Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Արամ Մանուկեան. Քաղաքական Եւ Հասարակական Գործիչ

Մարտ 1, 2021
| Անդրադարձ
0
Share on FacebookShare on Twitter

ՆՈՒՊԱՐ ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ

Ղարաքիլիսայի Ճակատամարտը

Թուրք-հայկական պատերազմի վճռական տեղամասերէն էր նաեւ Ղարաքիլիսայի ճակատը: Ալեքսանդրապոլի անկումէն ետք Լեղաքարայինի ուղղութեամբ շարժուող թուրք զօրամասը մայիսի 20-ին գրաւած է Աջուելը, Աղբուելը (Լուսաղբիւր), Թաղքչին (Հարթագիծ), մայիս 21-ին` Տաշիրը: Մայիս 22-ին հայկական բանակի հրամանատարը (Թովմաս Նազարբեկեանի) եւ սպայակոյտը տեղափոխուած են Դիլիջան: Ողջանալիի (Ստեփանաւան) մօտ մայիսի 21-22-ի մարտերէն ետք Անդրանիկի զօրամասը կեդրոնացած է Դսեղ գիւղը եւ հետագայ գործողութիւններուն չէ մասնակցած: Հրամանատար Նազարբեկեանի հրամանով գնդապետ Աթաբեկ Բեյ-Մամիկոնեան եւ 2 լեռնային մարտկոցներ փոխադրուած են Շահալի (Վահագնի), մնացածները կեդրոնացած են Դիլիջանի մօտ: Հայկական զօրքը ունեցած է 6 հազար զինուոր, 10 հրանօթ եւ մօտ 20 գնդացիր,  թուրքական զօրքը` 10 հազար զինուոր, 70 հրանօթ եւ 40 գնդացիր: Ճակատամարտին մասնակցած է Գարեգին Նժդեհը` իր 100 հեծեալներով: Հայկական ուժերը հիմնական հարուածներ հասցուցած են թրքական ուժերուն Ղշլայ (Դարպաս) գիւղին մօտ, Բզովդայի մատոյցներուն եւ Մայմեխ լերան լանջերուն: Մարտերու ընթացքին աչքի ինկած են գնդապետ Նիկոլա Ղորղանեանի զօրամասը, հերոսաբար զոհուած Գուրգէն Տէր Մովսէսեանի հրետանիի զինուորները եւ ուրիշներ: Հայերը կրած են զգալի կորուստներ, սակայն անոնք անցած են հակայարձակման եւ մայիս 30-ին խուժած են Ղարաքիլիսա:

Հետագային հայկական ուժերը հարկադրուած նահանջած են Դիլիջան: Ղարաքիլիսայի եւ շրջակայ գիւղերուն մէջ թուրք ջարդարարները կոտորած են հայ բնակչութիւնը, շուրջ` 5000 մարդ եւ քանդած` բնակավայրեր: Ղարաքիլիսա ճակատամարտին մեծ կորուստներ պատճառելով հակառակորդին` կասեցուցած են անոր գերակշիռ զօրքի յառաջխաղացումը դէպի Դիլիջան եւ Թիֆլիս: Սարդարապատի մէջ տեսնուած են նաեւ` հեծելազօրի հրամանատար Յովհաննէս Բաղրամեանը, գնդապետ Դոլուխանեանը, գրող Ակսել Բակունցը, լեզուաբան Գրիգոր Ղաբանցեանը, բազմաթիւ հոգեւորականներ` Գարեգին եպս. Յովսէփեանի գլխաւորութեամբ: Մայիսեան հերոսամարտերը ձախողած են հայերուն վերջնականապէս բնաջնջելու երիտթուրքերու ծրագիրը: Այդ մարտերու շնորհիւ Արեւելեան Հայաստանի շրջանի մը մէջ վերականգնուած է հայկական պետականութիւնը. 1918 մայիսի 28-ին հռչակուած է Հայաստանի Ա.  Հանրապետութիւնը, դրուած է ամբողջական հայրենիքի վերականգման ճանապարհի սկիզբը:

Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան Ստեղծում

1918 թուականի մայիս 28-ին սկսաւ Հայաստանի անկախութիւնը, ստեղծուեցաւ Հայաստանի Ա. Հանրապետութիւնը, որով կը նշանաւորուի Արամ Մանուկեանի պետական գործունէութեան երրորդ փուլը: 1918 թուականի մայիս 30-ին Թիֆլիսի Հայոց Ազգային խորհուրդը իրեն հռչակած էր նորանկախ Հայաստանի գերագոյն իշխանութիւն:

Պետական իշխանութեան ու ժողովուրդի ճակատագրին տէր կանգնելով` Արամ Մանուկեան անմիջապէս սկսաւ Հայաստանի անկախութիւնը պետականութեան հիմքերու վրայ դնելու գործը: 1918 թուականի յունիսի կէսերուն Արամը կը նախաձեռնէ Հայաստանի ժամանակաւոր կառավարութեան` Երեւանի Ազգային խորհուրդի վարչութեան ստեղծումը: Յովհաննէս Քաջազնունիի գլխաւորութեամբ, Երեւան կը ժամանէն Թիֆլիսի մէջ ստեղծուած Հայաստանի կառավարութիւնը «1918 թուականի յուլիսի 20-ին: Արամ Մանուկեանը կ՛ըլլայ վարչութեան նախագահ եւ զինուորական բաժնի վարիչը:

Արամ Մանուկեանի գլխաւորութեամբ գործող Երեւանի կառավարութիւնը ձեռնամուխ կ՛ըլլայ ռազմական, վարչական, ընկերային տնտեսական ու այլ հրատապ հարցերու լուծման: Պետականաշինութեան գործին մէջ, լրատուութեան կարեւորութեան գիտակցելով, յունիս 23-ին, այդ բարդ ժամանակաշրջանին մէջ, կ՛որոշուի հիմնել պետական թերթ «Երեւանի Ազգային Խորհուրդի Լրատու» անուան տակ:

Նոր կառավարութեան մէջ Մանուկեանը ներքին գործերու նախարար էր եւ այդ պաշտօնը վարած է մինչեւ իր մահը, իր աշխատանքի ու խնամատարութեան նախարար Խաչատուր Կարճիկեանի սպանութենէն ետք, հանրային խնամատարութեան եւ աշխատանքի  պաշտօնակատարութիւնը շարունակած է ան: Արամն էր, որ փաստօրէն կը կառավարէր երկիրը: Իբրեւ լիազօրուած անձ Ազգային խորհուրդի` ան կազմակերպած էր վարչութիւններ` կառավարութեան եւ նորընտիր  ազգային խորհուրդին մէջ:

Արամ Մանուկեան եղած է Հայաստանի Ա.  Հանրապետութեան ականաւոր  պետական, հասարակական գործիչ, հայոց նորագոյն պետականութեան հիմնադիր, ներքին գործերու նախարար, Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւն կուսակցութեան անդամ: Ղեկավարած է Վանի ինքնապաշտպանութիւնը, եղած է Վանի նահանգապետը:

Արամ Մանուկեանը եղած է Վասպուրականի հայութեան ամէնէն աւելի ճանչցուած եւ սիրուած գործիչը: Արմենակ Երկանեանի եւ այլ գործիչներու հետ կազմակերպած ու ղեկավարած է 1915 թուականի Վանի ապրիլեան ինքնապաշտպանութիւնը, զոր Արեւմտեան Հայաստանի առաջին եւ, աւաղ, միակ յաղթական կռիւն էր թուրքական եաթաղանին դէմ:

Ըստ իր ժամանակակիցներուն, Արամ Մանուկեանը իր նախաձեռնութիւններուն անձնական շահախնդրութիւն երբեք չէ հետապնդած: Ան ապրած է հասարակ երեւանցիի նման: Ան ամէնօրեայ անմիջական շփումներու մէջ եղած է իր ժողովուրդին հետ: Ան եղած է իրատես ու շրջահայեաց, նպատակասլաց ու հետեւողական, կազմակերպական բացառիկ ձիրք, անկոտրում կամք եւ իր ժողովուրդի ճակատագրի հանդէ՛պ մեծագոյն պատասխանատուութիւն ունեցող քաղաքական գործիչ, հայ քաղաքական գործիչներու փաղանգին առաջիններէն եղած է, որ հասկցաւ` հայը իր պայքարին յոյսը պէտք է դնէ բացառապէս իր ուժերուն վրայ: Ան նաեւ, որպէս նախարար, եղած է իր ժողովուրդի սիրելին:

Դեռեւս Վանի մէջ, երբ անոր կ՛այցելէ ընկերը` ականաւոր գործիչ Ռուբէն Տէր Մինասեանը, կը զարմանայ անոր կենցաղին վրայ: Հետագային Ռուբէն Տէր Մինասեան կը գրէ, «Չորս պատ, չորս աթոռ, ո՛չ սեղան, ո՛չ էլ մահճակալ»: Ժամանակակիցները կը պատմեն, որ նոյնքան անշուք եղած է, Արամի Երեւանի բնակարանը, երբ ընկերները այդ մասին դիտողութիւն ըրած են, ան պատասխանած է, «Դատարկ բաներով մի՛ մտահոգուիք:»

Հայ ժողովուրդի մեծագոյն զաւակն ու ազգային հերոսը կը մահանայ բծաւոր տիֆէն, 1919 յունուար 29-ին, (1879-1919) հազիւ քառասուն գարուններ բոլորած, երիտասարդ տարիքին: Արամ Մանուկեանի յուղարկաւորութիւնը իսկական համաժողովրդային սուգի վերածուած է: Հանրապետութեան հիմնադիրին յուղարկաւորութեան ժամանակ, Նիկոլ Աղբալեանը, արցունքն աչքերուն, ըսած է իր պատմական խօսքը. «Երբ գիշերը գայ, մտէք ձեր հոգու սենեակն ու խօսէք ձեր խղճի հետ եւ ասէք` արդեօ՞ք աշխատել էք հայ ժողովրդի համար, ինչպէս Արամը, եղե՞լ էք այնքան անձնազոհ, որքան Արամը, տուե՞լ էք ձեր ամբողջ կեանքը հայ ժողովուրդին, ինչպէս Արամը»:

 

Հայ Անուանի Գործիչներու
Վկայութիւնները Արամի Մասին

ԿԱՐՕ ՍԱՍՈՒՆԻ. «Վանը բոլորի յիշողութեան մէջն է, Արամը հանդիսացաւ հայու հերոսական ոգին` փրկելով անոր ռազմական պատիւը: Երեւանը վկայ էր այն հզօր ուժին, որ կար ու կ՛ապրէր անոր մէջ, որ կազմակերպեց դիմադրութեան ուժը եւ այդ դիմադրութեան շնորհիւ կարողացաւ հիմք դնել Հայաստանի Հանրապետութեան եւ հայ ժողովուրդի ազատագրութեան»:

ԳԱՐԵԳԻՆ ՆԺԴԵՀ. «Կար ահաւոր վտանգը, որ ճակատած Վանի դէմ, գլխովին ոչնչացուած կը սպառնար Վասպուրականի հայութեան: Սակայն փառք բախտին, կար ու պիտի յայտնուէր Արամը: Եւ առաջնորդի իմաստութիւնը, միացած` վասպուրականցիի հերոսականութեան, հրեղէն պատնէշ պիտի կանգնէր Վանի շուրջ»:

ԶՕՐԱՎԱՐ Մ. ՍԻԼԻԿԵԱՆ. «Դժգոհները չեն ճանաչում Արամին: Երբ ճանաչեն, կը համոզուեն, որ ներկայումս նա ՄԻԱԿ կարող մարդն է այդ պաշտօնին: Եւ ինչո՞ւ եմ հրաժարւում, որովհետեւ մէկ է` ես ինքս առանց Արամի ոչինչ չեմ անելու: Ես այժմ էլ առանց Արամի հետ խորհրդակցելու ոչ մի կարեւոր քայլ չեմ առնում»:

Նախորդը

Արցախցի Փոքրիկն Դաւիթ` «Ես Կ՛ուզեմ Կաթողիկոս Ըլլալ»

Յաջորդը

Լիբանանեան Կարճ Լուրեր

RelatedPosts

Սթափելու Ժամանակը
Անդրադարձ

Աւարտական Վտանգաւոր Ջղաձգումներ

Յուլիս 9, 2025
Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական Կոմիտէի.  Ընդունելութիւն` Քաղաքապետական Եւ Թաղապետական Ընտրութիւններուն Ապահովուած Արդիւնքներուն Առիթով
Անդրադարձ

Մեր Համայնքի Քաղաքական Գործօնի Հանգամանքը Առաջին Հերթին Հիմնուած Է Մեր Հաւաքական Քուէի Ուժին Վրայ*

Յուլիս 9, 2025
Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական Կոմիտէի.  Ընդունելութիւն` Քաղաքապետական Եւ Թաղապետական Ընտրութիւններուն Ապահովուած Արդիւնքներուն Առիթով
Անդրադարձ

Պաշտօնները Կու Գան ու Կ՛երթան, Մեր Ժողովուրդին Բարօրութիւնը, Բարգաւաճումը Եւ Հզօրացումը Էականն Են ու Մնայուն*

Յուլիս 9, 2025
  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?