Միացեալ Նահանգներու նախագահ Տանըլտ Թրամփ Սպիտակ տան մէջ Իսրայէլի վարչապետ Պենիամին Նեթանիահուի հետ իր հանդիպումէն ետք միացեալ մամլոյ ասուլիսի ընթացքին յայտնեց. «Ամերիկեան-իսրայէլեան յարաբերութիւնները աւելի հզօր պիտի ըլլան, քան երբեւէ»:
Ան ըսաւ, որ հանդիպումը «կեդրոնացաւ ապագային, Համաս շարժումի ոչնչացման ձեւին ու խաղաղութեան վերականգնման վրայ»:
Թրամփ ըսաւ, որ ինք չի կրնար Կազայի մէջ զինադադարի համաձայնութեան շարունակումը հաստատել` նշելով. «Կ՛ուզենք յաւելեալ գերիներ դուրս բերել, սակայն չափազանց բարդ մարդոց հետ գործ ունինք»:
Անդրադառնալով Կազայի ապագային` Սպիտակ տան ղեկավարը յայտարարեց, որ Միացեալ Նահանգներ պիտի ստանձնեն վերահսկողութիւնը շրջանին, որ կրնայ «Միջին Արեւելքի Ռիվիերան» ըլլալ: Ան համոզում յայտնեց, որ «Յորդանանի թագաւորն ու զօր. Սիսին (Եգիպտոսի նախագահը, «Ա.») մեզի հողեր պիտի տան կազացիներ այդտեղ տեղահանելու համար»:
«Միացեալ Նահանգներ պիտի ստանձնեն Կազայի վերահսկողութիւնը, նաեւ այդտեղ աշխատանք պիտի տանինք: Մեր սեփականութիւնը պիտի ըլլայ: Պատասխանատու պիտի ըլլանք այդ վայրին մէջ չպայթած ռումբերու եւ այլ վտանգաւոր զէնքերու վնասազերծման», ըսաւ Թրամփ:
Ան աւելցուց, որ իր վարչակազմը տակաւին «Այսրյորդանանի վրայ Իսրայէլի գերիշխանութեան» առնչութեամբ որոշում չէ տուած` նշելով, որ մօտ օրէն այդ առնչութեամբ որոշում պիտի հրապարակուի:
Միացեալ Նահանգներու նախագահը ըսաւ, որ իր երկիրը կը փափաքի «Իրանի հետ գործարք կնքել», սակայն առանց անոր հիւլէական զէնք ունենալ արտօնելու:
«Իսրայէլը կը սիրեմ, եւ մօտ օրէն պիտի այցելեմ, ինչպէս նաեւ Կազա եւ Միջին Արեւելքի շրջանին մէջ երկիրներ պիտի այցելեմ», յայտարարեց Թրամփ:
Պատասխանելով Սէուտական Արաբիոյ եւ Իսրայէլի միջեւ յարաբերութիւններու բնականոնացման մասին հարցումին` Թրամփ ըսաւ. «Սէուտցիները հոյակապ են եւ պիտի ընեն այն, ինչ որ պէտք է ընեն»` աւելցնելով. «Շարք մը արաբական երկիրներ մօտ օրէն պիտի միանան բնականոնացման Աբրահամեան համաձայնութիւններուն, եւ միասնաբար պիտի աշխատինք Համասի ոչնչացումը երաշխաւորելու համար»:
«Սէուտցիները պաղեստինեան պետութիւն չեն պահանջեր», պնդեց ան:
Նախքան այդ, Թրամփ Սպիտակ տան մէջ լրագրողներուն յայտնեց, որ «Պաղեստինցիները Կազայէն հեռանալուն այլընտրանք չունին»` աւելցնելով, որ կ՛ուզէ, որ «Յորդանանն ու Եգիպտոսը առնեն Կազայի պաղեստինցիները»` նշելով, որ ինք իսրայէլացիներու Կազայի մէջ բնակեցման անհրաժեշտութեան չի զօրակցիր:
«Կազայի պաղեստինցիները պէտք է վերաբնակեցնել: Եգիպտոսն ու Յորդանանը պիտի ընդունին զանոնք հիւրընկալել` հակառակ իրենց հերքումներուն, եւ այլ պետութիւններ եւս պիտի ընդունին»:
«Ես պաղեստինցիներու Կազայէն յաւիտեանս դուրս բերման մասին կը խօսիմ», աւելցուց Սպիտակ տան ղեկավարը:
Իսրայէլի վարչապետ Պենիամին Նեթանիահու Թրամփի հետ միացեալ մամլոյ ասուլիսի ընթացքին յայտնեց. «Միացեալ Նահանգներու նախագահ Տանըլտ Թրամփի Կազայի վրայ ամերիկեան վերահսկողութեան հաստատման վերաբերեալ ծրագիրը պատմութիւնը կրնայ փոխել»:
Ան վստահութիւն յայտնեց, որ Սէուտական Արաբիոյ հետ յարաբերութիւններու բնականոնացման համաձայնութիւն պիտի գոյանայ` ըսելով, որ անոր իրագործման յանձնառու է: «Կը կարծեմ, որ Իսրայէլի եւ Սէուտական Արաբիոյ միջեւ խաղաղութիւնը ոչ միայն կարելի է, այլ պիտի իրագործուի»:
Նեթանիահու գովաբանեց Թրամփը եւ զինք որակեց «Սպիտակ տան մէջ Իսրայէլի բացարձակապէս մեծագոյն բարեկամը»:
Սպիտակ տունը երէկ յայտարարեց. «Թրամփի Կազայի բնակիչները հեռացնելու ծրագիրը հանրապետականներուն կողմէ մեծ զօրակցութիւն կը ստանայ»:
Արձագանգներ
Սէուտական Արաբիան շեշտեց պաղեստինեան պետութեան ստեղծման վերաբերեալ իր արմատացած ու հաստատ կեցուածքը: Սէուտական Արաբիոյ արտաքին գործոց նախարարութիւնը հաղորդագրութիւն մը հրապարակելով ընդգծեց. «Գահաժառանգ Մոհամետ Պըն Սալման իշխանը այս դիրքորոշումը յստակ ու բացայայտ կերպով շեշտեց, այնպիսի ձեւով մը, որ որեւէ պարագայի մեկնաբանութեան չի կարօտիր»:
Նախարարութիւնը ընդգծեց, որ Իսրայէլի հետ դիւանագիտական յարաբերութիւններ պիտի չհաստատուին նախքան պաղեստինեան պետութեան ստեղծումը` նշելով, որ ասիկա դիրքորոշում մըն է, որ թագաւորութիւնը անցնող տարիներուն ընթացքին կրկնած է:
Աւստրալիոյ վարչապետ Էնթընի Պարնիզ շեշտեց, որ Կազայի նկատմամբ իր երկրին դիրքորոշումը չէ փոխուած` շեշտելով, որ կառչած կը մնայ «երկու պետութիւններու լուծում»-ին:
Համաս շարժումի ղեկավարներէն Սամի Ապու Զահրի Կազայի բնակիչներուն հեռանալու հրաւէրը որակեց «իրենց հողերէն վտարում»` նշելով. «Զայն կը նկատենք շրջանին մէջ քաոսի ու լարուածութեան ստեղծման ծրագիր մը, որովհետեւ Կազայի բնակիչները այսպիսի ծրագիրներու իրագործումը պիտի չարտօնեն»:
Համաս շարժումը նշեց. «Թրամփի Կազային վերահսկելու փափաքի վերաբերեալ յայտարարութիւնները ծիծաղելի են ու անհեթեթ, եւ նման որեւէ գաղափար կրնայ շրջանը կրակի տալ»:
Դեմոկրատական ծերակուտական Քրիս Մըրֆի ըսաւ, որ Թրամփ «խելքը ամբողջովին կորսնցուցած է: Միացեալ Նահանգներու Կազա ներխուժումը հազարաւոր ամերիկացի զինուորներու ջարդի եւ Միջին Արեւելքի մէջ տասնամեակներով պատերազմի պիտի յանգեցնէ: Անիկա վատ կատակի պէս է»:
Միացեալ Նահանգներու Ներկայացուցիչներու տան դեմոկրատական անդամ Ճէյք Օշընքլոս իր կարգին ըսաւ, որ Թրամփի առաջարկը «անպատասխանատու եւ անտրամաբանական է»` աւելցնելով. «Ինչպէս միշտ, երբ Թրամփ քաղաքական կէտ մը կ՛առաջարկէ, ապա հովանաւորութեան եւ անձնական շահի հետ կապ կայ»:
Ակնարկելով Թրամփի եւ անոր փեսայ Ճարըտ Քուշների` ան ըսաւ. «Կ՛ուզեն այս վայրը հանգստավայրի վերածել»:
Պաղեստինեան իշխանութեան նախագահութեան բանբեր Նեպիլ Ապու Ռուտէյնա հաղորդագրութիւն մը հրապարակելով յայտնեց. «Նախագահ Մահմուտ Ապպասն ու պաղեստինեան ղեկավարութիւնը բուռն կերպով կը մերժեն Կազան գրաւելու եւ պաղեստինցիները իրենց հայրենիքէն տեղահանելու կոչերը»` աւելցնելով. «Այս կոչերը միջազգային օրէնքի վտանգաւոր ոտնահարումներ են, եւ պիտի չարտօնենք մեր ժողովուրդին իրաւունքի ոտնահարումը»:
«Շրջանին մէջ խաղաղութիւնն ու կայունութիւնը պիտի չիրագործուին առանց պաղեստինեան պետութեան ստեղծման… երկու պետութիւններ լուծումի հիմամբ», նշեց ան:
ՄԱԿ-ի մօտ Պաղեստինի դեսպան Ռիատ Մանսուր յայտնեց. «Մեր հայրենիքը` մեր հայրենիքն է, եւ եթէ անոր մէկ մասը` Կազան քանդուած է, ապա պաղեստինցի ժողովուրդը այնտեղ վերադառնալ ընտրեց»` աւելցնելով. «Կը կարծեմ ղեկավարներն ու մարդիկ պէտք է յարգեն պաղեստինցի ժողովուրդի փափաքը»:
Միացեալ Նահանգներու ներկայացուցիչներու տան նախագահ Մայք Ճոնսըն յայտարարեց. «Նախագահ Տանըլտ Թրամփ այսօր Կազայի մէջ մնայուն խաղաղութեան հաստատման յոյսով յանդուգն քայլեր որդեգրեց»:
Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարար Մարքօ Ռուպիօ յայտարարեց. «Պատրաստ ենք Կազան ղեկավարելու եւ զայն անգամ մը եւս գեղեցիկ դարձնելու»:
Միացեալ Նահանգներու նախագահի Միջին Արեւելքի յատուկ պատուիրակ Սթիւ Ուիթքոֆ յայտնեց. «Թրամփ Միջին Արեւելքին կը յայտնէ, որ պիտի փոխէ անցնող 50 տարիներուն ընթացքին կիրարկուած ու չյաջողած ձեւը»:
Իսրայէլի ազգային անվտանգութեան նախարարի պաշտօնէն հրաժարած Իթամար Պեն Ղաֆիր, մեկնաբանելով Կազայի վերաբերեալ Թրամփի յայտարարութիւնները, ըսաւ. «Կը թուի, թէ ասիկա գեղեցիկ բարեկամութեան մը սկիզբն է»:
Իսրայէլեան քաղաքական աղբիւր մը իսրայէլեան «Մաարիւ» օրաթերթին յայտնեց. «Թրամփի եւ Նեթանիահուի հանդիպումին արդիւնքները գերազանցեցին մեր բոլոր սպասումներն ու երազները»:
Իսրայէլի արտաքին գործոց նախարար Կիտէոն Սահեր նշեց. «Գաղթը տեղի կ՛ունենայ փափաքողներուն կամքով եւ զանոնք ընդունելու պետութիւններու պատրաստութեամբ, արդեօ՞ք ատիկա անբարոյական է»:
Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարար Հաքան Ֆիտան յայտնեց. «Կազացիները տեղահանելը բան մըն է, որ ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ ալ շրջանի երկիրները կ՛ընդունին, անիկա անհեթեթ է եւ անոր քննարկումը` անիմաստ»:
Եգիպտոսի արտաքին գործոց նախարարը շեշտեց «Պաղեստինեան իշխանութիւնը քաղաքական ու տնտեսական գետնի վրայ Կազայի մէջ իր առաքելութիւններու ստանձնման կարող դարձնելու կարեւորութիւնը` նկատի ունենալով, որ Կազան բռնագրաւեալ պաղեստինեան հողերուն մէկ մասն է»:
Բրիտանիոյ արտաքին գործոց նախարար Տէյվիտ Լամի յայտնեց. «Պէտք է երաշխաւորենք իրենց հայրենիքին մէջ պաղեստինցիներուն ապագան»` նշելով. «Պէտք է Կազայի եւ Այսրյորդանանի մէջ պաղեստինցիներուն բարգաւաճումը տեսնենք»:
Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարարութիւնը ընդգծեց, որ «Կազայի բռնի տեղահանութիւնը միջազգային օրէնքի վտանգաւոր խախտում մը պիտի ըլլայ»` նշելով. «Կազայի բնակչութեան բռնի տեղահանութիւնը պաղեստինցիներու օրինական ձգտումներուն վրայ յարձակում մըն է, եւ կը քայքայէ շրջանի անվտանգութիւնը»:
