Անիքան Որսագողերուն Դէմ

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

4 տարիներ առաջ 13 տարեկան Անիքա Փուրի իր ընտանիքին հետ կ՛այցելէր Հնդկաստան` արձակուրդներուն ընթացքին: Տումպայի շուկային մէջ փղոսկրէ արձանիկներով եւ գոհարեղէններով լեցուն կրպակներուն ցուցափեղկերը կը ցնցեն զինք: Այս նիւթը փիղերուն ժանիքներէն կու գայ: Անոր վաճառքը արգիլուած է տարիներէ ի վեր: Սակայն որսագողերը չեն անհետացած եւ փիղերը տակաւին մեծ վտանգի մէջ կը գտնուին:

Միացեալ Նահանգներ վերադարձին Անիքա փնտռտուքներ կը կատարէ: Վիտէօներ ուսումնասիրելով` ան կը նկատէ, որ փիղերը ու մարդիկ տեղափոխուելու շատ տարբեր ձեւեր ունին: Ան կ՛անդրադառնայ, որ կարելի է օգտագործել այս շարժելու տարբեր միջոցը` որսագողերուն ներկայութիւնը յայտնաբերելու կարելիութիւնները բազմապատկելու համար:

* * *

Գիտնականի մը օգնութեամբ, ան կը ստեղծէ որսագողերը յայտնաբերելու յատուկ համակարգչային ծրագիր մը:

Այս դրութիւնը սուղ չէ, եւ չորս անգամ աւելի ազդու, քան` ներկայիս փիղերու որսին դէմ պայքարին մէջ գործածուող տրոնները: Անիկա կը յուսայ, որ իր այս առաջարկած միջոցը մօտ ատենէն Ափրիկէի մէջ պիտի ծառայէ պաշտպանելու ո՛չ միայն փիղերը, այլ նաեւ` անասուններու ուրիշ տեսակներ, որոնք որսագողերու զոհ կը դառնան:

Ափրիկէի Մասին

• Ափրիկէի բնակչութիւն` 1,3 միլիառ (2019)
• Երկիրներու թիւ` 54
• Բնութիւն` անապատ, անձրեւային անտառներ, տափաստան:
• Գլխաւոր քաղաքներ` Գահիրէ (Եգիպտոս), Լակոս (Նիկերիա), Քենչասա (Քոնկոյի Ժողովրդավար Հանրապետութիւն), Ճոհանեսպըրկ (Հարաւային Ափրիկէ):
• Ափրիկէն երկրորդ ամէնէն մեծ ցամաքամասն է եւ երկրորդ ամէնէն շատ բնակչութիւն ունեցողը:
• Ափրիկէի ամէնէն բարձր գագաթը Թանզանիոյ մէջ գտնուող Քիլիմանճարօ լեռն է, անոր բարձրութիւնը կը հասնի 5895 մեթրի: Իսկ ամէնէն ցած մակարդակը Ճիպութիի մէջ ծովու մակերեսէն 153 մեթր ցած գտնուող Ասալ լիճն է:
• Ափրիկէի ամէնէն ընդարձակ երկիրը Սուտանն է, իսկ ամէնէն փոքրը` Սէյշել կղզիները: Ամէնէն շատ բնակիչ ունեցող երկիրը Նիկերիան է, իսկ ամէնէն մեծ քաղաքը Գահիրէ, Եգիպտոս:
• Ափրիկէի ամէնէն ընդարձակ լիճը Վիքթորիա լիճն է, իսկ ամէնէն երկար գետը Նեղոսն է, որ նաեւ աշխարհի երկրորդ ամէնէն երկար գետն է:
• Ափրիկէ ունի հարուստ բնակչութեամբ վայրի բնութիւն մը: Հոն կարելի է գտնել` փիղեր, թեւատներ (փենկուէն), առիւծներ, ընձառիւծներ, ծովարջեր ընձուղտներ, կորելլաներ, կոկորդիլոսներ եւ գետաձիեր:
• Ցամաքամասի տարածքին կը խօսուին աւելի քան հազար լեզուներ:

Հետաքրքրական

 Ափրիկեան Կերպասները

Գիտէի՞ր, թէ ափրիկեան ընդարձակ ցամաքամասին վրայ տարածուած տարբեր շրջանները ունին իրենց յատուկ կերպաս պատրաստելու եւ զարդարելու ձեւը:

Օրինակի համար, Մալիի մէջ կ՛արտադրուի պոկոլանֆինի կամ ցեխով ներկուած կերպասը:

Մինչ ատիրա (եորուպէ) կերպասը ինտիկօ կապոյտով ներկուած կերպաս մըն է, որ կը պատրաստուի Նիկերիոյ հիւսիս¬արեւմուտքը:

Իսկ քենթէ կերպասը ծնած է աւելի քան 375 տարիներ առաջ, ներկայ Կանայի շրջանին մէջ: Ափրիկեան աքան կամ աշանթի լեզուով «քենթէ» կը նշանակէ «կողով»: Ըստ առասպելին, երկու եղբայրներ` Քուրուկու եւ Ամէյաու որսորդութեան ընթացքին հանդիպած են սարդի մը, որ իր ոստայնը կը հիւսէր: Անոնք շշմած մնացին ոստայնին գեղեցկութեան առջեւ եւ ուզեցին նման բան մը շինել: Այս ձեւով անոնք շինեցին ռաֆիայի ճիւղերու թելերով առաջին ճերմակ եւ սեւ կերպասը:

* * *

Վերջապէս, դարձեալ Կանայի մէջ, գոյութիւն ունի տարբեր տեսակի կերպաս մը` տինքրան, որ կը պատրաստուի տեսակ մը մեծ դդումի չորցուած կտորներու վրայ փորագրուած գծագրութեան դրոշմներով:

Ըստ առասպելին, Ատինքրա եկած է կեռման ցեղախումբի թագաւոր Անտենքրայի անունէն: Ան բռնուեցաւ աղանդի ցեղախումբին կողմէ, 1800-ական թուականներուն: Այս վերջինները այնքան սիրեցին անոր կերպասները, որ ընդօրինակեցին: Եւ այս ձեւով աղանդները մինչեւ այսօր տակաւին կ՛արտադրեն այս տեսակի կերպասը:

Իսկ գիտէի՞ր, թէ տպուած այդ ձեւերէն իւրաքանչիւրը ունի իմաստ մը: Մարդիկ կ՛ընտրեն իրենց զգացած վիճակը ներկայացնող խորհրդանիշները կրող կերպասը:

* * *

Ձեռային Աշխատանք

Դուն ալ կրնաս, ըստ զգացական վիճակիդ, պատրաստել քու կերպասդ: Ասոր համար պէտք պիտի ունենաս պարզ ճերմակ կերպասի կտորի մը, սեւ ներկ (նախընտրաբար` կերպասի յատուկ), տարբեր գործիքներ եւ առարկաներ` խորհրդանիշներդ ստեղծելու համար, խաւաքարտի կտոր, մետաղէ թել, խաւաքարտէ ռուլօ, պատառաքաղ:

1. Առատութիւն  2. Իմաստութիւն   3. Բարեկամութիւն  4. Հաշտութիւն

Ահա քանի մը օրինակներ` տարբեր ձեւեր ստեղծելու համար: Կրնաս նաեւ ստեղծել քու անձնական խորհրդանիշներդ: Մի՛ մոռնար վերջաւորութեան կերպասները կախելու, որպէսզի անոնք չորնան:

Այս գաղափարը կրնաս օգտագործել նաեւ շուրջիններուդ, բարեկամներուդ, իւրաքանչիւրին համար ստեղծելու յատուկ կերպաս մը` նուիրելու անոր տարեդարձին կամ Նոր տարուան առիթով:

Բարի՛ զուարճանք:

Ժամանց

Կրնա՞ս գտնել 2 պատկերներուն միջեւ գոյութիւն ունեցող 7 տարբերութիւնները:

Կրնա՞ս գտնել ելքի ճամբան:

Կրնա՞ս գտնել պատկերին մէջ պահուած առարկաները:

Կրնա՞ս տախտակին մէջ պահուած  վարի ցանկին թիւերը գտնել: