ՆԱԶԷ ԱՅՆԹԱՊԵԱՆ
ՀՅԴ «Յառաջ» Պատանեկան Միութիւն
Հայ մեծերէն Նիկոլ Աղբալեան Արամ Մանուկեանին մասին ըսած է. «Երբ գիշերը գայ, ու մտնէք ձեր սենեակը, խօսեցէք ձեր խղճի հետ եւ ըսէք, արդեօք աշխատա՞ծ էք հայ ժողովուրդին համար այնպէս, ինչպէս Արամ Մանուկեանը: Եղա՞ծ էք այնքան անձնազոհ, որքան Արամը: Տուա՞ծ էք ձեր ամբողջ կեանքը հայ ժողովուրդին, ինչպէս Արամը…»:
Ո՞վ էր Արամ Մանուկեանը, որ Նիկոլ Աղբալեան` մեծ հայ մը, իր մասին այսպիսի խօսքեր պիտի ըսէր: Մանուկեան ա՛յն հերոս արցախցին էր, ա՛յն մեծ հայն էր, որ Շուշիի բարձունքներէն հասաւ մինչեւ Վան, կազմակերպեց Վանի ինքնապաշտպանութիւնը, կերտեց Սարդարապատ, փրկեց Հայաստանը ու 28 մայիս 1918-ին կերտեց Հայաստանի անկախութիւնը: Ան դարձաւ պետականութեան խորհրդանիշ, որ օրինակելի է, եւ որուն պէտք է հետեւին բոլոր հայերը` երիտասարդներն ու պատանիները:
Արդեօք իսկապէս բոլորս կը հետեւի՞նք Արամի օրինակին: Դժուար է պատասխանելը:
Անկեղծօրէն պէտք է խոստովանինք, որ ոչ, այնքան ալ անորոշ չէ պատասխանը: Եթէ հայերը հետեւած ըլլային Արամի օրինակին, մենք այսօր այս վիճակի մէջ չէինք ըլլար:
Այսօր կ՛ունենայինք հզօր, ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստան: Սակայն չունինք այդ Հայաստանը: Ինչո՞ւ: Մենք փորձեցինք Արամն ու Արամին նմանները մեր պատմութենէն դուրս հանել, հայոց դասագիրքերէն շպրտել… Դժբախտաբար այսօր կան մարդիկ, որոնց շարքին են Հայաստանի ներկայ իշխանութիւններն ու անոնց հետեւորդները, որոնք ոչ միայն խորտակեցին Արամին երազը, այլ կորսնցուցին անոր հայրենիքը եւ կը շարունակեն վտանգի մէջ պահել ամբողջ հայ ժողովուրդին գոյութիւնը: Եւ այս պատճառով, ահաւասիկ, այսօր մենք չունինք Արցախ, եւ արդէն Տաւուշն ու Սիւնիքը վտանգի մէջ են:
Հիմա կը վախնամ մտնելու սենեակս: Կը վախնամ մտածելու, որովհետեւ չեմ գիտեր, թէ ի՛նչ պատասխան պիտի տամ Նիկոլ Աղբալեանին: Ի՞նչ պատասխան պիտի տամ այն մեծ հայերուն, որոնք ինծի փոխանցած են հայրենիքը ազատ ու անկախ պահելու կտակը:
Բայց մենք` իբրեւ սփիւռքի մէջ ապրող դաշնակցական հայ պատանիներ, կը խոստանանք ամուր պահել ազատ, անկախ ու միացեալ Հայաստանի գաղափարը:
Եթէ բոլոր հայ պատանիները հետեւին նոյն ուխտին, շուտով կ՛իրականացնենք նիկոլաղբալեաններու, արամմանուկեաններու, ռուբէն տէրմինասեաններու երազը…
Իրականացնե՛նք մեծերուն կտակը: