ԽԱԺԱԿ ՄԿՐՏԻՉԵԱՆ
Գաղտնիք չէ, որ հայ իրականութեան մէջ տարբեր ուժերու կողմէ յատուկ թիրախ դարձած է Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւնը: Ոմանք իբրեւ հակադրուող եւ ոմանք ալ` թշնամական: Այս վերջինիս տակ կը տեղաւորուին բոլոր այն տարրերը, որոնց նպատակն է հայ ժողովուրդի ազգային գիտակցութիւնը հարուածել:
Միւս կողմէ` հայ ժողովուրդի ազգային շահերը դրուած են սակարկութեան սեղանին, եւ մեր թշնամիներուն համար պատեհ առիթ ստեղծուած է մահացու հարուած հասցնելու մեր պետականութեան ու անժամանցելի իրաւունքներուն:
Այս իրողութեան ի տես` աւելի կը շեշտուի դաշնակցական մարդու ազգային, գաղափարական, քաղաքական ու կազմակերպական առանձնայատկութիւններուն կարեւորութիւնը: Դաշնակցական ըսելով` նկատի չունիմ միայն կուսակցութեան շարքերու անդամակցութեան փաստը, այլ ի մտի ունիմ Դաշնակցութեան գաղափարին ու առաքելութեան բոլոր հաւատացողները: Մանաւանդ, ընկերային ցանցերու առկայութեան պայմաններու տակ, իւրաքանչիւր դաշնակցական ինքն իր վարքին ու խօսքին մէջ պէտք է ցուցաբերէ Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան վարկին, հեղինակութեան ու կշիռին հանդէպ գերագոյն նախանձախնդրութիւնը:
Պատասխանատու, հաւասարակշռուած, ճշմարիտ ու խոհեմ խօսքը դաշնակցականի կարեւոր յատկութիւններէն մէկն է, վկայ` մեր ողջ պատմութեան ընթացքին կուտակուած, բանաւոր կամ գրաւոր, հրապարակախօսական ու գրական հսկայ աւանդը:
Հայութեան ու Հայաստանի դիմագրաւած այս ծանրագոյն օրերուն իւրաքանչիւր դաշնակցական իր առաջնահերթութիւններուն մէջ կարեւորագոյն տեղը պիտի տայ ազգովին մեր դիմագրաւած մարտահրաւէրներուն, որոնց դիմաց կ՛ոչնչանան ամէն տեսակի անձ ու անձնական:
Դաշնակցութեան դէմ շղթայազերծուած նենգ ու բացայայտ պայքարը դաշնակցականի յաւելեալ զգօնութիւնը առաջնահերթութիւն կը դարձնէ, բայց զայն պէտք չէ շփոթել անգործութեան ու կրաւորականութեան հետ: Զգօնութիւնը մեզ ներսէն կոտորակելու ու պառակտելու դէմ կանգնիլն է, մեր թշնամիներուն հաշուարկներուն համապատասխան կեցուածքներով կանխարգիլումն է, յեղափոխական միտքի խմորումով այս դժնդակ կացութիւնը շրջելու լուծումներ գտնելն է: Իսկ յեղափոխական միտք ըսելով` պէտք չէ հասկնալ յեղափոխականութեան մասին շատ խօսիլ, ի վերջոյ յեղափոխականութեան մասին շատ խօսելով` յեղափոխական չես դառնար եւ մոռացութեան մատնած կ՛ըլլաս Ռոստոմի այն խօսքը, որ կ՛ըսէր` «Եթէ Դաշնակցութիւնը այդքան խօսի, նա գործ չի կատարի»:
