Շատերու Համար Վտանգաւոր Է Դպրոց Յաճախելը

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ

Դպրոցական կրթութիւնը` ուսումը, այսօր մատչելի  դարձած է յատկապէս քաղաքներու մէջ, սակայն տակաւին աշխարհի բնակչութեան մեծ մասը տարրական ուսում չունի: Անկախ տնտեսական, քաղաքական, հասարակական պատճառներէ` բազմաթիւ վայրերու մէջ աշակերտներ երբեմն երկար, դժուար եւ մանաւանդ վտանգաւոր ուղեւորութենէ ետք դպրոց կը հասնին: NEWAGE եւ WIKI IMPACT կայքերը այս մասին հետաքրքրական յօդուածներ հրապարակած են:

Ն.  

Աշխարհի բազմաթիւ վայրերու մէջ դպրոց յաճախելը արկածախնդրութիւն է: Անոնք կրնան ստիպուած ըլլալ լեռներ մագլցիլ, պայքարիլ սառոյցէ խոնաւ տարածքներու մէջ կամ լողալով անցնիլ գետը: Երբ երեխան տունէն դուրս կու գայ դպրոց երթալու, ոչ մէկ երաշխիք կայ, թէ արդեօ՞ք ան տուն կը վերադառնայ:

Բայց այս դժբախտութիւնը չի կրնար անոնց երազի իրականացումը խանգարել:

Լատախ (Հնդկաստան)

Եթէ ձեզի ըսեն, որ դուք պէտք է չորս օր ճամբորդէք, որպէսզի հասնիք ձեր դպրոցը ցուրտ եղանակին, պիտի զարմանաք: Սակայն Հնդկաստանի Լատախ աւանին մէջ դպրոց յաճախող քանի մը երեխաներու ճակատագիրը այս է:

Անոնք պէտք է անցնին սառոյցով պատուած Չատար անունով 100 քիլոմեթր երկարութեամբ ճամբան: Այդ գրեթէ չորս օր կը տեւէ: Դպրոց յաճախող երեխաները եւ անոնց ծնողները պէտք է տարին երկու անգամ կատարեն այս սարսափելի ճամբորդութիւնը` հասնելու Լեք քաղաքին  մէջ գտնուող իրենց գիշերօթիկ դպրոցը: Երբեմն ջերմաստիճանը կը նուազի զերոյէն վար 30 աստիճանով, իսկ տեղացող ձիւնը կը խոչընդոտէ ճամբորդութիւնը:

Եթէ ջերմաստիճանը բարձրանայ, այդ այլ անախորժութիւն կը  ստեղծէ. սառոյցին հալիլը ճամբան սահուն կը դարձնէ: Այդ կը դժուարացնէ գոյատեւման կարելիութիւնները: Բայց լատախցիներուն համար այլընտրանք չկայ:

Կումպուր (Նեփալ)

Նեփալի Կումպուր աւանին մէջ դժուարութիւնը այլ է: Դպրոց հասնելու համար աշակերտները պիտի ապաւինին բախտին` այլ անորոշ արշաւախումբով մը:

Լեռնային Կումպուր գիւղը կը գտնուի ծովու մակերեսէն աւելի քան 4000 մեթր բարձրութեան վրայ: Վեց երեխաներ, դաշտերուն մէջ իրենց ընտանիքի երկրագործական աշխատանքներուն օգնելէ ետք, կը պատրաստուին ճամբորդութեան:

Վտանգաւոր բլուրին վրայ ժամ մը քալելէ ետք, անոնք պէտք է անցնին Տրիշուլի գետը իւրայատուկ ձեւով: Անոնք պէտք է անցնին այն զամբիւղով` թուին, որ ամրացուած է երկու ժանգոտած մետաղեայ լարերով: Երբեմն թուինը կը մնայ գետին միւս կողմը, երբ այլ անձեր գործածեն: Այդ պարագային աշակերտները չեն կրնար անցնիլ գետը: Այն կը գործածեն մեծերը, իսկ փոքրերը կը մնան զամբիւղին մէջ:

Գետը անցնելէ ետք աշակերտները պէտք է իրենց յոյսը դնեն պատահական վարորդներու վրայ, որպէսզի զիրենք ինքնաշարժով, կամ բեռնատարով դպրոց հասցնեն:

Ի վերջոյ, դպրոց հասնելէ ետք անոնք նոյնիսկ կը զրկուին սննդարար ուտելիքէ: Այս ճամբորդութիւնը դէպի դպրոց եւ տուն վերադառնալը կը տեւէ օրական գրեթէ ութ ժամ:

Թունխել (Մոնկոլիա)

Մոնկոլիոյ Թունխել աւանին մէջ  քոչուորական ապրելակերպ է: Երեխան պէտք է անցնի տասը քիլոմեթր երկարութեամբ սառցապատ ճամբաները` հասնելու համար դպրոց, որ դասերու համար բաւարար սենեակներ չունի: Այսպիսով, առաւօտեան դասերը կը կազմակերպուին կրտսեր դասարաններու համար, իսկ կէսօրին` աւելի մեծերու: Աշակերտները նոյնիսկ պէտք է ձի նստին իրենց դպրոցը հասնելու համար: Ձիւնառատ արահետներուն մէջ անոնք միշտ պէտք է զգուշ ըլլան ձիավարութեան ժամանակ եւ դիմակայեն վայրի շուներու  յարձակման վտանգներ:

Աւելի՛ն. կէսօրին, երբ սառոյցը կը սկսի հալիլ, այն աւելի բարդութիւններ կը ստեղծէ:

Օմիյակոն (Ռուսիա)

Օմիյակոնի մէջ ռուս աշակերտներուն կ՛արտօնեն  դպրոցէն բացակայիլ միայն այն պարագային, երբ ջերմաստիճանը իջնէ նուազ 50 աստիճանի: Օմիյակոն կը գտնուի Ռուսիոյ ամէնէն ցուրտ շրջանին մէջ, Ինկրիքա գետի ափին: Ունի միայն 500 բնակիչ: Սաստիկ ցուրտը այստեղ կեանքը գրեթէ անտանելի կը դարձնէ:

Երեխաները պէտք է իրենց յոյսը դնեն այս շրջանին մէջ  մատչելի միայն մէկ հանրակառքի վրայ: Կանուխ արթննալով, անոնք պէտք է հալեցնեն գետէն առնուած սառոյցը, որպէսզի ջուր ունենան: Շարունակական ֆիզիքական շարժումը, ըստ անոնց, գոյատեւելու լաւագոյն միջոցն է: Անոնք նոյնիսկ պէտք է հագնին վեց շերտ հագուստ:

Տորն Սաւաննա (Քենիա)

Ափրիկեան Տորն Սաւաննա (Քենիա) շրջանի մասսայի ցեղախումբի երեխաներուն համար դպրոց յաճախելը դժուար է: Արթննալէ ետք երեխան կը պատրաստուի իր դպրոցին: Անոնք պէտք է անցնին բաց, ծառազուրկ դաշտերու (սաւանա) վտանգաւոր ճամբաներէ: Վիրաւորուիլը կամ սպաննուիլը վայրի անասունի կողմէ միշտ հնարաւոր է:

Այրելով` դաշտերուն մէջէն անոնք կը հասնին տխրահռչակ Յովազի հովիտ: Մեծ քաջութիւն պէտք է անցնելու համար հովիտը: Եթէ բախտը ձեռնտու ըլլայ, անոնք կրնան պտուղներ գտնել ճամբորդութեան ընթացքին: Յաճախ անոնք չեն կրնար ժամանակին դպրոց հասնիլ, բայց ուսուցիչը բարեացակամ է անոնց նկատմամբ:

Այս պատմութիւնները իսկապէս ոգեշնչող են այն առումով, որ նոյնիսկ կեանքը վտանգելով իւրաքանչիւր քայլի մէջ` անոնք կ՛ուղղուին դպրոց: Այն նոյնպէս կը պատկերէ պատանի աշակերտներու պայքարը Ֆիլիփիններու, Նիքարակուայի, Եթովպիոյ եւ բազմաթիւ այլ երկիրներու մէջ :

Մալեզիոյ Մէջ Աշակերտներու Դպրոց Երթալու
Վտանգաւոր Ուղիները

Մեզմէ շատերուն համար դպրոց երթալը կը ներառէ ճամբորդութիւն հանրակառքով, կառքով կամ ինքնաշարժով: Երբեմն մենք բախտաւոր ենք, որ կը բնակինք մեր դպրոցներու մօտակայքը, կրնանք քալել դէպի դպրոց մեր ընկերներուն հետ, կամ հեծանիւով երթալ:

Մալեզիոյ ներքին շրջաններուն մէջ  դպրոց յաճախելը կը պահանջէ ճամբորդութիւն, որ կրնայ տեւել ժամեր եւ կը ներառէ վտանգի ենթարկուիլը: Այդ պայմանաւորուած է անոնց տուներէն դէպի դպրոց մեծ հեռաւորութեամբ:

Օրինակ, Սապահ նահանգի Թոնկոտ քաղաքին մէջ նախակրթարաններու եւ միջնակարգ դպրոցներու 58 առ հարիւրը կը գտնուի իրենց տուներէն աւելի քան 9 քմ հեռաւորութեան վրայ:

Մալեզիոյ ամէնէն աղքատ շրջաններէն մէկուն` Լոճինկի մէջ նոյն պատմութիւնն է:

Բայց եւ այնպէս, դպրոցական հանրակառքը եւ վանը, որոնք մատչելի են Մալեզիոյ քաղաքային շրջաններու մէջ, գիւղական վայրերու բազմաթիւ բնակիչներու համար անմատչելի են ցեխոտ ճամբաներու եւ անկայուն կամուրջներու պատճառով:

Կեանքին սպառնացող բազմաթիւ ուղիներով մալեզիացի աշակերտները դպրոց կը յաճախեն: Այս ցոյց կու տայ ծնողներուն մեծ հաստատակամութիւնը` ապահովելու, որ իրենց երիտասարդութիւնը ետ չմնայ ուսումէն: Այդ նոյնպէս կը ծառայէ որպէս աւելի սերտ ստուգում, թէ ի՛նչ պէտք է փոխուի ենթակառոյցին մէջ, որպէսզի լուսանցքայնացուած շրջանները դպրոցէ չզրկուին:

Ժամանակաւոր լաստանաւեր եւ զիփ գիծ

2022 թուականի ապրիլին Սափահի Նափաւան աւանի աշակերտները ստիպուած եղան ապաւինիլ ժամանակաւոր լաստերուն կամ գործածել զիփ գիծ` դպրոց երթալու համար, հետեւելով կախուած կամուրջին, որ գիւղերը ժամանակին գործածած են:

Դպրոցական տարազով երեխաներ կը թիավարեն իրենց ժամանակաւոր լաստերով` գետի միւս ափ հասնելու համար: Երբ ջուրի մակարդակը կը բարձրանայ կամ հոսանքները ուժեղ են, այլընտրանքը զիփ գիծն է: Երեխաները կը նստեցնեն նաւթի տակառի մը մէջ եւ կը ղրկեն մէկ ծայրէն միւսը:

Կը թուի, թէ զուարճալի է գետը զիփ գիծով անցնիլը, բայց այդ վտանգաւոր է յատկապէս երեխաներու համար, առանց համապատասխան անվտանգութեան նախազգուշական միջոցներու: Բայց անոնք այնքան կ՛ուզեն ուսանիլ, որ պէտք է անցնին այս բոլորին մէջէն. լաստանաւու, զիփ գիծ:

Ճամբորդութիւն բեռնատարով

Լենեանկի մէջ աշակերտները դպրոց կը տեղափոխեն բեռնատարով, որովհետեւ ճամբան յարմար չէ հանրակառքի համար: Հանրակառքերը դիմացկուն չեն, բեռնատարները` դիմացկուն:

Երեխաները կը պատրաստուին առաւօտեան ժամը 5:30-ին եւ կը սպասեն բեռնատարին կամ ինչպէս աշակերտները կ՛ուզեն հաւատալ` «հանրակառքին», որ կը հասնի ժամը 6:00-ին: «Հանրակառքը» աշակերտները կը հաւաքէ դրացի գիւղերէն եւ կ՛ուղղուի դպրոց, երբ երկինքը դեռ մութ է:

Լենեանկի ուսուցիչ Ամեր Ֆիրտուսի ըսաւ, որ երբ 1-2 տարեկան երեխաներ ըլլան, վարորդը ինք կը գրկէ եւ կը բարձրացնէ բեռնատար:

Խողովակաշարի հատում

Քամպունկ Մուհանկի դպրոց եւ մանկապարտէզ յաճախելու համար աւելի քան 30 աշակերտներ ամէն օր պէտք է անցնին գետը` խողովակներու միջոցով:

Աշակերտներէն ոմանք կը կրեն դպրոցական իրենց տարազը, իսկ ոմանք` վախնալով աղտոտել գոգնոցը` դրած են  տոպրակներու մէջ: Կրտսերները կ՛առաջնորդուին մեծերու կողմէ` ապահովելու իրենց անվտանգութիւնը:

Կամուրջը հին է, եթէ անիկա չվերանորոգուի կամ չփոխարինուի նորով, որեւէ պահու գիւղացիներուն կեանքը կը վտանգուի:

Իշխանութիւնները խոստացած են կառուցել քարաշէն կամուրջ: Հին կամուրջը, որուն կը վստահին գիւղացիները, յաճախ ջուրին տակ կը մնայ տեղատարափ անձրեւներէն ետք:

Քարշակով (թրաքթոր)

Նոյնիսկ այն ժամանակ, երբ ջուրը կը բարձրանայ եւ անոնց տուները կը լեցուին ջուրով, Սունկայի Կերավայ քաղաքի աշակերտները դպրոցէն չեն բացակայիր:

Յորդող գետէն յառաջացած հեղեղին պատճառով ճամբաները կը փակուին: Աշակերտները կը մնան դպրոցը: Ապա անոնք տուն կը վերադառնան  քարշակով կամ բեռնատարով:

Քայլարշաւ` վայրի անտառներուն մէջէն

Մեզմէ շատերուն համար աներեւակայելի է ամէն օր կանուխ արթնննալ եւ անտառներուն մէջէն քալել առաւօտեան ժամը 6-ին, դպրոց հասնելու համար: Բայց այս շատերու կեանքն է Սապահի եւ Սարաւակի գիւղական շրջաններուն մէջ: Առնուազն 20 աշակերտներ ամէն օր ժամ մը կը քալեն դպրոց հասնելու համար, յաճախ` ոտաբոբիկ, եւ կօշիկները իրենց ոտքերուն կ՛անցընեն դրացի Պուայան գիւղի իրենց դպրոցը հասնելէ ետք:

Այդպէս եղած է նաեւ 12-ամեայ տղու մը` Այոնի պարագային: Լսելով անոր դժբախտութեան մասին, նախակրթարանի իր նախկին ուսուցիչը` Ֆերան, անոր օգնեց:

Այոնի համար կար խոչընդոտ մը եւս. ան ստիպուած էր 14 քմ քալել ցեխոտ ճամբաներով, լանջերով եւ գագաթով, որպէսզի բարձրանայ: Երբ Ֆերան լսեց, որ Այոն ճամբայ ինկած է, ան ինքնաշարժով գնաց փնտռելու տղան, որ երեք ժամէ կը քալէր` իր ուսապարկը կրելով կռնակին:

Հեծանիւով դէպի դպրոց

2017-ին Քետայի մէջ երեք քոյր եւ եղբայր մը տեսած են իրենց հօր ընկերը` հեծանիւին վրայ: Ճակատագրական օր մը անոնց հայրը չէ կրցած զանոնք դպրոց ուղարկել, քանի որ ինքնաշարժը խանգարուած էր: Այդ արգելք մը չեղաւ հօրը երաշխաւորելու, որ իր երեխաները դպրոց երթան: Անոր դուստրերը դրին հեծանիւի ետեւի մասը, իսկ տղան նստած էր հեծանիւին առջեւը:

Անցնելով Ռիքետի կամուրջներով

Սանտականի Պեսար աւանի աշակերտները պէտք է անցնին Սեկունթոր գետը: Այդ ընելու միակ միջոցը կախուած կամուրջի գործածումն է: Կամուրջը Կամպունկ Նելայանը կը միացնէ գետի միւս կողմին: Կամուրջը շատ վտանգաւոր է երեխաներուն համար, որոնք կրնան գետը իյնալ, խեղդուիլ կամ կոկորդիլոսի յարձակման ենթարկուիլ:

Հասարակական ցանցերու մէջ բարձրացած աղմուկին պատճառով կամուրջը ժամանակաւորապէս փակուեցաւ եւ նորոգուեցաւ:

Նաւակներու մէջ թխմուած

Ժամանակ առ ժամանակ լուրեր կը տարածուին արեւելեան Մալեզիոյ երեխաներու մասին, որոնք կ՛անցնին գետը փոքր նաւակներով: Աշակերտները իրենք զիրենք կոկորդիլոսներու յարձակումներուն եւ անկանխատեսելի հոսանքներու վտանգի տակ դրած են, յատկապէս` յորդառատ անձրեւներէ ետք: Վերջերս Մալեզիոյ ամէնէն աղքատ թաղերէն մէկուն` Փիտասի մէջ, երեխաները Պենքոկա գետը անցնելու համար կ՛ապաւինէին փոքր նաւակներու: Աշակերտներէն ոմանք փրկութեան բաճկոններ չէին կրեր:

Առնուազն 58 երեխաներ խիզախեցան այս ճամբորդութիւնը կատարել, երբ 2022 թուականի յունուարի ջրհեղեղէն քանդուած էր կախուած կամուրջը, որ կը միացնէ հինգ գիւղեր Կամպունկ Տանտունին, ուր կը գտնուի դպրոցը:

Բայց նախապէս եղած են դէպքեր, որոնք լուծուած են, երբ ոչ կառավարական կազմակերպութիւն մը երկու մանրաթելային (fibre) նաւակ նուիրած է գիւղացիներուն: