Պատրաստեց՝ ՄԱՐԻՆԱ ՀԱՄԱՄՃԵԱՆ
«Մենք Ենք Մեր Լեռները» Յուշարձանի Տեղադրման Օրուան Առիթով Ստեփանակերտի Քաղաքապետը Մտահոգ Է Անոր Ճակատագիրով
Ստեփանակերտի քաղաքապետ Դաւիթ Սարգսեան անդրադարձաւ «Մենք ենք մեր լեռները» յուշարձանի տեղադրման օրուան եւ գրառումով մը լուսարձակի տակ առաւ անոր մտահոգիչ ճակատագիրը:
«Այն, ինչ անում է Ազրպէյճանը Ստեփանակերտում, մշակութային զտում է: Աւերելով Ստեփանակերտի հին թաղամասերը` նա փորձում է Ստեփանակերտից հայկական հետքը ջնջել: Մեր քաղաքի պատմական դիմագիծը վերացւում է միջազգային հանրութեան աչքի առաջ: Քաղաքակիրթ աշխարհն էլ լուռ հետեւում է մի ամբողջ քաղաքակրթութեան վերացմանը… Հերթական անգամ համամարդկային արժէքները եւ միջազգային մարդասիրական իրաւունքը ստորադասւում են քաղաքական շահերին: Մինչեւ ե՞րբ… Ի դէպ, այսօր «Մենք ենք մեր լեռները»` բոլորին յայտնի «Տատիկ-Պապիկ» յուշակոթողի տեղադրման օրն է: Այն Արցախի գլխաւոր խորհրդանիշն է, որի ճակատագիրը եւս մշուշոտ է` հաշուի առնելով Ազրպէյճանի հայասպան քաղաքականութիւնը», գրած է Սարգսեան:
Ստեփանակերտի Քերոլայն Քոքսի Անուան Վերականգնողական Կեդրոնը Վերաբացուած Է Հայաստանի Մէջ
Ստեփանակերտի Քերոլայն Քոքսի անուան վերականգնողական կեդրոնը վերաբացուեցաւ Հայաստանի մէջ: Անիկա շահագործման պիտի յանձնուի 2025 թուականին:
Հոկտեմբեր 30-ին կեդրոնի վերաբացումն էր, որուն մասնակցեցաւ նաեւ Բրիտանիոյ Լորտերու պալատի անդամ, Հայաստանի եւ Արցախի բարեկամ պարոնուհի Քերոլայն Քոքս, եւ արարողութիւնը կատարուեցաւ Արցախի թեմի առաջնորդ Վրթանէս եպս. Աբրահամեանի օրհնութեամբ:
Քերոլայն Քոքսի անուան վերականգնողական կեդրոնի նախագահ Վարդան Թադեւոսեան նշեց, որ վերաբացումը հրամայական դարձած է 2023 թուականին Ստեփանակերտի մէջ տեղի ունեցած վառելանիւթի կայանի պայթումէն ետք: Անկէ ետք` 1 տարուան ընթացքին, արդէն Հայաստանի մէջ աւելի քան 200 արցախցիի այցելած ու օգնութիւն ցուցաբերած են, 60-էն աւելի տուժածներ ալ տեղաւորած են Այրուածքաբանութեան կեդրոնին մէջ:
«Բնոյթով եւ կառուցուածքով պիտի տարբերի այս կեդրոնը, բայց չեմ կարծեր, թէ աւելի քիչ մարդոց պիտի աջակցինք: Արցախի մէջ մենք տարեկան աջակցութիւն կը ցուցաբերէինք 2000-է աւելի ծանր հաշմանդամութիւն ունեցող մարդոց 500-ը տնային, իսկ 1500-ը` հիւանդանոցային տարբերակով», նշեց Թադեւոսեան:
Յիշեցնենք, որ Քերոլայն Քոքսի անուան վերականգնողական կեդրոնը 25 տարի շարունակ գործած է Ստեփանակերտի մէջ:
Լոյս Տեսաւ Հերմինէ Աւագեանի «Կապոյտ Տանիքներ» Գիրքը
Հերմինէ Աւագեանի «Կապոյտ տանիքներ» գիրքը ժողովածու մըն է բանաստեղծութիւններու, որոնք ծնունդ առին Արցախի շրջափակման եւ տեղահանութեան օրերուն:
Գիրքին խմբագիրը բանաստեղծ Խաչիկ Մանուկեանն է: Անիկա հրատարակուած է «Արմաւ» հրատարակչութեան կողմէ:
Գիրքին շնորհահանդէսին առիթով խօսքեր արտասանեցին` «Արմաւ» հրատարակչութեան գլխաւոր խմբագիր, գրականագէտ Արմէն Աւանէսեան, բանաստեղծ Խաչիկ Մանուկեան, գրականագէտ Քնարիկ Աբրահամեան, արձակագիր Ծովինար Խաչատրեան, երիտասարդ բանաստեղծ Արմէն Աւօ, բանաստեղծ Դաւիթ Մշեցի եւ գրականագէտ Նանար Սիմոնեան: Նիւ Եորքի համալսարանի դոկտոր, գրող Հրանդ Մարգարեանի խօսքը կարդաց Սիփան Զադոյեան:
Գրական երեկոյին ընթացքին կարդացուեցան Հերմինէ Աւագեանի բանաստեղծութիւններէն, զորս կարդացին դերասաններ Շողեր Սարգսեան եւ Սիփան Զադոյեան, հնչեցին երգեր` Երեւանի երաժշտանոցի ուսանողներուն կատարողութեամբ:
Ներկայ էին Արցախի ու Հայաստանի գրական ընտանիքներու անդամներ եւ ընթերցողներ:
Նշենք, որ գիրքը Միացեալ Նահանգներու մէջ արժանացած է «Libra 6» գրական մրցանակին, որ ստանձնեց նաեւ գիրքին հրատարակութեան մեկենասութիւնը:
«Ապառաժ»-ի հետ ունեցած զրոյցին ընթացքին Աւագեան ըսաւ հետեւեալը. «Ես ամէն օր ժամերով կը նայիմ Երեւանի իմ պատուհանէս եւ կը փորձեմ կապոյտին մէջ գտնել մեր գիւղին տանիքները: Եւ կը տեսնեմ զանոնք` կապոյտ, ինչպէս երազանքը, կապոյտ, ինչպէս` վերադարձի հաւատքը եւ խաղաղութեան չմարող ձգտումը… Բացէք գիրքը, եւ տանիքները ձեզի պիտի պատմեն, թէ ի՛նչ կը զրուցէին ինծի հետ…»:
ԵՈՒՆԵՍՔՕ–ն Մտահոգ Է Արցախի Մէջ Մշակութային Արժէքներու Ոչնչացման Մասին Զեկոյցներով
ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի Մշակոյթի եւ արտակարգ իրավիճակներու կազմակերպութեան տնօրէն, 1954-ի Լա Հէյի ուխտին եւ անոր երկու արձանագրութիւններու (1954 եւ 1999 թուականներ) քարտուղար Քրիսթա Փիքաթ «Արմէնփրես»-ի հետ ունեցած հարցազրոյցին ընթացքին յայտնեց, որ Արցախ արդէն երկար տարիներէ ի վեր կը գտնուի ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի ուշադրութեան կիզակէտին. կառոյցը մտահոգուած է տարբեր ծագում ունեցող եւ տարբեր տեսակի մշակութային արժէքներու ենթադրեալ ոչնչացման մասին զեկոյցներով:
Ան այս հաստատումը կատարեց` պատասխանելով այն հարցումին, թէ ի՛նչ դիրքորոշում ունի ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ն այն մասին, որ սեպտեմբեր 2023-ին Արցախի դէմ սանձազերծուած ռազմական յարձակումէն ետք Ազրպէյճան ամբողջութեամբ իր տիրապետութեան տակ առաւ Լեռնային Ղարաբաղի տարածքը եւ սկսաւ համակարգուած կերպով ոչնչացնել տեղւոյն հայկական մշակութային ժառանգութիւնը:
Փիքաթ մանրամասնութիւններ տալով` յայտնեց, որ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի գլխաւոր տնօրէնը եւս վերջին հակամարտութեան ընթացքին փափաք յայտնեց ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի թեքնիք առաքելութիւն մը ուղարկել տարածաշրջան` գնահատելու իրավիճակը, ինչպէս նաեւ` կարիքներն ու այն, թէ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ն ինչպէ՛ս կրնայ օգնել պահպանելու եւ պաշտպանելու այս բազմազան ժառանգութիւնը:
«Համապատասխան կողմերուն հետ բարձրագոյն մակարդակի բանակցութիւններ կատարուեցան` առաքելութիւն ուղարկելու համար: Այժմ, երբ իրավիճակը փոխուած է, այս առաքելութիւնը այլեւս չի կրնար ուղարկուիլ Լա Հէյի 1954-ի «Զինեալ բախումներու պարագային մշակութային արժէքներու պաշտպանութեան մասին» ուխտին համաձայն: Մենք հիմա Ազրպէյճանի իշխանութիւններուն հետ կը քննարկենք, թէ ինչպէ՛ս կրնանք աջակցիլ անոնց», դիտել տուաւ Փիքաթ:
