Համադրեց` ԲԺԻՇԿ ԿԱՐՊԻՍ ՀԱՐՊՈՅԵԱՆ

Բժիշկ Արթուր Պիւլպիւլեան ծնած է 20 դեկտեմբեր 1900-ին, Կեսարիոյ գիւղերէն մէկուն մէջ:
Հօր անունը` Յակոբ Պիւլպիւլեան, մօրը անունը` Նաոմի Լինէճեան-Պիւլպիւլեան:
Բարեբախտաբար ճողոպրած է Հայոց ցեղասպանութենէն եւ 1920-ին գաղթած է Միացեալ Նահանգներ:
Ուսանած է Միտըլպըրի քոլեճին մէջ, ուր ստացած է պսակաւոր գիտութեանց եւ մագիստրոսի վկայականները: Շարունակած է իր գիտական ուսումը Պրաուն համալսարանի եւ Իոուա համալսարանին մէջ:
1928-ին ընդունուած է Մինըսութայի համալսարանի դեղագործութեան դպրոցը եւ 1931-ին ստացած է ատամնաբուժութեան տոքթորայի վկայականը: Շուտով նշանակուած է նոյն հիմնարկին մէջ իբրեւ ատամնուղղութեան (orthodontics) օգնական:
1933-ին Շիքակոյի մէջ կայացած «Ուըրլտ էֆեր» ցուցահանդէսին ներկայացուցած է իր պատրաստած Մայօ կեդրոնի ցուցանմուշները:
1933-1965 աշխատած է Մինըսութայի Ռոչեսթըր Մայօ հիմնարկին մէջ:
1935-1965 վարած է Մայօ հիմնարկի առողջապահութեան եւ ընդհանուր բժշկութեան բաժինին տնօրէնութիւնը:
1965-1996 եղած է պատուակալ (emeritus) անդամ Մայօ բուժարանին, ինչպէս նաեւ` Մինըսութայի Մայօ համալսարանի ատամնաբուժական դպրոցի ծնօտադիմային (maxillofacial) յարադրական (prosthetics) բաժանմունքի փրոֆեսէօր:
1966-1967 դարձած է յատուկ խորհրդատու (consultan) Մինըսութա համալսարանի հիւանդանոցներուն:
Բժիշկ Արթուր Պիւլպիւլեան Միացեալ Նահանգներրու մէջ եղած է ռահվիրան դիմայարադրութեան (facial prosthetics):
Ան եղած է Մայօ քլինիքի բժշկական թանգարանի առաջին տնօրէնը:
1967-ին նախագահած է Միջազգային առաջին դիմային յարադրութեան (facial prosthetics) համաժողովը, որ կայացած է Հոլանտայի մէջ:
Աշխատած է Մայօ կեդրոնի օդաբժշկութեան բաժնին մէջ. Միացեալ Նահանգներու օդային ուժերու կործանիչներու օդաչուներու համար պատրաստած է A-14 թթուածնային դիմակը, որ եղած է ցրտադիմացկուն, ունեցած է ռատիոհաղորդակցութեան բարձրախօս (microphone): Այս դիմակը օդաչուին հնարաւորութիւն տուած է խօսելու եւ ուտելու` առանց դիմակը վերցնելու:
Բժիշկ Արթուր Պիւլպիւլեասն յայտնաբերած է B-8 սաղաւարտը:
Պիւլպիւլեանի յայտնագործած երկու դիմակներն ալ գործածուած են Բ. Աշխարհամարտի օրերուն:
Այս դիմակները պատրաստուած են բժշկական նպատակներու համար, սակայն յետոյ անոնք գործածուած են ռազմական նպատակներու համար, յատկապէս` շատ բարձր թռիչքներու ընթացքին:
Բժիշկ Արթուր Պիւլպիւլեան եղած է բժշկակենսաբանութեան գիտնական մասնագէտ եւ բժշկական գծանկարիչ:
Ան հեղինակած է հետեւեալ գիրքերը.
1945-ին` Textbook Facial Prosthesis.
1948-ին` Atlas on Congenital Anomalies of the Heart and Great Vessels (Dry, Edwards-ի հետ):
1973-ին` Facial Prosthetics Textbook.
Անդամակցած է ամերիկեան բժշկական շատ մը կազմակերպութիւններու:
Ամուսնացած է Ուիլհելմին Մ. Ուիլսընի հետ, 9 սեպտեմբեր 1944-ին: Բախտաւորուած է երեք զաւակներով` Նոյեմի, Ժոզէֆին եւ Ռաքել:
Ան մահացած է 23 յունիս 1995-ին, 95 տարեկան հասակին:
Մոնրէալ, 14 ապրիլ 2023
——————–
Աղբիւրներ`
- «Who Was Who in America» v. 12, 1998 pg 30.
- «New Oxygen Mask Proves Success», Boston Herald, March 11, 1939 Pg 1.
- «Unique Museum has Masterpieces of Medical Artist», St. Paul Pioneer Press, Feb. 5, 1967.
- «Pathfinders: Arthur H. Bulbulian», Mayo Magazine, Winter, 1994, pg 20 – 23.
- «Sculpturing Facial Prostheses», Medical World News, July 17, 1964 pg 101.
- Achalian, Varoujan, Dr., Arthur H. Bulbulian: Pioneer in Facial Reconstruction, Indiana University, Nor gyank, Vol XII, No. 14, March 22, 1990:
- Վիքիփետիա, Dr. Arthur Bulbulian.
- Prabook, Arthur H. Bulbulian.
- Art-A-Tsolum, Arthur H. Bulbulian – Creator of The Universal Oxygen Mask.