1453-ին, Բիւզանդական կայսրութեան անկումէն ետք, տաճարը վերածուած էր մզկիթի, իսկ 1935-ին, Թուրքիոյ կառավարութեան որոշումով, վերածուած էր թանգարանի: 1985-ին տաճարը ընդգրկուած է ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի Համաշխարհային ժառանգութեան ցանկին մէջ: