Մոսկուայի մէջ տեղի ունեցած Սուրիոյ, Թուրքիոյ, Ռուսիոյ եւ Իրանի արտաքին գործոց փոխնախարարներու ժողովին առիթով հնչած յայտարարութիւններու ամէնէն հիմնական բաժինը Դամասկոս- Անգարա յարաբերութիւններու վերականգնման կը վերաբերի:
Հանդիպումին ձեւաչափը փոխնախարարներու մակարդակով է, ինչ որ հանգուցալուծման մօտալուտ ըլլալուն մասին չի խօսիր: Միայն ձեւաչափը չէ, որ հանգուցալուծում չի նախանշեր, որքան ալ ընդհանուր միտումը յայտարարուած առաջադրանքը կ՛ենթադրէ: Օրակարգը` նոյնպէս. Անգարայի եւ Դամասկոսի միջեւ տեսակէտներու մերձեցումն է: Տակաւին այն փուլին կը գտնուին բանակցութիւնները, որ պէտք է մերձեցնել երկու կողմերուն տեսակէտները:
Կեդրոնանանք սուրիացի փոխնախարարին կատարած յայտարարութիւններուն վրայ:
Թուրքիան իր ուժերը պէտք է հեռացնէ սուրիական տարածքներէն: Միայն նման որոշումի մը իրականացումը կրնայ դուռ բանալ Սուրիոյ հետ յարաբերութիւններու վերահաստատման:
Սուրիական կողմէն շնորհակալութիւն յայտնուած է ռուսական եւ իրանեան կողմերուն: Երկու պետութիւնները օժանդակած են, որպէսզի Դամասկոսը կարենայ պայքարիլ Սուրիոյ նկատմամբ արեւմտեան, շրջանային եւ արաբական կարգ մը երկիրներու սանձազերծած ահաբեկչական պատերազմին դէմ: Այստեղ ակնարկը ուղղակի Անգարային է, որ ահաբեկիչներ գործուղած է սուրիական պատերազմին:
Մինչ այժմ սուրիական տարածքներէ ահաբեկիչներու մաքրազտման առաջադրանքի իրականացման համար Դամասկոս որեւէ դրական նախաքայլ չէ նկատած Անգարայէն: Այստեղ յստակօրէն կը վերաշեշտուի, որ տեղակայուած ահաբեկիչներու հովանաւորը Անգարան է:
Ողջունելով ռուս-իրանական միացեալ նախաձեռնութիւնը, այնուամենայնիւ Դամասկոս իբրեւ նախապայման կ՛արծարծէ սուրիական տարածքներու վրայ Սուրիոյ գերիշխանութեան յարգումն ու բոլոր օտար ուժերու, ներառեալ թրքական զօրքերու անմիջական հեռացումը:
Այս շրջածիրին մէջ Սուրիան կ՛առաջադրէ Սուրիա- Թուրքիա սահմաններու միացեալ վերահսկողութիւն եւ ոչ թէ միակողմանի անօրինական գործողութիւններու կիրարկում: Քննարկումները պիտի շարունակուին. նախատեսուած է բարձրացնել մակարդակը եւ անցնիլ արտաքին գործոց նախարարներու ձեւաչափին. սակայն ինչպէս կը նկատուի, Դամասկոսի արծարծած նախապայմանային դիրքորոշումները բաւական խիստ են: Մեղադրանք Թուրքիոյ, որ ապակայունացուցած է Սուրիան, ահաբեկչական պատերազմ հովանաւորած է Սուրիոյ դէմ, ոտնձգութիւններ արձանագրած սուրիական սահմաններէն ներս եւ ներխուժած Սուրիա:
Դամասկոսի ներկայացուցիչը նախքան քառակողմ հանդիպումը խորհրդակցած է իր ռուս գործընկերոջ հետ: Պարզ է, որ Դամասկոս իր դիրքորոշումները համաձայնեցուցած է Մոսկուայի հետ. բայց ոչ միայն Մոսկուայի, որովհետեւ այս պարագային առանցքը կը վերաբերի Մոսկուա-Դամասկոս-Թեհրան գիծին:
Դասական այն վարկածը, թէ բանակցութիւններուն սկիզբը կ՛արձանագրուի պահանջներու առաստաղի բարձրացում` հետագային միջին լուծումներու շուրջ համաձայնելու համար, այս պարագային այդքան միանշանակ մեթոտ չէ: Աւելի կը յուշէ Մոսկուա -Անգարա նախկին մերձեցման խախտումին մասին: Թուրքիան արդէն Մոսկուան հարուածած է Ֆինլանտայի` ՕԹԱՆ-ի անդամակցութեան դէմ վեթոն վերցնելով եւ դէպի Ռուսիա արեւմտեան ապրանքները կասեցնելով: Հիմա Մոսկուան կը պատասխանէ Դամասկոսի միջոցով` պահանջելով թրքական զօրքերու անմիջական հեռացումը Սուրիայէն:
Աշխարհագրական այլ միջավայրի` հարաւային Կովկասի մէջ կը նկատուի ռուսական ոճային կտրուկ փոփոխութիւն Երեւանի հասցէին հրապարակած յայտարարութիւններուն մէջ: ՀԱՊԿ-ի ուժեր Հայաստան-Ազրպէյճան սահման տեղակայելու օրակարգը վերադարձած է, մինչ կը շարունակուին դրական ներկայացուիլ ռուս եւ հայ թիւ մէկ դիւանագէտներու հանդիպումին մեկնաբանութիւնները ռուսական շրջանակներէն:
Ռուսական տիրոյթներու վերաամրագրման միտումներ կը նկատուին: Միջին Արեւելքի մէջ, նոր առանցքներու ձեւաւորման տեսանելիութեամբ` Փեքինէն մինչեւ Իրան եւ Արաբական ծոց:
Դժգոհ Թել Աւիւը երրորդ անգամ ըլլալով ռազմական յարձակումներ կ՛իրականացնէ Սուրիոյ դէմ եւ կը շարունակէ ռազմայենակէտեր տեղակայել ազրպէյճանական իրանամերձ տարածքներու վրայ:
Նոր արկածախնդրութիւններու պէտք չէ դիմէ հայկական կողմը: Իրավիճակի սթափ գնահատումը եւ համապատասխան քայլերու ձեռնարկելը հրամայական է:
«Ա.»
