Ոսկրաթեքութիւն Եւ «Տէ» Կենսանիւթ Rickets And Vitamin D

ԲԺԻՇԿ ԿԱՐՊԻՍ ՀԱՐՊՈՅԵԱՆ

Ոսկրաթեքութիւնը ոսկորներու հիւանդութիւն մըն է: Ան տեղի կ՛ունենայ, երբ Տէ (vit. D) կենսանիւթը, կրածինը (calcium) եւ ֆոսֆորը (phophoru ) կը նուազին մարմնին մէջ: Այս երեքը շատ կարեւոր ազդակներ են` ոսկորներու առողջ աճման, զօրաւոր կազմաւորման եւ առողջութեան: Ոսկրաթեքութիւն ունեցող անհատը կ՛ունենայ տկար, կակուղ եւ փխրուն ոսկորներ, աճման դանդաղում եւ ոսկորներու տձեւութիւններ:

Ոսկրաթեքութիւնը ընդհանրապէս մանկական հիւանդութիւն մըն է, բայց կրնայ պատահիլ նաեւ չափահասներու:

Տէ կենսանիւթը կ՛օգնէ բարակ աղիքներ հասած կրածինի եւ ֆոսֆորի ներծծման` աղիքներու պատերէն դէպի մարմին: Բնականէն նուազ Տէ կենսանիւթի գոյութիւնը աղիքներուն մէջ պատճառ կը դառնայ կրածինի եւ ֆոսֆորի նուազ ներծծման:

Տէ կենսանիւթը եւ կրածինը մեր սպառած կերակուրներուն հետ կը կանոնաւորեն ոսկրաթեքութեան  ոսկրային հարցերը:

Տէ կենսանիւթի նուազումը մարմնին մէջ  կը յառաջացնէ`

1. Մկանային եւ ոսկրային թուլութիւն,
2. Ընկճուածութիւն,
3. Ցաւի բարձր զգայնութիւն,
4. Լինտային երկարատեւ հիւանդութիւններ եւ արիւնահոսութիւն,
5. Արեան բարձր գերճնշում,
6. Յոգնածութիւն ու քնոտութիւն,
7. Տրամադրութեան փոփոխութիւն,
8. Դիմադրողականութեան եւ ուժականութեան նուազում,
9. Մարսողութեան հետ կապուած խնդիրներ,
10. Գերքրտնութիւն,
11. Գերզգայնութիւն:

Տէ կենսանիւթի աղիքներուն պատերէն ներծծումը կը նուազի եւ կը խանգարուի կարգ մը հիւանդութիւններու պատճառով: Այս հիւանդութիւններէն են` celiac հիւանդութիւն, աղիքներու բորբոքում, cystic fibrosis եւ երիկամային հիւանդութիւններ:

Ոսկրաթեքութեան ախտանշաններն են`

1. Մարմնական ընդհանուր աճման դանդաղում եւ ուշացում,
2. Քալելու, շարժելու եւ վազելու անկարողութիւն,
3. Ողնայարի, կոնքի եւ սրունքներու ցաւ,
4. Ոսկրային տձեւութիւններ` աղեղաւոր-կոր (bowed) սրունքներ, ներսադարձ ծունկ (knock knee),
5. Դաստակի եւ կրունկի ծաւալում,
6. Կրծքոսկորի (breast bone) ցցունութիւն,
7. Ոսկորներու կոտրուածք,
8. Ակռաներու հիւանդութիւններ եւ բոսիկներու կազմութիւն,
9. Մկանային տկարութիւն եւ պրկուածութիւն:

Ոսկրաթեքութեան ախտապատճառներն են`

1. Տէ կենսանիւթի, կրածինի եւ ֆոսֆորի քիչ սպառումը:
2. Տէ կենսանիւթը առաւելաբար եւ բնականաբար կը ստանանք արեւու ճառագայթներէն եւ մեր սպառած սննդանիւթերէն, օրինակ` ձուկ, ձկան իւղ, հաւկիթ, կաթ:

Ոսկրաթեքութիւն ունենալու հաւանականութիւնը աւելի է`

1. Թուխ-սեւ գոյն մորթ ունեցող անձերուն մօտ, որովհետեւ անոնք աւելի մելանին (melanin) ունին իրենց մորթին մէջ: Մելանինը արգելք կը հանդիսանայ Տէ կենսանիւթի ներծծման մորթէն ներս:
2. Յղի կիներուն, որովհետեւ անոնք բաւարար Տէ կենսանիւթ չեն սպառեր:
3. Արեւու ճառագայթներուն նուազ ենթակայ եղողներուն:
4. Կանխահաս ծնող մանուկներուն (premature):
5. Կաթնտու մայրերուն, որոնց կաթը բնականէն նուազ Տէ կենսանիւթ կը պարունակէ:

Ոսկրաթեքութեան պատճառով կը պատահին որոշ բարդութիւններ` կոր եւ անբնական ողնայար, ոսկորներու ընդհանուր տկարութիւն, ակռաներու տձեւութիւններ եւ մարմնական ցնցումներ:

Կարելի՞ է կանխարգիլել ոսկրաթեքութիւնը. Այո՛, հետեւեալ միջոցներով`

1. Օրական 20-30 վայրկեան կէսօրէ առաջ եւ կամ ետք ենթակայ ըլլալով արեւու ճառագայթներուն: Սակայն երկար ժամեր արեւու ճառագայթներուն ենթակայութիւնը ունի իր վնասները, որոնցմէ կարեւորագոյնը մորթի քաղցկեղն է: Հետեւաբար երկար ժամեր եւ մանաւանդ կէսօրուան ժամերուն պէտք է գործածել յատուկ արեւարգելքներ եւ կամ պաշտպանողական հագուստներ:
2. Տէ. կենսանիւթով հարուստ սննդեղէններ ուտելով` ձուկ, մասնաւորապէս սաղմոն (salmon) եւ որթձուկ (tuna), ձկան իւղ, հաւկիթի դեղնուց, Տէ կենսանիւթով հարստացուած կաթ, մածուն, պանիր եւ կարագ:

Ամէն երեխայ ստանալու է բաւարար Տէ կենսանիւթ: Մօր կաթը բաւարար Տէ կենսանիւթ չի պարունակեր, ուստի երեխաներուն տրուելու է ամէն օր  յաւելեալ որոշ քանակութեամբ Տէ կենսանիւթ:

Ոսկրաթեքութեան ախտաճանաչումը կը կատարուի`

1. Մանկաբուժին կատարած բժշկական քննութեամբ: Ան կը քննէ երեխային ոսկորներուն իրավիճակը` կակուղութիւնը, տձեւութիւնները, գլխու ոսկորներուն միացումը, ոտքերու կորութիւնը, կրծքավանդակի ցցունութիւնը, դաստակի եւ կրունկի հաստութիւնը:
2. Ք ճառագայթային (X-ray) նկարումներով:
3. Արեան եւ մէզի տարրալուծարանային քննութիւններով:

Ոսկրաթեքութիւնը կը դարմանուի`

1. Տէ կենսանիւթի եւ կրածինի յաւելեալ սպառումով: Բարելաւումը կը սկսի շուտով, նոյնիսկ 15 օր ետք ոսկրային տձեւութիւները կը մեղմանան եւ 3-4 ամսուան դարմանումէն ետք կ՛անհետանան:
2. Արեւու ճառայթներուն օգտագործումով:

Ոսկրային տձեւութիւնները աճման ընթացքին տձեւութիւնները շտկելու համար յատուկ սարքերու կը կարօտին: Յառաջացած տձեւութիւններուն համար վիրաբուժական գործողութիւնները մեծապէս օգտակար կը դառնան:

Երեխաներու աճման շրջանին, 6-36 ամիսներու ընթացքին տեղի կ՛ունենայ արագ աճում, ուստի այս ժամանակաշրջանին երեխաները առաւելագոյն չափով Տէ կենսանիւթի, կրածինի եւ ֆոսֆորի կը կարօտին:

Մոնրէալ, 20 մայիս 2021