Ակնարկ. Քաղաքականացուած Արդարադատութիւնը
Լիբանանեան թնճուկը այժմ կը վերաբերի ներարդարադատական ոլորտին: Անել իրավիճակ ստեղծուած է արդարադատական գործողութիւն մը իրականացնելու նախաձեռնութեամբ: Խնդիրը ուղղակիօրէն կ՛առնչուի Լիբանանէն դուրս արտահանուած կանխիկ գումարներու աղբիւրներուն եւ յարակից տեղեկութիւններու հետաքննական ձեռքբերման պահանջին:
Հակասութիւնը նման հետաքննութիւն որոշած դատախազին եւ հետաքննութեան գործընթացը կասեցուցած ընդհանուր դատախազութեան միջեւ է: Եւ ինչպէս լիբանանեան իւրաքանչիւր թնճուկ, ասիկա եւս ունի ըստ էութեան քաղաքական տարազ: Իրաւական ոլորտը գերքաղաքականացուած է եւ բաժանարար նոր գիծեր քաշած լիբանանեան պետական թէ հասարակական գետիններուն վրայ:
Հանգուցալուծումը պարզ չէ տակաւին: Ընդհանուր պատկերը վարչակարգ-հակավարչակարգ ճամբարներով կ՛արտացոլայ, այդուհանդերձ կան ենթաբաժանարար գիծեր, հատուածներ, հոսանքներ, պետական այս կամ այն դէմքին շահագրգռուածութեան չափեր եւ ըստ այնմ հարցին ներգրաւուելու, դիրքորոշուելու, պաշտպանելու կամ յարձակում գործելու հաշուարկներ, մղումներ:
Զուտ իրաւական հասկացողութեամբ մէկ կողմէ կը նկատուի իրաւադրոյթի բացակայութիւն` ընդհանուր դատախազութեան կողմէ` հետաքննութեան գործընթացը կասեցնելու. միւս կողմէ` իրաւական մեկնաբանութիւն չեն գտներ դատախազին քաղաքական համախոհներու օժանդակութեամբ հետաքննութիւնը ամէն գնով իրականացնելու համար որդեգրած միջոցները:
Հանգուցալուծումը չ՛երեւիր տակաւին: Քաղաքական անելին կը զուգորդուի իրաւական անելը` յաւելեալ անորոշութեան մատնելով իրավիճակը:
Պարզ է, որ պահանջուած բարեկարգումներու կարեւոր բաղադրիչը արդարադատութեան համակարգն է: Արդարադատութիւնը ժողովրդավար կարգերով ղեկավարուող երկիրներու պարագային անկախ է ըստ էութեան: Փտածութեան վարկանշային աղիւսակի առաջին հորիզոնականները կը գրաւեն այն երկիրները, որոնց մօտ պատուէրային կամ հեռաձայնային միջամտութիւններով կը յատկանշուին արդարադատութեան համակարգերը:
Այլապէս կը պատահի այն, ինչ որ կը պատահի Լիբանանի մէջ: Կը բացակայի հաշուետուութիւնը, կը տարածուի ամենաթողութիւնը ապօրինի հարստացման օրինակներուն վրայ, կը սերտաճին պետական պաշտօնեան եւ գերշահոյթ կուտակող գործարարը, կը տիրեն հարստապետական կարգերը, մինչ կը տուժէ ժողովուրդը:
Արդարադատութեան քաղաքականացումը կ՛առաջնորդէ անարդար կարգերու: Անարդարութիւնը` ժողովրդային պոռթկումի, ժողովրդային ցասումը` քաղաքացիական անհնազանդութեան. եւ ներկայ պայմաններուն մէջ` անիշխանական երեւոյթներու:
Իրադրութիւնները կը յուշեն, որ այժմ թիրախը Արդարադատութեան պալատն է: Ցոյց եւ հակացոյց արդարադատութեան պալատին շրջակայքին մէջ կ՛արձանագրուին, իւրաքանչիւր հատուած` իւրովի մեկնաբանելով արդարադատութիւնը: Տագնապի նոր բաղադրիչ մըն է, որ կ՛աւելնայ այս ժողովուրդին համար:
Դրամատնային սահմանափակումներէն կամ գումարային ազատ տեղաշարժերու կաշկանդումներուն զուգահեռ դրամական ամէն աղբիւրի մասին տեղեկութիւն փոխանցելու պահանջներ, խորհրդարանական նոր օրէնքներ, ունեցուածքներու յայտարարագրումներ կը նախանշեն, որ որոշ փոփոխութիւններ ներառելու մտադրութիւններ կան: Բնականաբար անոնք շատ սահմանափակ են պահանջուած ընդհանուր համակարգային փոփոխութեան ընդառաջ:
Բարեկարգումներու իրականացումը փուլային եղանակներ կ՛ենթադրէ: Մասնագիտական փրկութեան կառավարութեան կազմութիւն, բարեկարգումներու ծրագիրի մշակում, վարչակառավարման արդիական, թուային եւ թափանցիկ դրութիւններու որդեգրում: Որուն առընթեր պետական պիւտճէի վերականգնման ռազմավարութեան մշակում, ընդ որում` մինչեւ բռնագանձումի նոր օրինագիծերու որդեգրում:
Երբ այս բոլորը տակաւին գործնական փուլ չեն մտած, արդարադատութեան պարագայական գործողութիւններ չեն կրնար առաջադրուած արդիւնքին հասնիլ: Ամէն բանէ առաջ պէտք է ապաքաղաքականացնել եւ ապահովանաւորել արդարադատութիւնը` անոր ապահովելով ամբողջական անկախութիւն: Իսկ այս առաջադրանքը ինքնին մէկ բաղադրիչն է միայն բարեկարգումներու ընդհանուր ծրագիրին, որ իր ոդիսական ընթացքին մէջ կը գտնուի տակաւին:
«Ա.»