ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ
Երեւանի մէջ, «Տիգրան Մեծ» հրատարակչատունէն 2019-ին լոյս տեսաւ Ֆելիքս Բախչինեանի «Խաւարին չհաւատալու, խաւարին չտրուելու պոէզիա» գիրքը, բաղկացած` 216 էջերէ: Գիրքին տպագրութիւնը հովանաւորած է Վարուժան Գէորգ Եսայեան: Խմբագիր` Կարմէն Ահարոնեան. գեղարուեստական խմբագիր` Արտակ Բաղդասարեան:
Բանաստեղծ, արձակագիր, թատերագիր եւ մշակութային ու կրթական գործիչ Մուշեղ Իշխանի պատմութիւնը հեղինակը կը սկսի Վեհանոյշ Թէքեանի խօսքերով. «Մուշեղ Իշխանի պատմութիւնը իր ժամանակի պատմութիւնն է… եւ այդ ժամանակը չի կրնար հասկցուիլ առանց իրեն»:
«Ոդիսականն սկսուած է» ենթախորագիրով Բախչինեան կը ներկայացնէ 1913-ին Սիվրի Հիսար ծնած, Մեծ եղեռնի դառնութիւնները ճաշակած եւ Դամասկոս հասած, Կիպրոսի Մելգոնեան կրթական հաստատութեան եւ Պէյրութի Հայ ճեմարանին մէջ կրթութիւն ստացած եւ ապա Պրիւքսէլի համալսարանին մէջ մանկավարժութեան եւ գրականութեան ճիւղերուն հետեւած, Պէյրութ վերադառնալէն ետք Նշան Փալանճեան ճեմարանին մէջ ուսուցչութեան նուիրուած Մուշեղ Իշխանի կեանքին ոդիսականը:
Հեղինակը կ՛ըսէ, որ Մուշեղ Իշխան իր գրական գործունէութիւնը սկսած է դեռ պատանի տարիքէն: Առաջին գիրքը` «Տուներու երգը» լոյս տեսած է 1936-ին: Այդ ժողովածուին յաջորդեցին «Կրակը», «Հայաստան», «Կեանք եւ երազ», «Ողջո՜յն քեզ, կեանք», «Ոսկի աշուն», «Տառապանք» եւ «Արեւամար» ժողովածուները:
Մուշեղ Իշխան իր բանաստեղծութիւնները հաւաքեց բանաստեղծական շարքերու մէջ` ստեղծելով լեզուական, ոճային եւ բովանդակային ընդհանրութիւն ունեցող չափածոյ երկերու ամբողջութիւն` քնարական հերոսի նոյնութեամբ եւ ներքին զարգացման միասնականութեամբ:
«Տուներու երգը» տան պաշտամունքի գեղեցիկ մահերգ է, որ կը հնչէ ամէն հայու սրտին մէջ: Տունը նաեւ զոհուած հարազատներու եւ հայրենակիցներու կարօտի խորհրդանիշն է:
«Կրակը» ժողովածուն բանաստեղծի սիրոյ եւ վիշտի զուգերգն է: Մուշեղ Իշխանի սիրերգութեան մէջ յաճախ սէրը քաղցր կամ դառն յիշողութիւն է:
«Հայաստան» քնարական բանաստեղծութիւնը բանաստեղծին հանդիսաւոր զրոյցն է իր միակ հերոսին` հեռաւոր Հայաստանի հետ, բայց այնքան խրոխտ ու բարձրագոչ զրոյց, որ կը հասնի ամբողջ աշխարհի հայերու լսելիքին:
«Կեանք եւ երազ» ժողովածուն ազատութեան, բարիի, գեղեցիկի ու կատարեալի երազանքի բանաստեղծութիւն է:
«Ողջո՜յն քեզ, կեանք» բանաստեղծութիւնն Մերձաւոր Արեւելքի հայ գաղթօճախներու ծաղկման շրջանի տրամադրութիւններու, Հայաստան-սփիւռք խորացող կապերու արձագանգն է:
Մուշեղ Իշխանի բանաստեղծական լեզուն, ոճը եւ լեզուամտածողութիւնը միանգամայն նոր ու թարմ շունչ են սփիւռքահայ գրականութեան մէջ, կ՛ըսէ Բախչինեան: Ան կ՛աւելցնէ ըսելով որ Մուշեղ Իշխան հայ գրականութեան բերաւ բանաստեղծական նոր ձեւեր: Միաձուլելով եւրոպական գրականութեան ձեւը սփիւռքահայ գրականութեան ոգիին ու լեզուամտածողութեան` Մուշեղ Իշխան դարձաւ գրական այդ տեսակի լաւագոյն վարպետը, շարունակողն ու զարգացնողը:
