Նորութիւն յայտնած չենք լինի, եթէ ասենք, որ անցնող 2020 թուականը հայութեան համար եղաւ իրադարձութիւններով յագեցած, լարուած տարի: Այդ մթնոլորտն իր ազդեցութիւնն ունեցաւ նաեւ Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան եւ մասնաւորապէս նրա բարձրագոյն մարմինի` ՀՅԴ Բիւրոյի գործունէութեան վրայ: Բազմաճակատ անելիքների շրջանակում իր տեղն ունեցաւ նաեւ մտաւոր-գաղափարական աշխատանքը, ինչի կարեւորութիւնը Դաշնակցութեան կողմից չի անտեսուել հայութեան եւ կուսակցութեան համար ամենաբարդ ժամանակներում անգամ: Այս դէպքում մեր ակնարկը վերաբերում է ՀՅԴ այն հրատարակութիւններին, որոնք, ինչպէս վերն ասուեց, լոյս են ընծայուել Դաշնակցութեան բարձրագոյն մարմինի նախաձեռնութեամբ եւ միջոցներով:
Այս ընթացքում շարունակուել է «Վէմ» համահայկական հանդէսի հրատարակութիւնը: 1930-ականներին Սիմոն Վրացեանի խմբագրմամբ լոյս տեսած հայագիտական այս պարբերականը, տասնամեակներ անց վերահրատարակուելով հայրենիքում, դարձել է յայտնի եւ սիրելի յատկապէս գիտական, մտաւորական եւ ուսումնական շրջանակներում: Տարիների ընդմիջումից յետոյ` 2020 թուականի սկզբից, ՀՅԴ Բիւրոն սկսեց վերահրատարակել նաեւ կուսակցութեան աւագ պարբերական ու իր պաշտօնական օրկան «Դրօշակ»-ը: Անցնող տարուայ ընթացքում «Դրօշակ»-ը հրատարակուեց ամսական պարբերականութեամբ եւ, վերագտնելով ընթերցողին, գալիք ժամանակներում վստահաբար կը շարունակի իր կենսագրութիւնը գրել:
ՀՅԴ վերոնշեալ երկու պարբերականները անցնող տարուայ ընթացքում նաեւ սեփական մատենաշարերի սկիզբը դրեցին: «Վէմ» մատենաշարի առաջին համարի ներքոյ հրատարակուեց «ՔՐԻՍՏԱՓՈՐ ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆԻ ԱՆՏԻՊ ՆԱՄԱԿՆԵՐԸ» գիրքը: ՀՅԴ հիմնադիր Քրիստափոր Միքայէլեանի անտիպ նամակները հրատարակութեան է պատրաստել ՀՅԴ անուանի գործիչ, պատմաբան Երուանդ Փամպուքեանը: Նամականին, անշուշտ, հարստացնում է ՀՅԴ պատմագիտական ժառանգութիւնը եւ հետաքրքրութիւն է ներկայացնում ինչպէս պատմաբանների, այնպէս էլ համապատասխան թեմաներով հետաքրքրուող ընթերցողների համար:
Իրադարձութիւններից առաջ չընկնելով` տեղեկացնենք, որ 2021 թ. շեմին «Վէմ»-ը նոր հաճելի անակնկալ կը մատուցի` ընթերցողի սեղանին դնելով իր մատենաշարի երկրորդ հրատարակութիւնը:
2019 թուականին լրացաւ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան կառավարութեան կողմից ընդունուած` «Միացեալ եւ Անկախ Հայաստանի» հռչակման յայտարարագրի 100-ամեակը: Այս առթիւ 2020 թուականին «Դրօշակ»-ի մատենաշարի անդրանիկ հրատարակութեամբ լոյս տեսաւ պատմաբան Արարատ Յակոբեանի «ՄԻԱՑԵԱԼ ԵՒ ԱՆԿԱԽ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳԱՂԱՓԱՐԸ (Հայոց պատմութեան հոլովոյթում)» գիրքը: Սկսելով Միացեալ Հայաստանի տեսլականի ակունքներից` աշխատութեան հեղինակը ներկայացնում է սոյն գաղափարի զարգացման ընթացքը, պատմական Հայաստանի երկու հատուածների միաւորման ուղղութեամբ հայ պետական եւ հասարակական-քաղաքական շրջանակների իրականացրած աշխատանքները, մասնաւորապէս` միջազգային ատեաններում այս խնդրի շուրջ ծաւալուած քննարկումները: Մենագրութիւնը ուշագրաւ տեղեկութիւններ է պարունակում հիմնահարցի վերաբերեալ եւ կը հետաքրքրի ինչպէս պատմաբաններին, այնպէս էլ ընթերցող լայն շրջանակների:
Ի դէպ, անցնող տարուայ ընթացքում կուսակցութեան ուշադրութիւնից չի վրիպել Արարատ Յակոբեանի մէկ այլ աշխատութիւն` «ՀՅ ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆԸ ԼՈՒԾԱՐԵԼՈՒ ՀԱՅԿՈՄԿՈՒՍԻ ՓՈՐՁԵՐԸ. 1920-ԱԿԱՆ ԹՈՒԱԿԱՆՆԵՐ» գիրքը:
Տարուայ հրատարակչական հունձքի մէջ է եղել նաեւ Հայկազուն Ալվրցեանի հեղինակած «Հայաստանի Հանրապետութեան պետական խորհրդանշանները» գիրքը: Աշխատութեան մէջ ներկայացւում է Հայաստանի Հանրապետութեան խորհրդանշանների (դրօշ, զինանշան, օրհներգ) ընդունման համառօտ պատմութիւնը 1918-1920 թթ. եւ դրանց իմաստների ու խորհուրդների գիտական մեկնութիւնը:
Թուարկուած աշխատութիւններով, անշուշտ, չի սպառւում անելիքն այս ասպարէզում: 2021 թուականի ընթացքում վկան կը լինենք ՀՅԴ Բիւրոյի ձեռնարկած նման նոր նախաձեռնութիւնների, որոնք կը հարստացնեն հայագիտութիւնն ու կը նպաստեն մեր ազգային ինքնաճանաչողութեանը: Եւս մէկ անգամ կը փաստեն, որ Դաշնակցութեան համար քաղաքական-գաղափարական աշխատանքը առանցքային կարեւորութիւն ունի քաղաքական-հասարակական եւ պետական կեանքի զարգացման գործում:
«Դրօշակ», թիւ 12 (1646), դեկտեմբեր, 2020 թ.
