Հայ Դատի Կեդրոնական Խորհուրդի Յայտարարութիւնը` Այվազեանի Հնչեցուցած Դիրքորոշումին Վերաբերեալ

10 փետրուար 2021-ին, Ազգային ժողով-կառավարութիւն հարց ու պատասխանի ժամանակ, Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործերի նախարարը արել է յայտարարութիւններ, որոնք Հայ դատի Կենտրոնական խորհրդի մօտ լուրջ մտահոգութիւնների տեղիք են տուել:

Մասնաւորապէս, նախարարը յայտարարել է. «Թուրքիան միջազգային հանրութեան ճնշման ներքոյ հետզհետէ պէտք է վերադառնայ բնականոն գործընթացի, եւ, նախ եւ առաջ, խօսքը գնում է այն մասին, որ այլեւս պատճառ չկայ Հայաստանի հանդէպ կիրառելու շրջափակում: Ինչպէս գիտէք շրջափակումը եւ սահմանների փակուելը թուրքական կողմը պայմանաւորում էր Արցախում սթաթիւս քոյի հետ, որը փոխուել է ուժի կիրառման միջոցով, եւ այլեւս Թուրքիան որեւէ պատճառ չունի սահմանը փակ պահելու Հայաստանի ուղղութեամբ: Այս պահի դրութեամբ որեւէ գործընթաց տեղի չի ունենում, բայց Հայաստանը եւ մեր դիւանագիտութիւնը գործուն ջանքեր են գործադրելու, որ մեր անմիջական շրջապատը դառնայ նպաստաւոր մթնոլորտ Հայաստանի անվտանգութեան ամրապնդման համար: Կրկնում եմ, որ անվտանգութեան մթնոլորտն իր մէջ պարունակում է շատ տարրեր»:

Խիստ խնդրայարոյց այս յայտարարութիւնից ուղղակիօրէն կարող են բխել հետեւեալ հաստատումները.

1. Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութիւնը պատրաստւում է համակերպուել Արցախի Հանրապետութեան նկատմամբ թուրք-ազրպէյճանական տանդեմի կողմից նախայարձակումի կիրառման հետեւանքով ձեւաւորուած սթաթիւս քոյի հետ` Արցախի տարածքի զգալի մասի բռնազաւթմանը, բնակչութեան տեղահանմանն ու ցեղային զտումներին: Այս դէպքում Հայաստանի կառավարութիւնն, ըստ էութեան, հրաժարւում է Արցախի Հանրապետութեան անվտանգութեան երաշխաւորի իր պարտականութիւններից:
2. Հայաստանի կառավարութիւնը փաստօրէն հաւատում է, որ Հայաստան-Թուրքիա միջպետական յարաբերութիւնների ոլորտում ղարաբաղեան հիմնախնդրից բացի, որեւէ այլ կնճռոտ հարց չկայ: Մասնաւորապէս հիմնաւոր կասկած է ձեւաւորւում առ այն, որ Հայաստանի կառավարութիւնը պատրաստւում է մոռացութեան մատնել Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման եւ հատուցման հետապնդման քաղաքականութիւնը, ինչպէս նաեւ Հայաստան-Թուրքիա միջպետական սահմանին առնչուող խնդիրները:

Անհասկանալի է, թէ ինչպէ՛ս է Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութիւնը պատկերացնում Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւնների կարգաւորումը, երբ ընդամէնն ամիսներ առաջ Թուրքիայի լիակատար եւ անթաքոյց աջակցութեամբ մեր հայրենիքի մի հատուածի նկատմամբ կիրառուել է նախայարձակում` զուգորդուած պատերազմական յանցագործութիւններով: Ընդ որում Հայաստանի կառավարութեան ներկայացուցիչը Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնների կարգաւորման հեռանկարի մասին խօսում է այն պարագայում, երբ Հայաստանի սահմանների մօտակայքում իրականացւում են թուրք-ազրպէյճանական լայնածաւալ զօրավարժութիւններ, որոնք համընկնում են Թուրքիայի եւ Ազրպէյճանի բարձրաստիճան պաշտօնեաների` Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի հանդէպ յաւակնութիւններ արտայայտող յայտարարութիւններին:

Նոյնիսկ Հայաստանի իշխանութիւնների հետ սկզբունքային հակադրութիւնների պայմաններում ՀՅ Դաշնակցութեան Հայ դատի համաշխարհային ցանցը ո՛չ միայն քայլ անգամ չնահանջեց Հայաստանի ու Արցախի Հանրապետութիւնների շահերի պաշտպանութեան դիրքերից, այլեւ շարունակում է սերտ փոխգործակցութիւնը տարբեր պետութիւններում գործող դեսպանատների եւ միջազգային կազմակերպութիւններում գործող Հայաստանի Հանրապետութեան ներկայացուցչութիւնների հետ:

Նախարարի երէկուայ յայտարարութիւնը, սակայն, սպառնում է գաղափարական լրջագոյն հակասութիւն ստեղծել տասնեակ երկրներում եւ բազմաթիւ կազմակերպութիւններում հանրային դիւանագիտութեան գործիքակազմով Հայաստանի շահերը պաշտպանող Հայ դատի ցանցի եւ հայրենի պետութեան արտաքին գործերի նախարարութեան միջեւ:

Խնդիրն այն է, որ Թուրքիան չի հրաժարուել Հայաստանի Հանրապետութեան հետ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելու եւ Հայաստանի Հանրապետութեան ցամաքային շրջափակումը հանելու դիմաց երեսուն տարուց ի վեր առաջ քաշած իր միւս նախապայմաններից` Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման գործընթացի եւ Հայաստան-Թուրքիա իրաւական սահմանի հարցերում Հայաստանի Հանրապետութեան կողմից զիջումների պահանջից: Թուրքիան պահպանում է Հայաստանի ու հայ ժողովրդի նկատմամբ իր թշնամական վերաբերմունքը, ինչը դրսեւորուեց 2020 թուականի սեպտեմբերի 27-ին Ազրպէյճանի կողմից սանձազերծուած պատերազմում Թուրքիայի բացայայտ մասնակցութեամբ եւ շարունակւում է Թուրքիայի իշխանութիւնների կողմից Թուրքիայի ներսում եւ այդ երկրից դուրս կիրառուող հակահայ քայլերով: Մինչեւ Թուրքիան հիմնովին չփոխի իր հակահայ քաղաքականութիւնը, վերջինիս հետ Հայաստանի Հանրապետութեան կողմից երկխօսութեան ցանկացած փորձ Թուրքիայի կողմից օգտագործուելու է իր վերոնշեալ նպատակների իրականացման համար: Յատկապէս Հայոց ցեղասպանութեան տարելիցի նախօրէին` Թուրքիայի համար այն կը լինի շահարկման ընձեռուած հնարաւորութիւն:

Մեզ համար Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքական իշխանութեան յանցաւոր անպատրաստութիւնը եւ Հայաստանի կենսական շահերը սպասարկելու անկարողութիւնը այլեւս վաղուց նորութիւն չեն: Ակնկալում ենք, սակայն, որ Հայաստանի Հանրապետութեան պետական համակարգի դեռեւս ամբողջովին չքանդուած հաստատութիւններից մէկը` Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարութիւնը կը ցուցաբերի զգօնութիւն չտրուելու համար Թուրքիայի նենգամիտ քաղաքականութեանը: Հայաստանի, ներառեալ Արցախի, անվտանգութեան ամրապնդման առաջին նախապայմանը Հայաստանի ներսում իրավիճակի հիմնական փոփոխութիւնն է, ինչը միայն կարող է սկսուել երկիրը պարտութեան առաջնորդած եւ Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետի պաշտօնից կառչած անձնաւորութեան հեռացումով: Միայն այդ ժամանակ կարելի է մտածել, խօսել, ծրագրել եւ գործել այնպէս, որպէսզի. «Մեր անմիջական շրջապատը դառնայ նպաստաւոր մթնոլորտ Հայաստանի անվտանգութեան ամրապնդման համար»:

ՀՅԴ ՀԱՅ ԴԱՏԻ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

11 փետրուար 2021