Ժողովուրդներու պատմութեան մէջ, օրհասի եւ ճգնաժամի պահուն է, որ լուսարձակի տակ կը յայտնուին ազգերու ընկերա-քաղաքական իսկական խաւերը, որոնք կը կազմաւորուին շերտ առ շերտ եւ կը գունաւորուին երանգ առ երանգ:
Կը յայտնուին անտարբերներն ու վախկոտները, կեղծաւորներն ու անկեղծները, կարգապահներն ու խուլիկանները, հայրենասէրներն ու դաւաճանները: Կը յայտնուին նաեւ ռազմադաշտէն քիչ հեռու բլուրի մը վրայ կանգնած պատեհապաշտները, որոնք անհամբեր կը սպասեն` տեսնելու, թէ ո՛ր կողմը պիտի թեքի նժարը:
Այս բոլորին կողքին սակայն, կը յայտնուին նաեւ պատնէշի առաջին դիրքերուն վրայ մարտնչող հերոսները, որոնք հարուածներ կը ստանան բոլոր կողմերէն: Դիմացի հարուածները թշնամիէն, թիկունքի հարուածները դաւաճաններէն, իսկ կողքի հարուածները` անփորձ մարտընկերներէ, որոնք պատահաբար գտնուած են հոն: Այս առաջին դիրքերուն վրայ պայքարողներու խումբին կը պատկանի Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւնը, որ իր հիմնադրութենէն ի վեր եւ հայ ժողովուրդի պատմութեան վերջին 134 տարիներուն, եղած է հերոսներու եւ քաջերու յորդառատ ու մշտաբուխ աղբիւրը:
Բազմիցս քննադատուած է Դաշնակցութիւնը, «այսպէս կոչուած» քաղքենի դասակարգին կողմէ (բացառութիւնները յարգելով), ապազգային քաղաքականութիւն վարողներէն եւ բոլոր անոնցմէ, որոնք իրենց վնասը կը տեսնէին հայ ժողովուրդի անկախութեան, միասնութեան եւ բարօրութեան մէջ:
Բազմիցս հալածուած է Դաշնակցութիւնը Օսմանեան կայսրութեան եւ Ցարական Ռուսիոյ կողմէ, Թուրքիոյ հանրապետութեան եւ Խորհրդային Միութեան կողմէ, Արեւմուտքէն եւ Արեւելքէն, որովհետեւ գերադասած է միմիայն Հայաստանի ու հայ ժողովուրդին շահերը:
Արդեօք սխալներ գործա՞ծ է Դաշնակցութիւնը: Չաշխատողն է որ չի սխալիր: Յարատեւ աշխատողը կը սրբագրէ իր սխալները եւ կը շարունակէ իր պայքարը: Ի զուր չէ, որ Դաշնակցութիւնը գրաւած է հայութեան սիրտը, միտքն ու խիղճը, եւ այդ մէկը իրականացած է ոչ թէ ուժով կամ դրամով, այլ յարատեւ զոհողութեամբ:
Իշխանութեան գլուխը ըլլայ, թէ ընդդիմադիր շարքերուն մէջ, Դաշնակցութիւնը ծառայած է ու կը ծառայէ միայն Հայաստանի ու հայ ժողովուրդի շահերուն, եւ երբ վտանգը կը սպառնայ Հայաստանի ու հայ ժողովուրդի գոյութեան, իր ըսելիքը ունի Դաշնակցութիւնը, եւ շատ-շատեր կուրօրէն կը վստահին Դաշնակցութեան վճիռին:
2009-ին Դաշնակցութիւնը բարձրաձայն արտայայտեց իր ընդդիմութիւնը Հայաստան – Թուրքիա Ցիւրիխեան փրոթոգոլներուն, եւ իրաւացի դուրս եկաւ:
Դաշնակցութիւնը իրաւացի է նաեւ այսօր, երբ ոմանց ապիկարութեան, անկարողութեան եւ ստախօսութեան պատճառով կորսնցուցած ենք Արցախը եւ կը գտնուինք Հայաստանի Հանրապետութեան պետականութեան, գերիշխանութեան եւ հողային ամբողջականութեան կորուստի սեմին:
Ներկայ իշխանութիւնները կ՛երթան զիջումէ-զիջում` իրենց ձախաւերութեան պատճառով: Ապիկարը, անկարողը եւ ստախօսը ո՛չ խաղաղութիւն կրնայ ապահովել, ո՛չ բարօրութիւն եւ ո՛չ ալ յաղթանակ, այլ յարատեւ պարտութիւն ու խայտառակութիւն:
Այժմ զիջումներուն կարգը հասած է Տաւուշ:
Վաղը ատիկա պիտի առաջնորդէ նոր զիջումներու Սեւանի, Ջերմուկի կամ Սիւնիքի մէջ, Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչում ապահովելու գործընթացին մէջ, որպէսզի վերջնականապէս թաղուի Հայկական հարցը: Այս է թուրքին ու ազերիին երազը: Չհետեւինք անոնց, որոնք պատմութիւնը նենգափոխելով կ՛ուզեն հայրենասիրութիւնը ներկայացնել իբրեւ արկածախնդրութիւն կամ Նոսթալժիա, իսկ դաւաճանութիւնը` խոհեմութիւն կամ իրապաշտութիւն: Միշտ յիշենք, որ առաջին արժանիքը, որ ազգ մը կրնայ կորսնցնել, իր արժանապատուութիւնն է: Մնացեալը ժամանակի հարց է:
«Հողային զիջումներ` փոխան խաղաղութեան» վերնագրին տակ թուրքն ու ազերին կը փորձեն կտոր առ կտոր կուլ տալ հայ ժողովուրդի պետականութեան վերջին բեկորը` Հայաստանի Հանրապետութիւնը:
Հետեւաբար հաւաքուած ենք այսօր միասնաբար արտայայտելու մեր միասնական ու միահամուռ ո՛չը:
Ո՛չ անձնատուութեան եւ միակողմանի զիջումներուն:
Ո՛չ խայտառակութեան եւ սուտ խոստումներուն:
Ո՛չ բռնատիրութեան եւ հալածանքներուն:
(*) Լուֆթիկ Այվազեանի բացման խօսքը` «Միասնական ո՛չ հողային զիջումներու» խորագիրով հաւաքին:
