Մեր Կայմը Կանգուն Է Տակաւին

ՍԵՒԱՆ Ա. ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ

Բախտը Մանուշն ու Մանուկը միացուցած էր Քեսապի մէջ: Անոնք խօսք տուած էին իրարու իրենց կեանքին երջանիկ ու դժուար օրերը աներկբայօրէն միասին շարունակել: Ընտանիք կազմեցին ու իրենց ուժեղ կամքով ու բազուկներով նաւարկեցին դէպի առաջ` բոլոր դժուարութիւնները յաղթահարելով: Անոնք կը հաւատային, որ խաղաղ մտքով եւ ուրախ սրտով իրենց կեանքի օրերը վայելելու են միասին` հակառակ ծփացող ալիքներուն:

Մանուկ ու Մանուշ հեզասահ նաւարկումով դէպի պայծառ հորիզոն առաջնորդած էին իրենց կեանքին նաւը: Արեւոտ օրերը զարդարած եւ ուրախ-զուարթ կենցաղով հարստացուցած էին զայն: Զարդարուն այդ նաւուն կայմը կանգուն էր ու բարձրաբերձ:

Բայց կեանքը միօրինակ կշռոյթով չէր ընթանար, իսկ օրերը միայն վարդագոյն չէին: Երբեմն հսկայ ալիքները կատաղութեամբ կը բախէին իրենց նաւուն, ու ճնշումը այնքան կը տարուբերէր զայն, որ նաւը երերալով` իր հաւասարակշռութիւնը հազիւ կը պահէր: Այս բոլորով մէկտեղ չէին վհատած դժուարութիւններուն դիմաց: Դաժան օրերը աւելի զօրացուցած էին իրենց ընտանիքը ու թիավարումի նոր թափ ու եռանդ հաղորդած` կեանքի նաւուն: Իսկ երբ մուգ ու թաւ ամպերը փարատած էին եւ փոթորիկը` խաղաղած, տաքուկ արեւը իր ջերմ ճառագայթներով կրկին տարածուած էր նաւուն բոլոր անկիւնները, ու կայմը` փարոսի վերածած:

Այդ նաւը, սակայն, 21 մարտ 2014-ի Քեսապի տեղահանութեան ընկղմելու եզրին հասաւ: Անոնք դժուար պայմաններու մէջ յայտնուեցան: Քանի մը ժամուան մէջ կորսնցուցին ամէն ինչ, բայց իրենց ատամներով ու քարացած եղունգներով կառչած մնացին կեանքին: Երբեք չտկարացան, գոյատեւելու իրենց հաւատքը չկորսնցուցին, իրենց զաւակներուն ու ծնողքին յոյս ներշնչեցին եւ քաջալերեցին զանոնք:

Ու անոնց հաւատքն ու լաւատեսութիւնը ի զուր չանցան: Նոյն այդ արեւը ամպերը հրմշտկելով` կրկին ծագեցաւ: Մանուկն ու Մանուշը վերադարձան Քեսապ` իրենց տունն ու տեղը, եւ սկսան կարկտել իրենց տաքուկ բոյնը: Թիավարումը վերսկսաւ ու յոգնաբեկ նաւուն կայմը Միջերկրականի օդը հոտուըտալով` թօթափեց կեղտն ու կրկին սլացաւ դէպի երկինք:

2014-ի չարաշշուկ ալիքները չհանդարտեցան, երբեք չխաղաղեցան եւ թոյլ չտուին, որ Մանուշին ու Մանուկին կեանքը խաղաղի: Տեղահանութեան ստեղծած պայմաններն ու հետեւանքները ծանր թաթի պէս իջան անոնց վրայ:

– Մանո՛ւկ, մեր կեանքին նաւը անել ճամբայ հասաւ: Ա՛լ չըսես, որ անոր կայմը կանգուն է: Ես ա՛լ չեմ դիմանար… Ի՛նչ ըսես` չտեսանք` պարտէզը խնամելու դժուարութիւններ, զաւակներու գաղթ, հարազատներու մեկնում, կեանքի առօրեայ հարցեր, ե՛ւ… ե՛ւ կաշկանդող այլազան քամիներ ու ալիքներ:

– Կամաց-կամաց, հանդարտէ՛, Մանո՛ւշ, ի՞նչ պատահեցաւ քեզի: Նստած համով-համով կը խօսէինք, ինչո՞ւ լարուած ռումբի վերածուեցար: Այնպէս կը խօսիս, որ կարծես հիմա պիտի պայթիս, փա՛ռք Աստուծոյ, մեր ի՞նչն է պակաս:

– Ես ա՛լ չեմ դիմանար զաւակներուս օտարութեան, դո՛ւն ըսէ, քանի՞ տարի եղաւ, որ զիրենք չենք տեսած, ի՞նչ գիտես, թէ որքա՛ն պիտի ապրիս դեռ: Անոնց կարօտը զիս կը խեղդէ, շնչահեղձ կը դարձնէ:

– Փա՛ռք Աստուծոյ, Մանո՛ւշ, անոնց լուրերը լաւ են, գրեթէ ամէն օր անոնց հետ կապի մէջ ենք, նկարները կը տեսնենք, իրենց ձայնը կը լսենք: «Աս ալ կ’անցնի» չէի՞ր ըսեր: Մեր նաւարկումի ընթացքին որքա՜ն դժուարութիւններ յաղթահարեցինք, այս ալ կը յաղթահարենք:

– Չէ՛, չէ՛, Մանո՛ւկ, այս անգամ ցաւը տարբեր է: Երբ ափիս չափ այս գործիքը` բջջայինը կը փակեմ, աւելի կ’ընկճուիմ, սիրտս ալ հետը կը փշրուի, խաբկանք է աս բոլորը: Ես ա՛լ ոչ առաջուան համբերութիւնը ունիմ, ոչ ալ ուժը: Նախորդ տարիներուն օրերէն առաջ կը վազէի, հիմա կը զգամ, թէ որքան վազեմ, օրերը այնքան արագ կ՛անցնին կողքէս:

Մանուշ խորունկ շունչ մը քաշեց ու լռեց: Ըսելիքը մէկ շունչով ըսաւ: Որքան խօսէր, աւելի կը նեղուէր ու սիրտը կը ցաւէր, իսկ Մանուկ այդ բոլորը քաջ գիտնալով, ինք ալ չէր գիտեր` ի՛նչ ըսէր, որ Մանուշի սրտին փոթորիկը հանդարտեցնէր: Մի՞թէ ինք ալ աս յառաջացած տարիքին կ՛ուզէր զաւակները չորս կողմը տեսնել, զանոնք վայելել, անոնց ձայնը տան ամայութիւնն ու պաղ մթնոլորտին սառոյցը պիտի վերացնէր: Ինք, որ միշտ կ՛ըսէր` «Մեր կեանքի նաւուն կայմը կանգուն է, Մանո՛ւշ», այսօր քաջ գիտէր, որ այդ կայմը ոչ միայն կը տատանի, այլ հետզհետէ ծովամոյն կը դառնայ:

Անոնք դէպի պայծառ ու արեւոտ օրերու հորիզոնը կը թիավարէին, սակայն ինչպէ՞ս խոստովանէր, որ ինք ալ յոգնեցաւ: Այս բոյնը որո՞ւ համար շինեց ու ետքը կարկտեց, որո՞ւ համար: Մանուշին սրտի փոթորիկը շատ ճղճիմ էր, եթէ համեմատուէր Մանուկին փոթորկայոյզ սրտին ու հոգիին հետ: «Զո՞րն ասէր, զո՞րն խոստովանէր…»:

Հեռաձայնի զրնգումը անոնց մտածումներուն յորձանուտն ու քար լռութիւնը կտրեց: Մանուշի դէմքին արտայայտութիւնը փոխուեցաւ, լայն ժպիտ մը գծուեցաւ այնտեղ, քիչ առաջուան խոժոռ դէմքը այլափոխուած էր:

«Բարեւ, մա՛մ, ինչպէ՞ս էք» նախադասութիւնը ի զօրու էր անոնց դուրս հանելու գորշ յորձանուտէն:

Օրերը իրարու ետեւէ կը վազէին, ամիսը ամիսի ետեւէ, ու ահա տարին կը գլորուէր, ուրիշ տարի մը կու գար: Տարիները կը սահէին, բայց Մանուշն ու Մանուկը քանի՜ քանի տարիներ պիտի կարենային դիմանալ… իրենք ալ չէին գիտեր, մերթ ընդ մերթ ինքնախաբէութեամբ կը մխիթարուէին պարզապէս…