Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործոց նախարարութիւնը տարածած է յայտարարութիւն մը` Արցախի Հանրապետութեան հռչակման 30-ամեակին առիթով:
Յայտարարութեան մէջ նշուած է.
«30 տարի առաջ` 1991 թուականի սեպտեմբերի 2-ին, «Խորհրդային Միութեան կազմից միութենական հանրապետութեան դուրս գալու հետ կապուած հարցերի լուծման կարգի մասին» Խորհրդային Միութեան օրէնքի հիման վրայ Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի եւ Շահումեանի շրջանի բոլոր մակարդակների պատգամաւորների համատեղ նստաշրջանը հռչակեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը` հիմք դնելով ժողովրդավարական արժէքների եւ սկզբունքների վրայ խարսխուած պետականութեան կերտմանը:
Անկախութեան հռչակագիրն արցախահայութեան` իր հայրենի հողում ազատ եւ անվտանգ ապրելու անկոտրում կամքի օրինական արտայայտումն էր, որն ամրագրուեց 1991 թուականի դեկտեմբերի 10-ին անկախութեան հանրաքուէով: Այն պարտադրուած էր տասնամեակներ շարունակ Ազրպէյճանի խորհրդային հանրապետութեան կողմից հայ բնակչութեան դէմ ցեղային պատկանելիութեան հիմքով իրականացրած խտրական եւ բռնաճնշումների քաղաքականութեամբ, որի նպատակն էր հայաթափել Արցախը, ինչի մասին ամենաբարձր մակարդակով տարբեր ժամանակներում յայտարարել են ազրպէյճանական իշխանութիւնները:
Անկախութեան հռչակագրի ընդունմամբ եւ անկախութեան հանրաքուէով Արցախի ժողովուրդը ձգտում էր իրաւական կամարտայայտութեան միջոցով ղարաբաղեան հիմնահարցն առճակատման տրամաբանութիւնից տեղափոխել քաղաքական հարթութիւն` հասնելու հիմնախնդրի արդարացի լուծմանը` հիմնուած միջազգային իրաւունքի կանոնների եւ սկզբունքների վրայ:
Ի պատասխան արցախահայութեան օրինական ձգտումներին` Ազրպէյճանի իշխանութիւնները, շարունակելով Արցախում եւ Ազրպէյճանի հայաշատ բնակավայրերում իրականացուող ցեղային զտումների քաղաքականութիւնը, լայնածաւալ պատերազմ սանձազերծեցին Արցախի Հանրապետութեան դէմ:
«Ազրպէյճանի իշխանութիւնների կողմից պետական մակարդակով վարուող հայատեաց քաղաքականութիւնը եւ շարունակական սպառնալիքները, Արցախի դէմ 2016 թուականի եւ յատկապէս 2020 թուականի ռազմական յարձակումները, որոնք ուղեկցւում էին քաղաքացիական բնակչութեան եւ ենթակառուցուածքների յստակ թիրախաւորմամբ, հայկական մշակութային ժառանգութեան դիտաւորեալ եւ ծրագրուած ոչնչացումը վկայում են, որ արցախահայութիւնը շարունակում է կանգնած մնալ ֆիզիքական գոյութեան սպառնալիքի առջեւ եւ չի կարող ապրել Ազրպէյճանի ենթակայութեան եւ իրաւասութեան ներքոյ:
Յանուն իր գոյութեան եւ ինքնութեան` Արցախի ժողովրդի հերոսական պայքարը հայրենասիրութեան, խիզախութեան եւ տոկունութեան օրինակ է ողջ հայութեան համար: Եւ այս պատմական օրը մենք գլուխ ենք խոնարհում Արցախի ազատութեան եւ պաշտպանութեան համար իրենց կեանքը նուիրած բոլորի առջեւ:
Անցնող 30 տարիների ընթացքում Արցախը կարողացել է պետական կառավարման կենսունակ մարմիններ ստեղծել եւ անցկացնել միջազգային լաւագոյն չափանիշներին համապատասխանող ընտրութիւններ` ընտրելով իր օրինական ներկայացուցիչներին եւ կայացնելով ժողովրդավարական հաստատութիւնները:
Հայաստանի Հանրապետութիւնը հետեւողականօրէն պաշտպանելու է Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման, իր հայրենիքում ազատ եւ արժանապատիւ ապրելու իրաւունքի իրացումը` որպէս հիմք` ղարաբաղեան հակամարտութեան արդարացի եւ տեւական լուծման եւ տարածաշրջանում կայուն խաղաղութեան հաստատման համար»:
