ԱՀԱՐՈՆ ՇԽՐՏԸՄԵԱՆ
Քաղաքական աշխարհին մէջ յաճախ զաւեշտական ներկայացումներու ականատեսը կը դառնանք, ուր ոճրագործները դէմ յանդիման կը կենան` իբրեւ արդարութեան ջատագովներ:
Այսօր այդ թատերաբեմին վրայ կեցած են երկու դերակատարներ` Պենիամին Նեթանիահու եւ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողան: Երկուքն ալ իրենց ժողովուրդները առաջնորդած են պատերազմներու, բռնութեան եւ հազարաւոր անմեղներու մահուան: Երկուքն ալ այսօր «ցեղասպանութիւն» բառը կը շահագործեն ոչ թէ արդարութեան կամ յիշողութեան համար, այլ` իբրեւ քաղաքական լարախաղացութիւն:
Էրտողան, որ ամբողջ իշխանութեան ընթացքին Հայոց ցեղասպանութեան ժխտումը պետական պաշտօնական քաղաքականութեան վերածած է, այսօր կ՛ամբաստանէ Նեթանիահուն` պաղեստինցիներու դէմ ցեղասպանութիւն գործելու յանցանքով:
Նեթանիահու կը հակադարձէ` Էրտողանն է ցեղասպանը քիւրտերու, հայերու ու բազմաթիւ այլ փոքրամասնութիւններու դէմ իր գործելաոճով: Իսկ վերջին օրերուն Նեթանիահու այնպէս կը ձեւացնէ, որ իբր թէ սկսած է «ճանչնալ» Հայոց ցեղասպանութիւնը:
Այս «ճանաչումը», սակայն, պատմական կեղծիքի հետեւանք է: Իսրայէլ տարիներով խուսափած է Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալէ` Թուրքիոյ հետ ռազմավարական դաշինքին պատճառով: 1980-ականներուն, երբ Թուրքիա Իսրայէլի համար կարեւոր դաշնակից մըն էր Միջին Արեւելքի ճգնաժամային պայմաններուն մէջ, իսրայէլեան խորհրդարանը բազմիցս մերժեց Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման նախաձեռնութիւնները: Իսրայէլի ղեկավարները յաճախ հրապարակաւ կը յայտարարէին, որ Ցեղասպանութեան հարցը «պատմաբաններուն յղուած պէտք է ըլլայ»:
Նեթանիահուի ներկայ «ճանաչումը» ոչ թէ բարոյական կամ պատմական արդարութեան դրսեւորում է, այլ քաղաքական լարախաղացութիւն` ուղղուած Թուրքիոյ եւ յատկապէս Էրտողանի դէմ:
Բայց իրականութիւնը մերկ է եւ պարզ: Այս երկու ղեկավարները ոչ մէկ առնչութիւն ունին ճշմարտութեան կամ արդարութեան հետ: Անոնց քայլերը մէկ բան կը հաստատեն միայն` Հայոց ցեղասպանութիւնը դարձած է խաղաքարտ, որեւէ պահուն կը հանեն ու կը շահագործեն իրենց շահերուն սպասարկելու նպատակով: Փաստօրէն մեր ազգային ողբերգութիւնը կը դառնայ քաղաքական շահարկումի առարկայ:
Հայ ժողովուրդին համար Հայոց ցեղասպանութիւնը ո՛չ խաղաթուղթ է, ո՛չ քաղաքական ճնշումի միջոց: Ան մեր պատմական արդարութեան, գոյութեան եւ արժանապատուութեան պահանջ է: Որքան ալ Նեթանիահուի կամ Էրտողանի նման ղեկավարներ փորձեն աղաւաղել պատմական իրողութիւնը, մեր արդար պահանջատիրութիւնը, անոնք չեն կրնար ջնջել ճշմարտութիւնը: Ճշմարտութիւնը կը մնայ անփոփոխ: 1915-ի ոճիրը մարդկութեան դէմ կատարուած ցեղասպանութիւն մըն է, որուն ճանաչումը պէտք է ըլլայ արդարութեան հիման վրայ, ոչ` շահագործումի: Ե՛ւ Նեթանիահու, ե՛ւ Էրտողան իրենց բռնարարքներով ու անպատժելիութեան զգացումով կը մարմնաւորեն նոյն ոճիրին շարունակութիւնը:
Այս բոլորը կ՛ապացուցեն մէկ ճշմարտութիւն. Հայոց ցեղասպանութիւնը միջազգային քաղաքականութեան մէջ յաճախ կը շահարկուի իբրեւ ճնշումի միջոց: Երբ պետութիւններու շահերը կը համընկնին, Ցեղասպանութեան ճանաչումը կը դառնայ «բարոյական» հարց: Իսկ երբ քաղաքական շահերը գերիշխեն, հարցը կը վերածուի պատմական-ակադեմական քննարկման նիւթի:
Էրտողան եւ Նեթանիահու այսօր կը խօսին ցեղասպանութենէն: Բայց երկուքն ալ իրենց ոճրագործութեամբ կը շարունակեն նոյն ճամբան: Ուստի աշխարհին պէտք է ըսել պարզ նախադասութիւն մը. մետալին երկու երեսները նոյնն են:
