Հայ ժողովուրդը Հայոց ցեղասպանութեան 109-ամեակը դիմաւորում է ներհայկական խորը ճգնաժամի պայմաններում:
2023 թուականի սեպտեմբերը մեզ համար նշանաւորուեց հայրենիքի կարեւոր մի հատուածի` Արցախի կորուստով: ՀՀ գործող իշխանութիւնների յանցաւոր անգործութեան պայմաններում Ազրպէյճանը գրաւեց Արցախը` հարիւր հազարաւոր մեր հայրենակիցներին դարձնելով տնաւեր ու բնաւեր:
Ցաւով եւս մէկ անգամ պէտք է արձանագրենք, որ Արցախի կորստին հետեւած ամիսների ընթացքում ՀՀ գործող իշխանութիւնները ոչ միայն իրավիճակը շտկելուն եւ փրկելուն ուղղուած որեւէ քայլ չձեռնարկեցին, այլ, ընդհակառակը, հաւատարիմ իրենց հարազատ ձեռագրին, յանուն իշխանութեան պահպանման, ի գին հայոց պետականութեան, ՀՀ ինքնիշխանութեան, մեր ազգային իղձերի, նպատակների եւ իտէալների` փորձեցին առաջ տանել իրենց պատուիրատուների կողմից թելադրուած հակազգային եւ թշնամահաճոյ քաղաքականութիւնը:
Եւ հէնց այդ քաղաքականութեան շրջանակում էր, որ բոլորովին նոր մակարդակի բարձրացուեց ազգային գաղափարախօսութեան եւ աշխարհընկալման դէմ պայքարն` իր բոլոր բաղադրիչներով եւ առանցքներով հանդերձ:
Երկրի վարչապետի պաշտօնն զբաղեցնող անձի դէմքով սկսուեց առաջ մղուել եւ տարածել հակազգային եւ հակապետական այնպիսի թեզեր, ինչպիսիք են`
– Հայոց ազգային իղձերի մարմնաւորումը համարուող բիբլիական Արարատի խորհրդի եւ նշանակութեան քամահարելը,
– Պետական խորհրդանիշերի` զինանշանի եւ օրհներգի թերարժեւորումը,
– Անկախութեան հռչակագրի բարոյա-քաղաքական առանցքային նշանակութիւնը կասկածի տակ առնելն ու այն անվտանգային մարտահրաւէր համարելը,
– Արցախի հարցը փակուած համարելը, այն Ազրպէյճանի տարածք ճանաչելն ու արցախահայութեան վերադարձի հնարաւորութեան բացառումը,
– Հայաջնջումն ու Հայաստանի` որպէս անկախ պետական միաւորի ի սպառ վերացումն իր օրակարգային գլխաւոր նպատակը հանրահռչակած թուրք-ազրպէյճանական դաշինքի հետ յարաբերութիւնները կարգաւորելուն եւ «բարեկամանալուն» ուղղուած տարաբնոյթ ջանքերն ու յայտարարութիւնները,
– Յանուն «խաղաղութեան» պատրանքի` երկրի ինքնիշխան տարածքների յանձնումը թշնամուն արտաքին քաղաքականութեան առանցք դարձնելը,
– Հայրենիք հասկացութիւնն առկայ պետական սահմանների տարածքով բնութագրումն ու «իրական» եւ «պատմական» Հայաստանները միմեանց հակադրելու շինծու գաղափարի առաջ քաշումը,
– Ապրիլի 24-ի նախաշեմին Հայոց ցեղասպանութիւնն ու պահանջատիրական պայքարն առ ոչինչ դարձնելուն ուղղուած` Ցեղասպանութեան զոհերին անուն առ անուն ցուցակագրելու մտագարութիւնն ասպարէզ նետելը:
Ակնյայտ է, որ այս բոլորը կոչուած են աւելի թուլացնելու առանց այն էլ խարխլուած հայոց պետականութեան հիմքերը: Այս ընդհանուր պատկերին դիմաց կոյր պէտք է լինել չտեսնելու համար, որ հայոց պետականութիւնը չափազանց փխրուն վիճակում է: Առկայ բազմաբովանդակ մարտահրաւէրներն արդէն բնութափոխուել են` վերածուելով մահացու վտանգի, յղի` անդառնալի եւ աղէտալի հետեւանքներով: Մահացու այդ վտանգների էպիկենտրոնն այսօր Տաւուշում է, իսկ վաղը հաստատ տեղափոխուելու է Գեղարքունիք, Սիւնիք կամ էլ Արարատ:
Այս ճգնաժամային պայմաններում մենք առաջինը ներքին ճակատում պարտուելու իրաւունքը չունենք: Օր առաջ անհրաժեշտ է կարգաւորել թիկունքը` ազատուելով ներքին թշնամուց, որից յետոյ միայն հնարաւոր կը լինի արտաքին վտանգների չէզոքացումը: Սա համազգային օրակարգ է, որի շուրջ պէտք է կենտրոնացուի ողջ հայութեան ներուժը` Հայաստանում եւ սփիւռքում: Սա առանձին վերցրած տաւուշցու, շիրակցու, արցախցու, կամ էլ սփիւռքահայի պայքար չէ: Սա բոլորիս պայքարն է, կենաց մահու կռիւը:
Պատմութիւնը մեզ սովորեցրել է, որ կեանքը միայն յաղթանակների անընդհատ երթ չէ: Յաղթանակներին ու մակընթացութիւններին կարող են հետեւել պարտութիւններն ու տեղատուութիւնները, եւ` հակառակը: Սա է կեանքի անբեկանելի օրէնքը, որից անհնար է խուսափել:
Պարտութիւնը կեանքի արահետում սթափեցնող յատկութիւն ունի: Բացառութիւն չէ նաեւ տեղատուութեան մեր այսօրուայ օրը: Այն ցաւալի ու ողբերգական հանգրուան է միայն, մէկը` տեղատուութեան այն բազմաթիւ հանգրուաններից, որոնցով լեցուն է մեր պատմութեան հազարամեակների երթը: Կարեւորը սակայն այն է, որ թոյլ չտանք, որ տեղատուութեան ու նահանջի այս հանգրուանը դառնայ անշրջելի:
Հետեւաբար պէտք չէ ընկրկենք անելանելի թուացող առկայ իրավիճակի առջեւ: Ընդհակառակը, այն պէտք է խթան հանդիսանայ մեզ` վերաիմաստաւորելու մեր անցած ուղին, վերհանելու եւ սրբագրելու սխալներն ու բացթողումները` յանուն յաղթանակների վերադարձի պայքարը կրկնակի-եռակի եռանդով վերսկսելու համար:
Իսկ այդ ճանապարհին մեզ անհրաժեշտ է մարտնչելու, ապրելու եւ յաղթելու այն ոգին, որի շնորհիւ Ցեղասպանութեան արհաւիրքից փրկուած հայոց բեկորներին յաջողուեց վեր յառնել մոխիրներից` Ցեղասպանութիւնից ընդամէնը երեք տարի անց կերտելով անկախ պետականութիւն:
Այդ ոգին է մեզ անհրաժեշտ այսօր: Այդ ոգին է, որ պէտք է վերարթնացնենք մեր մէջ, այդ ոգին է, որ երաշխաւորելու է մեր այսօրուայ եւ վաղուայ օրը: Դրա շնորհիւ է, որ մեզ կը յաջողուի յաղթահարել անյաղթահարելի թուացող մեր այսօրուայ փորձութիւններն ու մարտահրաւէրները եւ շարժուել առաջ` կորցրածը վերականգնելու եւ նոր յաղթանակներ կերտելու համար:
