Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Այս իւրայատուկ լոգանքը տեղի կ՛ունենայ ամէն տարի մարտ կամ ապրիլ ամիսներուն, Ինտոնեզիոյ Պալի կղզիին Քետոնկանան գիւղին մէջ, պալինական նոր տարուան յաջորդ օրը:
Պալինական նոր տարին Նիեփի կղզիի հինտու կրօնին հետեւորդները ամէնէն կարեւոր տօնն է: Անիկա տեղի կ՛ունենայ գարնանային գիշերահաւասարի նոր լուսինի նոյն տեւողութիւնը ունին: Տօնակատարութիւնները կը տեւեն 6 օր:
***
Նիեփին ճանչցուած է նաեւ իր լռութեան օրով: Այդ օրը ամբողջ կղզիին վրայ ամբողջական լռութիւն կը տիրէ, մինչ ամբողջ աշխարհը կը նախընտրէ ուրախութեան ձայներով, պայթուցիկներով եւ հրախաղերով ընդունիլ նոր տարին: Մարդիկ գործի չեն երթար, ամէն ինչ փակ կը մնայ, եւ ո՛չ մէկ զուարճութիւն տեղի կ՛ունենայ: Նիեփի լռութեան, պահեցողութեան եւ մտախոհութեան օր է:
***
Սակայն նոր տարուան յաջորդող օրը շատ աւելի աշխուժ է: Այդ օրն է, որ տեղի կ՛ունենայ ցեխի լոգանքը Քետոնկանան կղզիին վրայ: Ամէն մարդ կը մասնակցի այս տօնակատարութեան, կիները հագուստով, այր մարդիկն ալ միայն տաբատ հագուած:
Այս ձեւով հարիւրաւոր մարդիկ կը հաւաքուին արեւադարձային անտառին ցեխոտ տարածքին վրայ: Ցեխի լոգանքը կրնայ սկսիլ: Մարդիկ զիրար ցեխով կը ծածկեն հեռացնելու համար ժխտական ուժերը: Այս մեծ արարողութեան կրնան մասնակցիլ նաեւ մանուկները: Ասիկա ձեւ մըն է զանոնք քաջալերելու` բնութեան մօտիկ ըլլալու եւ զայն պաշտպանելու:
Ցեխի լոգանքէն ետք բոլոր գիւղացիները միասին կ՛ուղղուին դէպի մօտակայ ծովափը` լուացուելու համար:
Այս տարի ցեխի լոգանքը տեղի ունեցաւ 4 մարտին:
Բարձի Կռիւի Ախոյեանութիւն
Վստահաբար պատահած է, որ ընկերներով հաճելի ժամանակներ անցուցած էք ինքնաբուխ բարձերու կռիւներ կազմակերպելով ձեր տան մէջ: Սակայն գիտէի՞ր, թէ մեծ զուարճութիւն յառաջացնող այս ժամանցը դարձած է շատ լուրջ մարզաձեւ մը` իրեն յատուկ օրէնքներով:
***
Խաղին օրէնքները կը նմանին բռնցքամարտի օրէնքներուն: Մարզիկները իրարու դէմ կը կռուին ռինկին մէջ, 90 երկվայրկեան տեւող 2 մաչերու ընթացքին, իրաւարարի մը եւ 3 դատաւորներու հսկողութեան տակ: Յաղթողը կը նշուի խաղին վերջաւորութեան, երբ կէտերը կը հաշուըւին: Աւարտականը կը խաղցուի 3 մաչով: Ինչ կը վերաբերի բարձին, բարձերեսը պէտք է պատրաստուած ըլլայ յատուկ նիւթով մը եւ չպատռուի: Բարձը կը կշռէ մէկ քիլոյէն քիչ մը աւելի եւ ունի 3 երիզ` աւելի լաւ բռնուելու համար: Եւ վերջապէս` մարզահագուստի մասին. մարզիկները կրնան նոյնիսկ մասնակցիլ իրենց փիժաման հագուած…
***
Ճիշդ է, որ այս մարզաձեւը ֆիզիքական ուժի կը կարօտի: Պէտք է ճիշդ անդրադարձ շարժումները ունենալ եւ լաւ ղեկավարել ճիգերը: Մարզիկը որքան զօրաւոր եւ արագ զարնէ, այնքան յաղթելու առիթը ունի: Սակայն հանդիսատեսները չեն սիրեր բռնութիւնը, եւ մարզիկները չեն սիրեր վիրաւորուիլ: Բարձերու կռիւը բնցքամարտի նման բուռն չէ:
Յունուարի վերջաւորութեան Միամիի մէջ (Միացեալ Նահանգներ) տեղի ունեցաւ բարձի կռիւի առաջին ախոյեանութիւնը: Անոր մասնակցեցան 16 այր մարդիկ եւ 8 կիներ: Այս մարզաձեւին առաջին ախոյեանները դարձան պրազիլցի Իսթելա Նունիեզ եւ ամերիկացի Հոլէյ Թիլման:
***
Իսկ գիտէի՞ր, թէ ապրիլ ամսու առաջին շաբաթ օրը հռչակուած է Բարձի կռիւի միջազգային օր: Անիկա տեղի կ՛ունենայ 2009 թուանակէն ի վեր: Այս առիթով աշխարհի տարբեր քաղաքներ կը մասնակցին «տօնակատարութեան»` փորձելով նոր մրցանիշ մը արձանագրել:
Այժմ այս տիտղոսը կը պահէ Միացեալ Նահանգներու հարաւը գտնուող Պրուքինկզ քաղաքը` իր 4200 մասնակիցներով, 2015-ի Բարձի կռիւի միջազգային օրուան ընթացքին:
Այլազան
Տօնակատարութիւններու Մասին
– Գերմանիոյ Պաւարիա շրջանի գիւղերը գարունը կը դիմաւորեն զարդարուած ծառի կոճղեր դնելով: Մարդիկ նոյնիսկ կը գողնան ուրիշ գիւղերու զարդարուած կոճղերը:
– Չինական նոր տարուան տօնակատարութիւններուն համար շինուած վիշապի տարազները ընդհանրապէս կ՛ունենան 9, 11 կամ 13 կցուածքներ, որովհետեւ Չինաստանի մէջ անզոյգ թիւերը բախտաբեր կը համարուին:
– Թայուանի Փինկչի երկնքի լապտերներու փառատօնին ընթացքին գիշերային երկինքը կը ծածկուի 100 հազարէն 200 հազար լապտերներու լոյսերով:
– Աւստրալիոյ Թունարամա փառատօնին ընթացքին մարդիկ լման թոն ձուկեր կը նետեն տեսնելու համար, թէ որքա՛ն հեռու կրնան նետել:
– Շատ հին ժամանակներուն նորվեկիացիները կը հաւատային, որ վհուկները աւելները կը գողնային անոնց միջոցով թռչելու համար: Ծնունդին գիշերը, տակաւին մինչեւ այսօր աւանդութիւնը շարունակելով, մարդիկ իրենց աւելները կը պահեն Ծնունդին գիշերը անկողին երթալէ առաջ:
– Մինչ Թայլանտի մէջ մարդիկ հին տարին ճամբու կը դնեն տունը մաքրելով անուշահոտ ջուրով: Այս արարողութեան յատուկ փիղեր իրենց կնճիթով ջուր կը սրսկեն Սոնկքրան նոր տարուան երեք օր տեւող փառատօնին ընթացքին:
Ժամանց
