Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ
Մանուկներու եւ պատանիներու համար անշուշտ կենսական է ընկերային, ուսումնական եւ կրթական առումներով դպրոցի մթնոլորտին մէջ մնալը: Սակայն կեանքի զանազան պայմաններ կը պարտադրեն մարդոց` դուրս մնալ դպրոցէն: Ոմանք աւելի ուշ կը վերադառնան եւ կ՛ամբողջացնեն իրենց ուսումը, ուրիշներ կեանքի ասպարէզ կը նետուին եւ «շուկայի կրթութիւն» կը ստանան: Կարեւորը անշուշտ կեանքի մէջ յաջողիլը եւ լաւ մարդ ըլլալն է: HowStuffWorks կայքը ներկայացուցած է երեւելիներ, որոնք դպրոցէն դուրս մնացած են…
Ն.
Բոլորը գիտեն, թէ որքա՛ն կարեւոր է մնալ դպրոցին մէջ, լաւ կրթութիւն ստանալ եւ աւարտել վկայականով: Բայց կրնայ դժուար ըլլալ կեդրոնացած մնալը` դպրոցէն դուրս մնացած այս երեւելիներուն մասին կարդալէ ետք: Քրտնաջան աշխատանքը, մղումը, բնական տաղանդը եւ բացայայտ բախտը օգնեցին անոնց յաղթահարել կրթութեան պակասը, բայց ոմանք աւելի ուշ վերադարձան դպրոց եւ… աւարտեցին:
Թոմաս Էտիսըն
Թոմաս Էտիսըն, հաւանաբար բոլոր ժամանակներու ամէնէն յայտնի եւ արդիւնաւէտ գիւտարարն է, որուն անունով պաշտօնապէս արձանագրուած են 1000 գիւտեր, ներառեալ` ելեկտրական լամբը, ֆոնոկրաֆը եւ շարժական տեսախցիկը: Ան դարձաւ ինքնուրոյն միլիոնատէր եւ արժանացաւ Միացեալ Նահանգներու Քոնկրեսի ոսկի մետալի: Էտիսըն ուշ սկսաւ դպրոց յաճախել, հիւանդութենէ մը ետք, որուն պատճառով ան չէր կրնար կեդրոնանալ: Այս պատճառով իր ուսուցիչներէն մէկը զինք անուանեց «բթամիտ»: Ան լքած է դպրոցը միայն երեք ամիս ուսում ստանալէ ետք: Բարեբախտաբար անոր մայրը եղած է Քանատայի դպրոցի ուսուցչուհի, եւ երիտասարդ Էտիսըն տնային կրթութիւն ստացած է:
Պենճամին Ֆրանքլին
Պենճամին Ֆրանքլին քաղաքական գործիչ, դիւանագէտ, հեղինակ, հրատարակիչ, գիտնական, գիւտարար եւ Միացեալ Նահանգներու Անկախութեան հռչակագիրի համահեղինակ էր: Ան երկրորդական վարժարան չէր աւարտած: Ֆրանքլին 17 երեխայ ունեցող ընտանիքի 15-րդ երեխան եւ կրտսեր որդին էր: Ան երկու տարի յաճախեց Պոսթընի Լատինական դպրոցը, 12 տարեկանին ձգեց ուսումը եւ աշխատանքի անցաւ հօրը, իսկ ապա եղբօրը քով` որպէս տպագրիչ:
Ռիհաննա
Երգչուհի Ռոպին Ռիհաննա Ֆենտիի երգերը աշխարհի մէջ ամէնէն շատ առցանց վաճառուողներն են: Ան գործարար է, ձեւագէտ եւ դերասան` առանց նոյնիսկ միջնակարգ դպրոցի վկայական ունենալու: Ռիհաննան ծնած է 1988 թուականին, Պարպատ: 2003 թուականին զայն յայտնաբերեցին Նիւ Եորքի երկու երաժշտական արտադրիչներ, որոնք կը հանգստանային Քարայիպեան ծովուն եզերքը: 15-ամեայ աղջիկը անմիջապէս ձգեց միջնակարգ դպրոցը եւ տեղափոխուեցաւ Նիւ Եորք, ուր հրապարակուեցաւ իր առաջին ալպոմը: Մինչեւ այսօր Ռիհաննան ծախած է աւելի քան 54 միլիոն ալպոմ, 210 միլիոն երգ եւ ամէնէն երիտասարդ մենակատարն է, որ Billboard Hot 100-ին մէջ ունի «թիւ 1» դասուած 14 երգ: Ան նաեւ հաւաքածոներ նախագծած է Armani-ի համար եւ ունի շատ յաջող նորաձեւութեան եւ գեղեցկութեան հաւաքածոներ:
Ալպերթ Այնշթայն
Հակառակ անոր որ «Թայմ» ամսաթերթը զինք «Դարու մարդ» անուանած է, Ալպերթ Այնշթայն դպրոցին մէջ «Այնշթայն» չէր: Նոպելեան մրցանակի դափնեկիր գիտնականը, որ յայտնի է իր յարաբերականութեան եւ այլ տեսութիւններով, երկրորդական վարժարանէն հեռացած 15 տարեկանին: Տարի մը ետք ան որոշած է շարունակել ուսումը եւ մասնակցած է Զուիցերիոյ հեղինակաւոր Դաշնակցային արհեստագիտութեան համալսարանի մուտքի քննութեան, սակայն ձախողած է: Ան վերադարձած է երկրորդական դպրոց, ստացած է իր վկայականը եւ երկրորդ փորձով յաջողած է համալսարանի մուտքի քննութեան:
Ճոն Ռոքֆելըր
Երկրորդական վարժարանը աւարտելէն երկու ամիս առաջ, պատմութեան մէջ առաջին արձանագրուած միլիառատէրը` Ճոն Ռոքֆելըր, հիմնադրած է «Standard Oil» ընկերութիւնը 1870 թուականին` շահելով միլիառներ: Ճոն Ռոքֆելըր իր կեանքին վերջին 40 տարիներուն իր հարստութիւնը հիմնականին մէջ յատկացուցած է առողջութեան եւ կրթութեան կապուած նպատակներու: Ճակատագիրի հեգնանքով երկրորդական վարժարանը չաւարտելը միլիոնաւոր մարդոց օգնեց լաւ ուսում ստանալու:
Ուոլթ Տիզնի
1918 թուականին, երբ դեռ երկրորդական վարժարան կը յաճախէր, ապագայ օսքարակիր շարժապատկերի արտադրիչը` Ուոլթ Տիզնի, սկսաւ գիշերային դասընթացներու հետեւիլ Շիքակոյի Գեղարուեստի ակադեմիայի մէջ: Տիզնին հեռացաւ դպրոցէն 16 տարեկանին` բանակին միանալու համար, բայց քանի որ ան շատ երիտասարդ էր զինուորագրուելու համար, փոխարէնը միացաւ Կարմիր խաչին` կեղծ ծննդեան վկայագիրով: Տիզնին ուղարկեցին Ֆրանսա, ուր ան վարեց շտապօգնութեան ինքնաշարժ, որ վերէն վար ծածկուած էր գծանկարներով, որոնք ի վերջոյ դարձան անոր շարժապատկերներու հերոսները: «Ուոլթ Տիզնի» ընկերութեան միլիառատէր հիմնադիրը դառնալէն եւ Ազատութեան Նախագահական մետալով պարգեւատրուելէ ետք, Տիզնին 58 տարեկանին ստացաւ երկրորդական վարժարանի պատուոյ վկայական:
Տիանա իշխանուհի
Տիանա իշխանուհին յաճախած է Ուեսթ Հիթ աղջկանց վարժարանը, ուր ան կը նկատուէր միջինէն ցած աշակերտուհի` երկու անգամ ձախողելով աւարտական դասարանի իր բոլոր քննութիւններուն (քննութիւններ, որոնք տրուած էին 16-ամեայ ուսանողներուն Բրիտանիոյ մէջ` ստուգելու համար անոնց դպրոցական գիտելիքները): 16 տարեկանին ան լքեց Ուեսթ Հիթը եւ կարճ ժամանակ ետք յաճախեց Զուիցերիոյ երկրորդական վարժարանը` նախքան այնտեղէն եւս հեռանալը: Տիանա տաղանդաւոր ոչ արհեստավարժ երգչուհի էր եւ կը տենչար պալերինա դառնալ, թէեւ անոր համար չափազանց բարձրահասակ կը նկատուէր: Ան գնաց աշխատելու որպէս այցելու օգնական Երիտասարդ Անգլիոյ մանկապարտէզին մէջ: Հակառակ պնդումներու` ան մանկապարտէզի ուսուցչուհի չէր, քանի որ չունէր դասաւանդելու կրթական որակաւորում: Այնտեղ ան գերազանց էր, քանի որ ան շատ լաւ կը վարուէր երեխաներու հետ: 1981 թուականին` 19 տարեկանին, Տիանան նշանուեցաւ Չարլզ իշխանին հետ (այժմ` թագաւոր), եւ անոր աշխատանքային օրերը աւարտեցան: Տիանա եւ Չարլզ ամուսնալուծուեցան 1996 թուականին: Տիանան մահացաւ ինքնաշարժի արկածի պատճառով, 1997 թուականին:
Գնդապետ Սանտերս
Գնդապետ Հարլենտ Սանտերսը յաղթահարեց իր ուսման պակասը` դառնալով տապկուած հաւու առեւտուրի ամէնէն մեծ գործարարը: Անոր հայրը մահացած է, երբ ան 6 տարեկան էր, եւ քանի որ մայրը կ՛ աշխատէր, ան ստիպուած էր ընտանիքի համար ճաշ պատրաստել: Եօթներորդ դասարանին դպրոցէն հեռանալէ ետք Սանտերս աշխատած է որպէս հրշէջ, շոգենաւավար, ապահովագրութիւն վաճառող եւ այլն: Հետագային ան իրաւագիտութեան վկայական ստացած է հեռակայ դպրոցէն: Սանտերսի խոհարարութեան եւ առեւտրականի փորձառութիւնը օգնեց անոր միլիոններ շահիլ որպէս «Kentucky Fried Chicken»-ի (այժմ` KFC) հիմնադիր:
Չարլզ Տիքընզ
Չարլզ Տիքընզ հեղինակն է բազմաթիւ դասական վէպերու` «Օլիվըր Թուիսթ», «Երկու քաղաքներու հեքիաթ» եւ «Սուրբ Ծննդեան» երգ: Ան կը յաճախէր նախակրթարան, մինչեւ որ իր կեանքը շրջադարձ կատարեց, երբ հայրը բանտարկուեցաւ պարտքերու համար: 12 տարեկանին ան ձգեց դպրոցը եւ սկսաւ օրական 10-ժամ աշխատիլ կօշիկներ ներկելու գործարանին մէջ: Հետագային ան աշխատեցաւ որպէս օրէնսդիր եւ դատարանի գրագիր: 22 տարեկանին ան դարձաւ լրագրող` հաղորդելով խորհրդարանական քննարկումներու մասին եւ մեկնաբանելով նախընտրական քարոզարշաւը թերթի համար: Անոր առաջին պատմուածքներու ժողովածուն` «Էսքիզներ Պոզի կողմէ» (Պոզը անոր ծածկանունն էր), լոյս տեսաւ 1836 թուականին եւ բերաւ անոր առաջին վէպը` «The Pickwick Papers», մարտ 1836-ին:
Էլթըն Ճոն
Էլթըն Ճոն ձգած է Երաժշտութեան թագաւորական ակադեմիան` ռոքենրոլի ասպարէզ սկսելու համար: Սըր Էլթոն Ճոն վաճառած է աւելի քան 300 միլիոն ձայնագրութիւն եւ ունի աւելի քան 50 առաջին դասուած երգեր, որոնք զայն կը դարձնեն բոլոր ժամանակներու ամէնէն յաջող երաժիշտներէն մէկը: 11 տարեկանին Էլթըն դաշնակի կրթաթոշակով կ՛ընդունուի Լոնտոնի Երաժշտութեան թագաւորական ակադեմիան: Ձանձրանալով դասական ստեղծագործութիւններէն` Էլթըն կը նախընտրէր ռոքենրոլը, եւ 17 տարեկանին ան լքեց դպրոցը` դառնալով շաբաթավերջի օրերու դաշնակահար տեղական պանդոկին մէջ: Հետագային ան ստեղծեց «Bluesology» կոչուող խումբը եւ իր բեմական անունը կազմեց խումբի երկու անդամներու անուններով:
Ռէյ Քրոք
Ռէյ Քրոք «McDonald՛s»-ը հիմնադրած չէ, բայց ան զայն վերածած է աշխարհի ամէն մեծ արագ սնունդի ցանցին` Տիք եւ Մաք Մաքտոնալտներէն սկզբնական վայրը գնելէն ետք: Քրոք իր կեանքի ընթացքին կուտակած է 500 միլիոն տոլար, իսկ 2000 թուականին ընդգրկուած է «Թայմ» ամսաթերթի 20-րդ դարու 100 ամէնէն ազդեցիկ շինարարներու եւ գործարարներու ցանկին մէջ: Ա. Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Քրոք լքած է երկրորդական վարժարանը, 15 տարեկանին, եւ ստած է իր տարիքի մասին` դառնալով Կարմիր խաչի շտապօգնութեան վարորդ, բայց պատերազմը աւարտած է նախքան զինք արտասահման ուղարկելը:
Ռիչըրտ Պրենսըն
Բրիտանացի սըր Ռիչըրտ Պրենսըն ինքնաշխատութեամբ յաջողած է եւ այժմ միլիառատէր գործարար է: Ան հիմնած է «Virgin Atlantic Airways»-ը, «Virgin Records»-ը, «Virgin Mobile»-ը եւ վերջերս տիեզերական զբօսաշրջութեան ընկերութիւն` ապահովելու ճամբորդութիւններ դէպի տիեզերք բոլոր անոնց համար, որոնք ի վիճակի են վճարելու… Ընթերցանութեան դժուարութիւն (dyslexia) ունեցող Պրենսըն աղքատ աշակերտ էր, ուրեմն լքեց դպրոցը 16 տարեկանին եւ տեղափոխուեցաւ Լոնտոն, ուր սկսաւ իր առաջին յաջող գործարարական աշխատանքը` հրատարակելով «Student» ամսաթերթը:
Ճենիֆըր Լորանս
Լաւ է, որ Ճենիֆըր Լորանսի ծնողները թոյլ տուած են անոր լքել ուսումը ութերորդ դասարանին, քանի որ ան հետագային դարձաւ բոլոր ժամանակներու ամէնէն բարձր վարձատրուող դերասաններէն մէկը: Լորանս ծնած է Լուիսվիլ, Քենթաքի, 1990 թուականին: Դպրոցէն հեռանալէ ետք, ան 14 տարեկանին գնաց Մանհաթըն, ուր դերասանութեան ընդունուելու համար ընթերցումներ կատարեց: Գործակալները անմիջապէս տպաւորուեցան, եւ ան շուտով յայտնուեցաւ ծանուցումներու, յետոյ շարժապատկերներու մէջ: Ան այսօր ամէնէն շատ յայտնի է Ռիի դերով «Winter՛s Bone» (2010) եւ Քաթնիս Էվերտինի դերով` «The Hunger Games» (2012) շարժապատկերներու մէջ: Ան ամէնէն բարձր վարձատրուող դերասանուհին էր 2015 եւ 2016 թուականներուն:
Սաչին Թենտուլքար
Հակառակ յայտնի արձակագիր հայր եւ ապահովագրութեան մասնագէտ մայր ունենալուն` Սաչին Թենտուլքար ձախողեցաւ հնդկական 12-րդ դասարանի վկայականի քննութեան եւ լքեց ուսումը 16 տարեկանին: Բայց Թենտուլքար մտահոգ չէր, քանի որ ան արդէն քրիքեթի մարզիկ էր եւ անդամ էր Հնդկաստանի ազգային հաւաքականին: Ծնած է Մումպայի մէջ 1973 թուականին: Թենտուլքար դարձած է քրիքեթի աշխարհի լաւագոյն մարզիկներէն մէկը: Ան միակ մարզիկն է, որ շահած է աւելի քան 34 հազար մրցում: Անոր կինը` Անճալի Մեհտան, մանկաբուժ է:
Մերի Փիքֆորտ
1800-ականներու վերջաւորութեան ծնած բազմաթիւ կիներ երբեք չեն աւարտած միջնակարգ դպրոցը: Բայց Մերի Փիքֆորտ սկսաւ դերասանութեան 7 տարեկանին, որպէսզի օգնէ իր ընտանիքին` հօր մահէն ետք: Քանատացի Մերի, որուն իսկական անունը Կլետիս Սմիթ է, ծնած է 1892 թուականին: Ան ի վերջոյ յայտնի դարձաւ իր գեղեցկութեամբ եւ տաղանդով` որպէս անխօս շրջապատկերներու աստղ Միացեալ Նահանգներու մէջ եւ անոր սահմաններէն դուրս: Զայն անուանեցին «Ամերիկայի սիրելին»: Փիքֆորտ ամուսնացած է երեք անգամ, ներառեալ` հռչակաւոր դերասան Տուկլաս Ֆերպանքս Երէցի հետ եւ անոնք միասին հիմնադրած են շարժապատկերի «United Artists» ընկերութիւնը (Կրիֆիտ եւ Չափլին նոյնպէս հիմնադիրներ էին):
Ճիւլի Անտրիւս
Ճիւլի Անտրիւս կ՛ըսէ, որ իր կեանքին ամէնէն մեծ ցաւերէն մէկը այն է, որ իր ուսումը դադրած է 15 տարեկանին: Թէեւ այդ կրնայ ճիշդ ըլլալ, բայց ան զարմանալի ասպարէզ ունեցած է շարժապատկերի ոլորտին մէջ: Ծնած է Անգլիա, 1935 թուականին, որպէս Ճուլիա Ուելս: Հետագային ան առած է խորթ հօրը` Անտրիւս մականունը: Ճուլիի մայրն ու խորթ հայրը բեմի կատակերգակ դերասաններ եղած են: Երբ անոր խորթ հայրը երգեցողութեան դասեր տուած է Ճիւլիին, օր մը յայտնաբերած է, որ ան հազուագիւտ չորս օքթաւ հասողութիւն ունի: 1954-ին ան ելոյթ կ՛ունենար Պրոտուէյի մէջ, որուն յաջորդեց շարժապատկերի յաջող ասպարէզ, մեծ ժողովրդականութիւն վայելած երաժշտախառն ժապաւէններով, ինչպիսիք են` «The Sound of Music» եւ «Mary Poppins»: Ան նոյնպէս ունեցած է պատկերասփիւռային ելոյթներ:
… եւ ի վերջոյ ժամկոչը
Գործազուրկ մը կը լսէ, որ եկեղեցին ժամկոչի պէտք ունի, կը դիմէ եւ կը մերժուի, որովհետեւ գրել-կարդալ չէր գիտեր: Ճարահատ` փողոցները ծխախոտ կը ծախէ, ապա կրպակ մը կը վարձէ, քիչ մը դրամ կը շահի, խանութ մը կը գնէ, ի վերջոյ ծխախոտի ընկերութիւն մը կը հիմնէ եւ ծխախոտ արտադրողներու սենտիքայի նախագահ կ՛ըլլայ: Ժողովի մը, երբ նամակ մը կը տրուի իրեն, կ՛ըսէ, թէ ինք գրել-կարդալ չի գիտեր: Ժողովականները զարմացած եւ հիացած` կը հարցնեն.«Դուք, որ առանց գրել-կարդալ գիտնալու այս դիրքին հասած էք, գրել-կարդալ եթէ գիտնայիք, ով գիտէ` ի՜նչ պիտի ըլլայիք»:
Մարդը կ՛ըսէ. «Ժամկոչ պիտի ըլլայի»:
