ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ
Ինքը` բագինն է, որ աշխարհի չորս ծագերէն շրջանակած է իր քուրմերն ու քրմուհիները վաթսուն տարիներէ ի վեր: Իսկ անոնք գիրով ու բանով, երկիւղածութեամբ կամ աներկիւղ, դասական կամ փորձառական ծէսերով, մայրենիի հոգատարութեամբ, ձայնի ելեւէջներով, ոճային յանդգնութիւններով, իմաստասիրութեան խաւերով, քննադատութեան ակնոցներով եւ հրաշագործ մականներով, շարան-շարան ձայներգութեամբ «զոհ»-ին տուած են կեանք, մարմին եւ արիւն. բարձրացուցած կամ սուզած են խորհրդաւորի ծալքերուն: Արարած են, երկնած են, փառքի հնչիւններ ու ողբերգներ ծաւալած են:
Այբուբենեան միլիոնաւոր գիրեր ընդգրկող միայն հի՛նգ գիր` «Բագին»: Անոր էջերէն կը ցոլան` կեանքին ցեղը, ցեղին սիրտը, սրտին զարկը, զարկին յարգը. ակնածանքն ու նուիրումը գիրի մարդոց, բաբախուն ու աներեր: Անվերադարձ հեռացեր է քրմապետը` Պօղոս Սնապեան: Բայց կու գան յաջորդները, միշտ պիտի գան ուխտաւորները` նուիրեալ ու լեզուահմայ:
Մէկը երկչոտ զարկաւ դուռը, միւսը կարծեց իր սեփական ապարանքը կը մտնէ. մէկը բերաւ աղօթքի սար, միւսը բերաւ ծաղրանկար, մէկը մկրատ բռնած եկաւ, միւսը տուաւ աւանդութեան ծալ-ծալ ծրար, մէկը` թռիչքներու վարպետ, միւսը տեղէ տեղ թռելու համար պէտք ունէր կարպետ: Մէկը եկաւ բազում փորձառութեանց անթացուպով, պատմեց ու պատմեց, ծանօթացուց օտարազգի գրիչներ եւ վերլուծեց ու անցաւ, միւսը կռթնեցաւ նորահնար անթացուպին, որպէսզի չիյնար: Մէկը եկաւ հայրենի գրողներու Բանով ձայնով հմայուած, միւսը բացաւ սփիւռքի հանքերուն գանձերը թաքնուած: Նոր հեգողներն ու յանկերգողները դուրս մնացին, անոնք պէտք էր անդունդներէ ու լեռներէ անցնէին: Բազում գիրքեր, ազգակիցներ երբեմն հաշտ, երբեմն անհաշտ ապրեցան: Իմաստունը ըսելիքը ըսաւ ու գնաց, ջուրը եռաց, շոգին մնաց: Մէկը ռահվիրայ` ճամբայ բացաւ, միւսն անվեհեր` այդ ճամբան անցաւ: Քրմապետը արթուն էր միշտ, եւ «Բագին»-ը ժամանակի փորձանքներուն դիմացաւ: Երկիրը վախ ու վտանգ, պատերազմ ու գաղթ գուժեց, բայց «Բագին»-ի խորախորհուրդ ու սրտառուչ խունկը բուրե՜ց ու բուրե՛ց:
Հիմա կայնինք ու երկիւղած աղօթենք`
Փառք ու պատիւ` անորոշութիւնը հաւատքի, հոգեվարքը կեանքի, մահը վերյառնումի, գրականութիւնը կենսաձեւի վերածողներուն: Գրական աշխարհի մէջ այս տիեզե՜րքը ստեղծողներուն:
Վաթսուն տարին ի՛նչ է որ: Մեսրոպ Մաշտոց ահա կ՛ապրի՛:
Ապրիլ 12, 2023
Նիւ Ճըրզի, Միացեալ Նահանգներ
