Վերջին օրերու միջազգային դէպքերը եկան կարգ մը հարցականներ յառաջացնելու փոքր երկիրներու ժողովուրդներուն մօտ` այն միջոցներուն մասին որոնց, անհրաժեշտ է դիմել իրենց պաշտպանութիւնը եւ ֆիզիքական գոյութիւնը, երաշխաւորելու համար` ի տես մեծ պետութիւններու ապահոված պաշտպանական «հովանոցներ»-ու հովանոցներ ու անարդիւնաւէտութեան:
Ռուսիա տարիներ շարունակ ինք զինք ներկայացուցած էր իբրեւ Հայաստանի պաշտպան: Սակայն երբ հարցը հասաւ Ազրպէյճանի հետ բախումներուն, Մոսկուա չուզեց զայրացնել Պաքուն: Անոր լռութիւնը կամ չէզոք կեցուածքը յստակ ցոյց տուաւ, որ Հայաստանի անվտանգութիւնը, երկրորդական է, երբ առկայ են ռուսական շահերը:
Ամերիկայի Միացեալ Նահանգները դաշնակցային համաձայնութիւններով ներկայ են Քաթարի «Այտիտ» ռազմակայանին մէջ: Բայց, երբ խնդիրը կը վերաբերի Իսրայէլին, Ուաշինկթըն խուլ կը ձեւացնէ ինքզինք: Այսպիսով, Քաթարը երբեք չստացաւ լիակատար պաշտպանութիւն, քանի որ ամերիկեան շահերը առաջնահերթ կը մնան:
Երկու օրինակներն ալ կը բացատրեն նոյն իրականութիւնը. մեծ պետութիւններու «պաշտպանութիւնները» չեն կերտուիր բարեկամութեան կամ եղբայրութեան վրայ: Անոնք հիմնուած են ռազմավարական դիրքերու, շահերու եւ աշխարհաքաղաքական հաշուարկներու վրայ: Երբ շահերը փոխուին, կը փոխուի նաեւ վերաբերմունքը:
Հայաստանի եւ Քաթարի նման ժողովուրդներուն համար մէկ ճշմարտութիւն կայ. հայրենիքի իսկական պաշտպանութիւնը կու գայ միայն սեփական զաւակներէն: Առանց կազմակերպումի, կամքի ու միասնութեան, ո՛չ Ռուսիա, ո՛չ Միացեալ Նահանգներ, եւ ո՛չ ալ որեւէ մեծ պետութիւն պիտի կարենայ ապահովել իրենց ապագան: Իսկ «Թրամփի ուղի»-ին պիտի մատնուի «Այտիտ»-ի ճակատագրին