Ան աւելցուց, թէ` նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ Լեռնային Ղարաբաղի բնակչութիւնը ստիպուած եղած է փախուստի դիմելու եւ հաստատուելու Հայաստան, նախորդ տարի ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ն գլխաւոր տնօրէնի մշակոյթի գծով օգնականին գլխաւորութեամբ առաքելութիւն ուղարկեց Հայաստան` առաջարկելու կառոյցին աջակցութիւնը եւ օգնութիւնը ու իմանալու, որ թէ անոնց կարիքները բաւարարուա՞ծ են` թէ՛ կրթական եւ թէ՛ ընկերային-հոգեբանական առումներով:
«Բացի այդ` ուղարկուած առաքելութիւնը նաեւ փորձեց հասկնալ, թէ ինչպէ՛ս կրնանք աջակցիլ, օրինակ, ոչ նիւթական մշակութային ժառանգութեան պահպանման, այն կենդանի ժառանգութեան, որ ունին այս համայնքները: Մեզի համար շատ կարեւոր է, որ համայնքը իրական կերպով քննարկէ, թէ որո՛նք են իր սովորութիւնները եւ աւանդութիւնները, զորս պահպանելու կարիք ունի», նշեց Փիքաթ` ընդգծելով, որ անհրաժեշտութեան պարագային, եթէ կան աւանդութիւններ, որոնք անհետացման եզրին են, կարելի է նաեւ փնտռել միջոցներ` զանոնք պահպանելու համար:
Ըստ Փիքաթի, ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ն շատ կը փափաքի աշխատիլ այս համայնքներուն եւ, անշուշտ, իշխանութիւններուն հետ` մշակոյթի ոլորտին մէջ կազմակերպութեան գործունէութեան ծիրին մէջ աջակցութիւն ցուցաբերելու համար:
Պատասխանելով այն հարցումին, թէ արդեօք կարելի՞ է, որ Ազրպէյճանի իշխանութիւնները թոյլ տան ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի դիտորդական խումբին ծանօթանալու եւ վերահսկողութեան տակ պահելու հայկական այն մշակութային ժառանգութիւնը, որ դարերէ ի վեր գոյութիւն ունեցած է Արցախի մէջ ան կրկնեց, որ կառոյցը Ազրպէյճանի իշխանութիւններուն հետ քննարկումներու մէջ է:
«Կ՛ուզէի նաեւ նշել, որ այժմ 1954-ի Լա Հէյի ուխտը ունի դիտարկման ժամանակաւոր գործիքակազմ մը, որ կրնայ գործարկուիլ որեւէ անդամ պետութեան մը կողմէ: Այնպէս որ, անիկա նաեւ անդամ երկիրներու եւ կոմիտէի որոշումն է, թէ ԵՈՒՆԵՍՔՕն ինչպէ՞ս կրնայ ներգրաւուիլ եւ աջակցիլ երկիրներուն», եզրափակեց Փիքաթ:
«Հիումըն Ռայց Ուոչ»-ը Կը Քննադատէ Պարտադիր Տեսանկարահանման Մասին Հայաստանի Օրէնքը
«Հիումըն ռայց ուոչ» իրաւապաշտպան կազմակերպութիւնը քննադատեց պարտադիր տեսանկարահանման մասին Հայաստանի օրէնքը, որով փողոցներուն, ինչպէս նաեւ պետական ու սեփական հաստատութիւններուն մէջ տեղադրուած տեսախցիկներուն թիւը պէտք է մեծապէս աւելցուի, եւ անոնց տուեալները պէտք է հասանելի ըլլան ոստիկանութեան:
Յունիս 2024-ին Ազգային ժողովին կողմէ առաջին ընթերցումով հաստատուած այս օրէնքը, ըստ կազմակերպութեան, «Անհիմն է եւ կ՛ոտնահարէ անձնական կեանքի ու շարք մը այլ ազատութիւններ»:
«Համատարած տեսահսկումը անխուսափելիօրէն պատճառ պիտի դառնայ մարդոց անձնական կեանքը ներխուժելու եւ չի կրնար ժողովրդավարական երկրի մը մէջ հանրային ապահովութիւնը բարելաւելու համար անհրաժեշտ միջոց նկատուիլ», նշեց « «Հիումըն ռայց ուոչ»-ի Եւրոպայի եւ Կեդրոնական Ասիոյ գծով տնօրէն Կէորկի Կոկիա:
Արցախի Լրագրողներ` «Հակամարտութեան Լրագրութեան Դրուագներ» Ցուցահանդէսին
Վերջերս արցախցի խումբ մը լրագրողներ ներկայ գտնուեցան «Լոֆթ Իջեւան»-ին մէջ ներկայացուած ցուցահանդէսին, որ Արցախի հակամարտութեան լուսաբանութեան վերաբերեալ 30 տարիներու ընթացքին հայկական լրատուամիջոցներուն գործունէութիւնը կը ներկայացնէ:
«Լրատուն» լրատուական թանգարանի հինգերորդ նախագիծը ցուցադրութենէն առաջ լրամշակուած է: Ներառուած են նաեւ վերջին մէկ տարուան իրադարձութիւնները` Արցախի շրջափակումը եւ բռնի տեղահանութիւնը ներկայացնող նիւթեր:
Ըստ «Մեդիա նախաձեռնութիւնների կենտրոն»-ի ծրագիրի ղեկավար Մանէ Գրիգորեանին ցուցահանդէսի ներկայացուած են նաեւ բացառիկ, տակաւին չհրապարակուած, Արցախի հակամարտութեան բնաբանով հարցազրոյցներ, տպագիր մամուլի օրինակներ, լուսանկարներ, յօդուածներ, արխիւային տեսանիւթեր, ռատիոհաղորդումներ, վաւերագրական ժապաւէններ, մալթիմետիա նախագիծներ:
Քանի մը օրեր առաջ ցուցահանդէսը այցելողները կարելիութիւնը ունեցան դիտելու արցախցի լրագրող Մարիամ Սարգսեանի` «Վերջին արցախցիները» ժապաւէնը, որ շրջափակման ամբողջ ծանրութիւնը յաղթահարած ուժեղ մայրերու մասին է:
Սիւնիքի Մարզպետը Ընդունեց Հայաստանի Մէջ Ֆրանսայի Դեսպանին Գլխաւորած Պատուիրակութիւնը
Սիւնիքի մարզպետ Ռոպերթ Ղուկասեան 29 հոկտեմբերին ընդունեց Հայաստանի մէջ Ֆրանսայի դեսպան Օլիվիէ Տըքոթինեին եւ Ֆրանսայի Օվերնեը-Ռոն-Ալփ շրջանի փոխնախագահ Թիերի Քովաքսի գլխաւորած պատուիրակութիւնը, որուն մաս կը կազմեն շրջանի 6 քաղաքներու քաղաքապետներ ու փոխքաղաքապետներ, յայտնեցին Սիւնիքի մարզպետարանէն:
Նշուեցաւ, որ մարզին ու Օվերնեը-Ռոն-Ալփ շրջանին միջեւ համագործակցութիւնը նոր փուլ կը մտնէ` արդէն երկու կողմի համայնքներու մակարդակով, իբրեւ շարունակութիւն 2023-ի գարնան Սիւնիքի ու Ֆրանսայի այս շրջանին միջեւ Տաթեւի մէջ կնքուած համագործակցութեան համաձայնագիրին:
Մարզի իւրաքանչիւր համայնք «քոյրանալու» գործընթացի սկսած է Օվերնեը-Ռոն-Ալփի քաղաքներէն մէկու հետ:
Սիւնիքի մարզպետ Ռոպերթ Ղուկասեան ողջունեց բարեկամ շրջանին պատուիրակութեան անդամներն ու Հայաստանի մէջ Ֆրանսայի դեսպանը` շնորհակալութիւն յայտնելով այցելութեան համար: Ըստ անոր, հայ-ֆրանսական յարաբերութիւնները կը գտնուին բարձրագոյն մակարդակի վրայ, իսկ այդ հանդիպումով աննախադէպ ապակեդրոնացեալ համագործացութեան հիմք կը դրուի, ինչ որ երկար պիտի շարունակուի` ի շահ երկու ժողովուրդներուն:
Ռոպերթ Ղուկասեան նաեւ ըսաւ, որ արդէն մէկ տարի է` երկու կողմերուն միջեւ բազմաթիւ աշխատանքային քննարկումներ տեղի ունեցան` համագործակցութիւնը ի սկզբանէ դնելու մասնագիտական ուսումնասիրութիւններու հիման վրայ:
Թիերի Քովաքս յիշեցուց, որ երկու մարզերուն միջեւ կնքուած համաձայնագիրի ծիրին մէջ համագործակցութիւնը հիմնականօրէն կը զարգանայ առողջապահական, տնտեսական, գիւղատնտեսական, մասնագիտական կրթութեան ոլորտներուն մէջ:
Դեսպանը այցելութիւնը կարեւոր նկատեց համագործակցութեան խորացման համար` զայն համարելով հայ-ֆրանսական բարեկամութեան եւ համերաշխութեան յաւելեալ դրսեւորում մը: «Մեր աջակցութիւնը Հայաստանին լիակատար է ու առանց նախապայմաններու, եւ Սիւնիքը այն մարզն է, ուր առաւելագոյնս տեսանելի է այդ աջակցութիւնը», յայտնեց դեսպանը:
