Հանրապետութեան նախագահի ընտրութեան օրակարգին յատկացուած չորրորդ նիստը, ինչպէս նախատեսուած էր, անգամ մը եւս չյաջողեցաւ կատարել ընտրութիւն: Մինչ արդէն իսկ օրեր կը բաժնեն մեզ նախագահի պաշտօնաթողման թուականէն: Այս կարճատեւ միջոցին եւս նախադրեալները կը յուշեն, որ կարելի պիտի չըլլայ իրականացնել նախագահի ընտրութիւնը:
Այստեղ երեւոյթը պէտք չէ մեկնաբանել` ընտրութիւնը խափանելու կամ ձեռնպահ քուէարկութիւններով առաջադրուած թեկնածուի ընտրուելուն չնպաստելու եւ վերջապէս օրինաթիւի խախտումով նիստը անօրինական դարձնելու մղումներով:
Այս բոլորը ժողովրդավար կարգերու մէջ ընտրել-չընտրելու գործընթացին կիրարկուած կանոններ են եւ այս պարագային չեն նոյնանար պետութեան գերագոյն պաշտօնը միտումնաւոր թափուր ձգելու նպատակին հետ:
Խորհրդարանական մեծամասնութիւնը կը գիտակցի, որ միակողմանի որոշումները, քաղաքական արեւելումի միահայեաց դրուածքը եւ այդ առումով պաշտօններու զբաղեցումը ո՛չ միայն չեն նպաստեր համալիբանանեան սկզբունքներու ամրակայման, այլեւ ընդհակառակը` կը խորացնեն պառակտումներու խրամատները:
Վարքագիծ մը, որ ո՛չ միայն հարազատ է Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան, այլեւ ուղղակի առաջադրանք է տասնամեակներէ ի վեր, արտայայտուած` գործնապէս Հայկական երեսփոխանական պլոքին ճամբով: Արդարեւ, ամէն տեսակի ճգնաժամի պայմաններուն մէջ Դաշնակցութիւնը բացառապէս քաղաքական երկխօսութեան միակ ընտրանքը որդեգրած է իբրեւ ուղեգիծ եւ բոլոր կողմերուն մօտ աշխատանք տարած համաձայնութեամբ հարցերը լուծելու սկզբունքը գերադասելու:
Խնդիրը ուրեմն վերադարձն է համախոհական սկզբունքի հիման վրայ գոյանալիք որոշումներուն, համաձայնական թեկնածուներուն եւ փոխհամաձայնական ծրագիրներուն: Այլապէս իրավիճակը մագլցողական կշռոյթներով աւելի կը բարդանայ, յաւելեալ անլուծելիութեան առաջնորդելով երկիրն ու պետութիւնը:
Միաժամանակ սակայն սահմանադրական կարգը կը պահպանուի, եւ խորհրդարանի նախագահը, սահմանուած ժամկէտներու յարգումով, խորհրդարանի նիստ կը հրաւիրէ հանրապետութեան նախագահի ընտրութեան օրակարգով: Նկատուածը այն է, որ սահմանադրական ընթացակարգի յարգումի մօտեցումով կայ ճիգ պետական կառավարման պարապութիւն չստեղծելու ուղղութեամբ:
Այս նրբութիւններն ու իւրայատկութիւնները կարեւոր է արձանագրել` ընդգծելու համար, որ պետական հաստատութիւններու բնականոն գործունէութեան խափանման չեն միտիր ընտրական իրաւունքի եւ կարգով սահմանուած օրինական քայլերու դիմելը, որոնք պէտք է նկատել ճնշամիջոց յանգելու համաձայնութեան: Եւ այդ առումով նաեւ անոնք թատերական արարներ չեն հրաւիրեր չընտրելու առաջադրանքով, այլ համաձայնութիւն պարտադրելու ժողովրդավարական եղանակներ:
Չկայացնե՛լ ընտրութիւնը, որպէսզի ընտրուի համախոհական թեկնածուն: Որ ինքնին մեկնարկային պայման է հետագայ հանգուցալուծումներուն:
Այս պարզաբանումները ներլիբանանեան ուղղութիւններ կ՛ընդգրկեն եւ գործադրելիութեան սահմաններուն մէջ կը տեղաւորուին: Կա՛ն անշուշտ որոշման կեդրոններու, հետեւաբար տարածաշրջանային եւ միջազգային մօտեցումներն ու ներշնչանքները:
Այսպէս. երկարատեւ միջնորդաւորուած բանակցութիւններէ ետք կարելի եղաւ յանգիլ ծովային սահմանագծումի համաձայնութեան: Քաղաքականօրէն պարզամտութիւն կ՛ըլլայ այս համաձայնութիւնը բացատրելը զուտ երկկողմանի, թէկուզ միջնորդաւորուած բանակցութիւններով: Աշխարհաքաղաքական նկատառումներ` մինչեւ Ուքրանիոյ պատերազմի հետեւանքներ, ռուսական կազի այլընտրանքային շուկայի որոնումներ, Արեւմուտք-Իրան Վիեննայի երկխօսութիւն, այս գործընթացներու իսրայէլեան յարաբերակցութիւն եւ մասամբ նորին, բոլորը ներառուած են համաձայնութեան շարժառիթներուն մէջ:
Եւ եթէ հեռուէն նկատենք, որ Վիեննայի բանակցութիւններուն արագակշռոյթ ընթացք ապահովելու ամերիկեան բարձրաձայնումները հետզհետէ աւելի թափ կը հաւաքեն, կ՛անդրադառնանք, որ աշխարհագրական տարբեր միջավայրերու մէջ առնուազն ապալարուածութեան տանող երեւոյթներ կ՛արձանագրուին: Ի վերջոյ միջերկրականեան ուժանիւթի օգտագործման համաձայնութիւնները կը կրեն տարածաշրջանային բնոյթ եւ գէթ որոշ ժամանակի համար կը խօսին կայունացման միտումներու մասին:
Ծովային սահմանագծումին պիտի հետեւի ստուար թղթածրարներ բովանդակող նոր համաձայնագիր` արագացնելու համար աշխարհին պակսող ուժանիւթի շահարկումը: Լիբանանը իրաւական կողմ է, որուն համար պէտք են առաջադրուած կայունութեան ընդառաջ շարժող կառավարութիւններ, նախագահներ, բանակցողներ: Իսկ կայունութեան անշրջանցելի նախադրեալը համախոհութիւնն է, որ այս պարագային արտաքին թելադրանքով եւ ներքին կիրարկումով կ՛իրականանայ:
Հանրապետութեան նախագահի պաշտօնը այս տրամաբանութեան մէջ պէտք է դիտարկել: Այդ չի նշանակեր, որ կայծակնային արագութեամբ պիտի ճշդուի համախոհական թեկնածուն: Քաղաքական համաձայնութիւնները առեւտուրի կանոններով կ՛ընթանան եւ ի վերջոյ կը կեդրոնանան փոխընդունելի կէտերուն վրայ:
Ներքին-արտաքին այս հանգամանքները պէտք է նկատի ունենալ ըմբռնելու համար, թէ ինչո՛ւ պէտք է բացառել միակողմանի թեկնածուի նախագահ ընտրութիւնը եւ թէ ինչո՛ւ հրամայական կը դառնայ համախոհական նախագահի թեկնածուին շուրջ համաձայնութիւնը:
