ՏԻԳՐԱՆ ՃԻՆՊԱՇԵԱՆ
Ուրբաթ, 13 սեպտեմբեր 2024-ին տեղի ունեցաւ Շուշիի «Վարանդա» մանկապատանեկան երգչախումբին համերգը: Այս երգչախումբի համերգները մի՛շտ տեղի կ՛ունենային, ամէն ամառ, ազատագրուած Շուշիի մէջ: Շուշիի բռնագրաւումէն ետք համերգը կայացած էր Ստեփանակերտի մէջ: Ստեփանակերտի կորուստէն ետք, այս տարի համերգը կայացաւ Երեւանի մէջ: Հայաստանի տարբեր վայրերու մէջ ցրուած արցախցի երեխաներն ու պատանիները` թիւով վաթսուն հոգի, ամբողջ երկու ամիս փորձեր կատարեցին երեք տարբեր վայրերու մէջ եւ շաբաթը անգամ մը հաւաքուեցան Երեւանի մէջ` միասնական փորձի համար: Խմբավարը միշտ նոյնն է. Զաքար Քէշիշեանը այս աշխատանքը առաքելութեան վերածած է ու բազում դժուարութիւններ յաղթահարելով` առաջ կը տանի շուրջ երեսուն տարիէ ի վեր: Այս տարուան համերգին պատրաստութիւնը հովանաւորած է Արեւելեան Ամերիկայի Կիլիկեան թեմի առաջնորդարանը:
Պիտի խնդրեմ, որ իր ողջ իմաստով հասկնաք կատարուած աշխատանքը: Հաւաքուած վաթսուն գաղթական երեխաները, աշխատանքին օժանդակող քանի մը կամաւորները, երեխաներուն ծնողները` բոլորն ալ գաղթական արցախցիներ են: Անոնցմէ շատերը կորսնցուցած են հայր, եղբայր ու ազգական: Բոլորն ալ կորսնցուցած են տուն, դպրոց ու հարազատ միջավայր: Բոլորն ալ կ՛երգեն միասին` կորուստին տխրութիւնը իրենց աչքերուն ու վերադարձի յոյսը իրենց հոգիներուն մէջ:
«Վարանդա» երգչախումբի համերգին կայացումը շռնդալից պատասխան է բոլոր անոնց, որոնք կը ժպրհին արցախեան պահանջատիրութեան էջը փակուած համարել: Համերգի իւրաքանչիւր երգը արձագանգեց երգողներու տուներէն ներս, շէներէն, քաղաքներէն եւ գիւղերէն ներս: Արցախցին գաղթականութեան հարուածէն հազիւ ուշքի եկած` արդէն մշակոյթ կը ստեղծէ, կը ստեղծագործէ, ուրեմն կ՛ապրի, հաւաքական կեանքով կ՛ապրի: Այս մանչերն ու աղջիկները եւ իրենց տարեկից շատ ուրիշներ, որոնք պայմաններու բերումով չկրցան մաս կազմել խումբին, օր մը պիտի համախմբուին ու խմբերգեն իրենց հարազատ յարկին տակ, Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցւոյ շուքին:
Զգացական զեղումներ թող չհամարուին վերեւի տողերը: Դատ մը կը կորսուի, եթէ անոր իրաւական տէրերը հրաժարին անկէ: Որքան ալ ճնշեն, որքան ալ արգիլեն խօսիլ ու գործել Արցախէն Հայաստան տեղափոխուած հայորդիներուն, որքան ալ մերժեն ճանչնալ ներկայացուցչական իրաւասութիւնը Արցախի օրինականօրէն ընտրուած իշխանութիւններուն, Արցախի Հանրապետութիւնը պիտի շարունակէ ապրիլ:
Շատ խօսած ենք արցախեան պահանջատիրութիւնը արծարծ պահելու անհրաժեշտութեան մասին: Արցախի իրաւունքներու արծարծումը Հայաստանի ինքնիշխանութեան խոչընդոտ համարող սնանկ գաղափարին մասին: Հայաստանի գործող իշխանութիւնները կը պնդեն, որ «իրական» Հայաստանը այժմու անորոշ սահմաններով հանրապետութիւնն է, որ` հանրապետութիւն, պետութիւն եւ հայրենիք հոմանիշներ են: Կը շփոթեն Հայաստանի Հանրապետութեան ժողովուրդը եւ հայ ազգը` մարդկային կազմաւորումներու դարեր տեւող բարդ հոլովոյթներու աւարտական հանգրուանը: Ազգը պատմական անցեալէ մը կու գայ եւ հաւաքական ապրումներով, իղձերով, նպատակներով կը յատկանշուի: Ոչ մէկ իշխանութիւն կրնայ փոխել այս իրականութիւնը: Նոյնիսկ ժամանակի պայմաններուն տակ կատարուած ոչ մէկ քուէարկութիւն կրնայ փոխել ազգի մը ու իր հայրենիքին սահմանումը:
Այս ճշմարտութեան հակոտնեայ որեւէ գաղափար դատապարտուած է չէզոքացման: Հակոտնեայ գաղափարը արծարծողը` հեռացման: Հեռացումը կրնայ ուշանալ, կրնայ թուիլ, որ հեռացումը պահանջողները դատապարտուած են ձախողման. ձախողումը ժամանակաւոր է, որովհետեւ ամէն տեղատուութեան կը յաջորդէ մակընթացութիւնը:
Կիրակի, 22 սեպտեմբերի մեծ հաւաքը, հրաւիրուած` Սրբազան պայքարին կողմէ, ամառնային տեղատուութեան յաջորդող աշնանային մակընթացութեան յայտարար կրնա՞յ ըլլալ: Խոստացուած էր, որ աշունը իրեն հետ պիտի բերէ ազգային արժէքներն ու իղձերը վերահաստատող իշխանափոխութիւնը: Կը սպասենք անհամբեր:
