«Նորարար Մշակոյթի Ծրագիր»

«Պտոյտ Մը Լիբանանահայ Թերթերու
Հին Ծանուցումներուն Մէջ»

Արմէն Պագգալեան

Հաճիս, քիչ մը պատմէ ծրագիրիդ մասին:

Ծրագիրը կը կոչուի «Պտոյտ մը լիբանանահայ թերթերու հին ծանուցումներուն մէջ»: Ամէն անգամ, երբ առիթը ունեցած եմ հին թերթեր սերտելու` հետազօտութեան մը համար նիւթ մը կամ յօդուած մը գտնելու նպատակով, միշտ աչքիս զարկած եւ ուշադրութիւնս գրաւած են այդ օրուան ծանուցումները: Այդ սեւ-ճերմակ (իրականութեան մէջ` դեղինցած) ծանուցումներուն մէջ կայ լեզու մը, որ այսօր անհետացած է մեր առօրեայէն: Միջազգային եւ տեղական ընկերութիւններու/մակնիշներու արեւմտահայերէնով ծանուցումները տեսնելը, ինչպէս նաեւ անոնց մէջ եղող լեզուական հարուստ բառապաշարը շատ տպաւորած են զիս: Ուստի, ուզեցի հանրութեան ուշադրութիւնն ալ հրաւիրել արեւմտահայերէնով այս հարուստ, բայց արդէն մոռցուած ծանուցումներու/յայտարարութիւններու մշակոյթին:

Մեր նպատակն է այս թերթերուն մէջ եղող ծանուցումները մէջտեղ բերել դէպի նոր միջավայր մը, որպէսզի հասանելի ըլլան հանրութեան:

Ի՞նչ ձեւով կ՛ընթանայ ծրագիրը:

Առաջին այս փուլին համար ընտրած ենք 1960-ականները եւ հինգ լիբանանահայ թերթեր. «Ազդակ», «Այգ», «Արարատ», «Զարթօնք» օրաթերթերը եւ «Սփիւռք» շաբաթաթերթը: Ուրեմն կը թերթատենք այս էջերը, կ՛ուսումնասիրենք զանոնք եւ կ՛առանձնացնենք ծանուցումները: Տարբեր չափանիշներով կ՛ընտրենք ընկերային ցանցերու վրայ տեղադրուելիքները եւ կ՛անցնինք ձեւակերպման ու պատշաճեցման աշխատանքին: Անկէ ետք կ՛որոշենք գրուելիք երկտողն ու կը հրապարակենք Ֆէյսպուքի եւ Ինսթակրամի մեր էջերուն վրայ: Ըսեմ, որ ծրագիրը ունի նաեւ այլ բաժին մը, որ աւելի ուշ պիտի կազմաւորուի: Այն նիւթերը, որոնք պիտի չտեղադրուին ընկերային ցանցերու մեր էջերուն վրայ, կայքի մը մէջ պիտի զետեղուին որպէս արխիւային հետազօտական նիւթ` փափաքողներուն:

Նկատի առնելով, որ ծրագիրը մաս կը կազմէ «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկութեան «Նորարար մշակոյթի ծրագիր»-ին, որուն հիմնական նպատակը արեւմտահայերէնով ծրագիրներ քաջալերելն է, ո՞ւր կը տեսնես քու ծրագրիդ դերը այս բոլորին մէջ:

Մեր ներկայացնելիք ծանուցումները գլխաւորապէս առեւտրական բնոյթի են, իսկ նկատելի մաս մըն ալ` միութենական: Ասոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի իրեն համապատասխան բառապաշար մը եւ ոճ մը: Մեր նպատակն է անուղղակի ձեւով լեզուական տարրին անդրադառնալը: Այս նիւթերը մոռացութենէ փրկելով` իւրաքանչիւր ընթերցող կրնայ իւրայատուկ վերաբերմունք մը ցուցաբերել անոնց հանդէպ: Կան մարդիկ, որոնք պիտի յիշեն զանոնք, ուրիշներ պիտի զարմանան, հրճուին, հետաքրքրուին` աւելին գիտնալու, եւ վստահաբար այս ամբողջին մէջ լեզուն անուղղակիօրէն իր ազդեցութիւնը պիտի ունենայ անոնց վրայ: Պէտք է նաեւ նշել, որ ծանուցումները կրնան հետաքրքրել` լեզուաբաններ, մարդաբաններ, ընկերաբաններ, գծագրական արուեստներու մասնագէտներ եւ այլն:

Ի՞նչ կու տայ այս ծրագիրը քեզի` որպէս մանկավարժի, ուսուցիչի եւ հայերէնագիտական նիւթերով զբաղուող անձի:

Ծրագրին ամէնէն ցայտուն մասը ինծի համար լեզուականն է: Հոն կայ ամբողջ լեզուական մշակոյթ մը, զոր կը յուսանք վերակենդանացնել այս ծրագիրին միջոցով: Մասնագիտական առումով, այսօր կարեւոր խնդիր մըն է շատ մը բառերու արեւմտահայերէն տարբերակը գտնել: Մերթ ընդ մերթ փորձեր կը կատարուին նոր բառեր ստեղծելու, սակայն յաճախ շինծու եւ ոչ կիրարկելի բառեր մէջտեղ կու գան:  Ծանուցումներուն մէջ նկատած եմ, որ առկայ է առօրեայ լեզու մը` ոչ շինծու, պարզ եւ գործածելի բառերով: Անշուշտ բնական է, որ հասկնալի եւ պարզ բառեր ըլլան, որովհետեւ ծանուցող մը պիտի ուզէ, որ բոլորը հասկնան ծանուցուածը եւ ո՛չ միայն` գրագէտ խաւ մը:

Հետազօտութիւններու ժամանակ ինքնաբերաբար կը հանդիպիմ այլազան նիւթերու ու յօդուածներու, որոնք կը հարստացնեն գիտելիքներուս պաշարը: Այնտեղ կան ճոխ բովանդակութեամբ նիւթեր, որոնք, ցաւօք, կը բացակային այսօրուան թերթերէն:

«Նորարար մշակոյթի ծրագիր»-ը իր ձեւին մէջ իւրայատուկ է տակաւին: Ըստ քեզի, որքա՞ն կարեւոր է նման ծրագիրներու տրամադրած նիւթական հովանաւորութիւնը, մանաւանդ երբ թիրախը բոլորս յուզող հարց մըն է` արեւմտահայերէնի կենսունակութիւնը:

Անձնական նախաձեռնութիւններ միշտ ալ եղած են եւ կան, սակայն կը հաւատամ, որ հաստատութենական հովանաւորութիւնը կրնայ աշխատանքի որակին համար կարեւոր ըլլալ: Երբ աշխատանքը նախաձեռնողն ու իրականացնողը գիտէ, որ կրնայ իր ժամանակը հանգիստ ձեւով տրամադրել ծրագիրին եւ անոր զարգացումին համար ու քիչ թէ շատ հաշուետու է գործընկերոջ մը, արդիւնքը բնականաբար աւելի լաւ պիտի ըլլայ: ԳԿՀ-ի այս նախաձեռնութիւնը իւրայատուկ է այն առումով, որ ո՛չ միայն արեւմտահայերէնը կ՛ընդունի որպէս կեդրոնական յղացք, այլ կը թիրախաւորէ երիտասարդութիւնը, որ ունի իր ըսելիքը եւ այդ մէկը ընելու ուրոյն ոճը:

——————————

Ես Արմէն Պագգալեանն եմ` մասնագիտութեամբ մանկավարժ-հայագէտ: Հայկազեան համալսարանի մանկավարժութեան ամպիոնէն ստացած եմ մանկավարժութեան պսակաւոր արուեստից վկայական, ինչպէս նաեւ` դասաւանդման վկայագիր: Յետ համալսարանական բարձրագոյն ուսումս շարունակած եմ Երեւանի պետական համալսարանին մէջ` ստանալով հայագիտութեան մագիստրոս արուեստից վկայական:

Աշխատած եմ տեղական եւ միջազգային կազմակերպութիւններու հետ` կրթական բնոյթի ծրագիրներու մէջ: Աշխատած եմ նաեւ որպէս հայերէնագիտական նիւթերու ուսուցիչ: Մասնակցած եմ դասընթացքներու, գիտաժողովներու եւ սեմինարներու` բազմաթիւ երկիրներու մէջ:

Հետաքրքրութիւններուս ծիրին մէջ գլխաւոր տեղ կը գրաւեն արեւմտահայերէնը, մանկավարժութիւնն ու հետազօտական աշխատանքը, ինչպէս նաեւ` այս երեքը միացնող նախաձեռնութիւնները: