Ստորեւ կը ներկայացնենք «Դրօշակ»-ի յունուար 2021-ի թիւին մէջ ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Յակոբ Տէր Խաչատուրեանի հետ կատարուած հարցազրոյցը:
«ԴՐՕՇԱԿ».- Այս հարցազրոյցով պիտի ուզէինք կատարել անցնող տարուայ ընդհանուր ամփոփումը, սակայն մեր երկրին ու ժողովրդին պատուհասած ողբերգութիւնը, ցաւօք, թելադրում է կենտրոնանալու որոշակի իրադարձութիւնների վրայ: 2020 թուական մուտք գործեցինք, երբ միջին արեւելեան մեր համայնքները կ՛անցնէին բազում ցնցումներից, եւ հայութեան կողմից շարունակւում էր այդ բեռը ինչ որ չափով թեթեւացնելու ջանքը: Աւելի մեծ հոգսեր ու անելիքներ պարտադրեց «Քորոնա» ժահրը: Իսկ արդէն աշնանը գլխներիս պայթեց թուրք-ազրպէյճանական լծակից զոյգին հրահրած պատերազմը: Բնականաբար լարուած ճիգ ու ջանքի տարի եղաւ կուսակցութեան համար: Անշուշտ ողջ արուածը ներկայացնելու համար ասելիքը շատ ծաւալուն կարող է ստացուել, այնուամենայնիւ, եթէ հնարաւոր է ընդհանուր գծերով ներկայացրէք ՀՅԴ-ի նախաձեռնած եւ իրականացրած աշխատանքները:
ՅԱԿՈԲ ՏԷՐ ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Այո՛, 2020-ը եղաւ պատուհասներու տարի: Այս տարին մուտք գործեցինք լիբանանեան տնտեսական ծանրացող տագնապին ու Սուրիոյ մէջ յամեցող պատերազմին հետեւանքներուն առթած վնասը դիմակայելու եւ այդ երկու երկիրներու մեր կարեւոր գաղութներուն բեռը թեթեւցնելու վճռակամութեամբ: Ասոր վրայ աւելցաւ «Քորոնա»-ի համաճարակը, որ ցնցեց միջազգային տնտեսութիւնը եւ մեծապէս խանգարեց մարդկութեան առօրեան: Օգոստոսին պատահեցաւ Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումը, որ կրկին ցնցեց լիբանանահայութիւնը: Եւ տարին փակեցինք մեր նորագոյն պատմութեան մեծագոյն պարտութեամբ, երբ կորսնցուցինք Արցախի Հանրապետութեան մեծ մասը, եւ համայն հայութիւնը մատնուեցաւ սուգի, յուսահատութեան եւ զայրոյթի: Հողային մեծագոյն կորուստներու կողքին մեր սրտերուն վրայ կը ճնշէր նաեւ հազարաւոր թանկագին նահատակներու եւ վիրաւորներու պարագան, որ ոչ նուազ ողբերգութիւն էր մեր ժողովուրդին համար:
Մեր ազգային կեանքն ու առօրեան պատուհասած այս անակնկալ պատերազմին զուգահեռ, սակայն, 2020 թուականը մեզի եւ մեր հաւաքական կեանքին համար խիտ ծրագրումներու եւ լարուած աշխատանքի տարի էր: Տեղի ունեցած իրադարձութիւններէն քանի մը հատը յիշենք.
-2020-ի գարնան տեղի ունեցան Արցախի խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւնները, եւ հայոց երկրորդ հանրապետութեան մեջ ձեւաւորուեցաւ նոր իշխանութիւն. ՀՅԴ-ն ԱԺ-ի մէջ ունեցաւ պատգամաւորական նոր խումբ, եւ հակառակ յաղթող կողմի գործադրած խախտումներուն ու պետական միջոցներու շահագործման բազմաթիւ պարագաներուն, որոշեցինք ընդունիլ արդիւնքը` Արցախի կայունութեան եւ անվտանգութեան հրամայականները նկատի առնելով.
– որպէս երկարատեւ ու հետեւողական աշխատանքի արդիւնք, Ցեղասպանութեան 105-րդ տարելիցը յատկանշուեցաւ Միացեալ Նահանգներու Քոնկրէսի 2 պալատներուն կողմէ Ցեղասպանութեան ճանաչումով: Նոյնպիսի ջանքերու շնորհիւ Ցեղասպանութիւնը ճանչցաւ նաեւ Սուրիոյ խորհրդարանը.
– անընդհատ թափով շարունակուեցան աշխատանքները Արցախի անկախութեան ճանաչման, ինչպէս նաեւ Հայաստանին ու Արցախին յատկացուող օգնութիւններու մեծացման ուղղութեամբ. աննախընթաց յաջողութիւն էին Ֆրանսայի Ազգային ժողովին եւ Ծերակոյտին կողմէ Արցախի անկախութեան ճանաչումի անհրաժեշտութեան մասին ընդունած բանաձեւերը.
– բազմաբնոյթ աշխատանքներու ծիրին մէջ, զգալի տեղ յատկացուեցաւ համավարակին յարուցած ընկերային-տնտեսական վատթար իրավիճակը մեղմելու քայլերուն: Ծաւալուն այդ աշխատանքներուն մէջ կը տեղաւորուէր Հայաստանի կարիքաւոր ընտանիքներուն բաշխուող օժանդակութեան «Օգնիր հայրենակցիդ» ծրագիրը: Այս ծրագիրը իրականացաւ ՀՅԴ համաշխարհային երիտասարդական կառոյցներու ջանքերով, եւ Հայաստանի ՀՅԴ ՆԱՈՒՄ-ի եւ ՀԵՄ-ի անմիջական գործադրութեամբ.
– Նոյն համավարակի, տնտեսական տագնապներու եւ Պէյրութի պայթումի աղէտին ենթարկուած Լիբանանի եւ Սուրիոյ հայութիւնն ալ հանդիսացաւ մեր ուշադրութեան կիզակէտը: Սուրիոյ պարագային անհրաժեշտ էր նաեւ շարունակել աշխատանքները պատերազմի պատճառած վնասները յաղթահարելու ուղղութեամբ: Կուսակցութեան կողքին, մեր երիտասարդական եւ ուղեկից միութիւնները, նամանաւանդ ՀՕՄ-ը, անցան ժրաջան աշխատանքի` հասնելու տարաբնոյթ ցնցումներէ տուժած լիբանանահայութեան եւ սուրիահայութեան անմիջական կարիքներուն. խիստ գնահատելի էր նաեւ այն համահայկական զօրաշարժը, որ ստեղծուեցաւ հայրենի պետութեանց, հայ եկեղեցւոյ ու յարանուանութեանց եւ սփիւռքակեդրոն բոլոր համահայկական կառոյցներու կողմէ, որոնք միասնաբար կարողացան միլիոնաւոր տոլարներու օժանդակութիւն հասցնել լիբանանահայութեան.
– մշակուեցաւ յատուկ ծրագիր հայկական բանակին օժանդակելու նպատակով եւ ի գործ դրուեցաւ յուլիսեան պատերազմէն ետք: Այդ ծրագիրը ընդարձակուեցաւ աշնան, Արցախեան պատերազմին ընթացքին.
– աշխատանքային ծրագիր ալ կազմուած էր Մոսկուայի եւ Կարսի պայմանագիրներու 100-րդ տարելիցին ընդառաջ. աշխատանք մը, որ կը շարունակուի այսօր եւս.
– Արցախի հարցի հետապնդման գծով նախատեսուած Հայ դատի առցանց խորհրդաժողովը տեղի ունեցաւ 2020-ի դեկտեմբերին, քննարկելու համար պատերազմէն ետք Արցախի հարցի քաղաքական աշխատանքներու նոր ծիրը:
Միաժամանակ նշենք, որ նախատեսուած տարաբնոյթ աշխատանքներու մէկ բաժինը կարելի չեղաւ իրականացնել «Քորոնա»-ի պարտադրած սահմանափակումներուն պատճառով, կամ ալ իրագործուեցաւ այլ ձեւաչափով: Անոնցմէ գլխաւորներուն առանձին կ՛անդրադառնանք:
«ԴՐՕՇԱԿ».- 2020-ի սեպտեմբերի 27-ին, Արցախի դէմ լայնամասշտապ յարձակումից ժամեր անց, ՀՅԴ-ն յայտարարեց, որ կոչ է անում մէկ կողմ դնել ներքաղաքական տարակարծութիւնները եւ համազգային միասնութեամբ լծուել հայրենիքի պաշտպանութեան գործին: Հէնց ժամեր անց էլ Դաշնակցութեան առաջին վաշտը ճանապարհուեց մարտադաշտ, իսկ որոշ ժամանակ անց վերջինիս միանալու էին կուսակցութեան միւս վաշտերը: ՀՅԴ-ի ներգրաւուածութիւնը չսահմանափակուեց այս, առանց այն էլ ծանրակշիռ դերակատարութեամբ: Աշխուժ աշխատանքներ են ձեռնարկուել զանազան բնոյթի օժանդակութիւնների կազմակերպման ու դրանց խրախուսման, զանգուածային միջոցառումների կազմակերպման, քաղաքական-դիւանագիտական եւ այլ ուղղութիւններով: Մի փոքր ներկայացրէք նաեւ այս աշխատանքը:
Յ.Տ.Խ.- Պատերազմի բռնկումէն անմիջապէս ետք, ՀՅԴ-ն իր ուղեկից միութիւններnվ ու համակիրներով ծաւալեց հայրենիքի օժանդակութեան լայն տարողութեամբ աշխատանք` հետեւեալ չորս ուղղութիւններով.
ա.- Մարդուժի տրամադրում. 2016-ի ընդհարումներուն արդէն յայտնի էր դարձած կամաւորական ջոկատներու կազմակերպման անհրաժեշտութիւնը. ուստի, մենք նախաձեռնեցինք պահեստազօր ստեղծելու գործին, որպէսզի մարզուած մարդուժ տրամադրենք հայոց բանակին, երբ վտանգուին Հայաստանի ու Արցախի սահմանները: Այդ նախաձեռնութիւնը ապա ստացաւ «Կամաւորական շարժում» հասարակական կազմակերպութեան հանգամանք եւ, Հայաստանի պաշտպանութեան նախարարութեան գործակցութեամբ թափ առաւ աշխատանքը:
Սեպտեմբեր 27-ին, թուրք-ազրպէյճանական-վարձկան հրոսախումբի յարձակումէն անմիջապէս ետք, մեր վաշտերու պատրաստուած տղաքը` տարբեր խումբերով, մեկնեցան Արցախի ռազմաճակատ եւ, բոլորին վկայութեամբ`այդ կամաւորները ունեցան պատուաբեր եւ խիստ կարեւոր ներդրում Արցախի սահմաններու պաշտպանութեան մէջ: Տուինք բազմաթիւ զոհեր, որոնց յիշատակին առջեւ ակնածանքով կը խոնարհինք, եւ ունեցանք բազմաթիւ վիրաւորներ, որոնց բժշկական եւ ընկերատնտեսական կարիքները պարտինք կարգաւորել համակուսակցական ճիգով: Հրադադարէն ետքն ալ մեր տղաքը լծուեցան Սիւնիքի պաշտպանութեան գործին:
Պահեստազօրի աշխատանքը կը շարունակուի այսօր ալ, որպէսզի միշտ ունենանք պատրաստ մարդուժ ի հարկին աջակցելու համար հայոց բանակին, մանաւանդ այս վերակազմաւորման շրջանին:
բ.- Քաղաքական աշխատանք. Մեծ թափ առին մեր մարմիններու, Հայ դատի յանձնախումբերու եւ գրասենեակներու ճամբով տարուող քաղաքական շփումները եւ իրազեկման արշաւը: Արցախի ինքնորոշման իրաւունքի ու անկախութեան ճանաչման արշաւը արձանագրեց լուրջ յառաջխաղացք մանաւանդ Եւրոպայի մէջ. աշխարհով մէկ բարձրացաւ բողոք` թուրք-ազրպէյճանական-վարձկաններ հրոսախումբի պատերազմական ոճիրներուն, ցեղապաշտական հայատեաց դրսեւորումներուն, փանթրքական եւ նոր օսմանեան նկրտումներուն եւ միջազգային օրէնքներու ոտնահարումներուն դէմ. շարք մը երկիրներու մէջ նախաձեռնեցինք օրէնքներու կամ կառավարական որոշումներու նախագիծերու` կասեցնելու համար զինամթերքի հոսքը դէպի Ազրպէյճան. յատուկ յարաբերութիւններ մշակեցինք ՄԻՆՍՔ-ի համանախագահող երկիրներու, ինչպէս նաեւ Իրանի եւ Եւրոպական միութեան` օրէնսդիր օղակի, գործադիր իշխանութեան եւ դեսպանութիւններու հետ. դատապարտեցինք Ազրպէյճանի եւ յատկապէս Թուրքիոյ դերը հայութեան դէմ սանձազերծուած հայատեաց ցեղապաշտական արշաւին եւ նորօսմանեան ծրագիրներ առաջ քշելնուն մէջ. եւ վերջապէս` միջազգային քաղաքական շրջանակներուն բացատրեցինք Թուրքիոյ` հարաւային Կովկաս թափանցելու ճիգերը եւ Արցախեան բանակցութիւնները կասեցնելու կործանարար դերը:
գ.- Քարոզչական եւ ցուցական գործունէութիւն. Ազրպէյճան եւ Թուրքիա աշխարհով մէկ կազմակերպեցին քարոզչական ապատեղեկատուական գրոհ արդարացնելու համար իրենց յարձակողապաշտ միտումները. պատերազմի ամբողջ տեւողութեան, եւ մինչեւ այսօր, կազմակերպուած սուտերով ողողեցին եւ կ՛ողողեն միջազգային մամուլը, հեռատեսիլը, ձայնասփիւռի ալիքները, կայքէջները եւ ընկերային ցանցերը` ծաւալելով արհեստավարժ, համադրուած եւ մեծածախս քարոզչութիւն: Այդ գրոհին հակադարձելու եւ հայկական տեսակէտները ներկայացնելու համար մեր բոլոր հնարաւորութիւններով կազմակերպեցինք բազմաշերտ արշաւ: Առաւել` շղթայազերծեցինք ցուցական արարքներ համաշխարհային մայրաքաղաքներու մէջ` Թուրքիոյ եւ Ազրպէյճանի դիւանագիտական ներկայացուցչութիւններու դիմաց: Անհրաժեշտ էր մեր թշնամիներուն ցոյց տալ, թէ միակամ է աշխարհասփիւռ հայութիւնը եւ հաստատակամ` իր հայրենիքի պաշտպանութեան մտադրութեան մէջ` բոլոր ճակատներու վրայ: Եւ հայութիւնը կարողացաւ իսկապէս բռնցքուիլ` մէկդի դնելով բոլոր ներքին տարակարծութիւնները, որպէսզի նպաստէ պատերազմին յաջող ելքին:
դ.- Հանգանակութիւններ. Համահայկական հանգանակութիւնները մեծ յաջողութեամբ ընթացան ու աւելի փոքր տարողութեամբ դրամահաւաքներ այսօր ալ կը շարունակուին: Աշխարհասփիւռ հայութիւնը անմիջապէս արձագանգեց նիւթական ապահովելու Հայաստանի եւ Արցախի կոչին եւ տրամադրեց աւելի քան 170 միլիոն տոլարի գումար «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամին:
Հանգանակութեան նպատակն է հասնիլ Արցախեան պատերազմին իբրեւ հետեւանք խնդիրներ դիմագրաւած զինւորականներու եւ կամաւոր ազատամարտիկներու բժշկական-ընկերային-տնտեսական-բնակարանային, ինչպէս նաեւ` անապաստան եւ անօթեւան ընտանիքներու ապրուստի էական կարիքներուն: Անթոյլատրելի է անշուշտ, որ այդ գումարները յատկացուին այլ նպատակներու, պարզապէս ֆինանսաւորելու համար պետութիւնը: ՀՅԴ-ն ժողովուրդին կոչ ուղղեց` անվերապահ մասնակցելու այդ հանգանակութեան: Ուրախութեամբ նկատեցինք, որ աշխարհասփիւռ մեր մարմինները, միաւորները, ուղեկից միութիւնները (մանաւանդ ՀՕՄ-ը), հաստատութիւններն ու համակիրները անվերապահօրէն կատարեցին իրենց «պարտք»-ը եւ լայն բացին իրենց քսակները:
Այս բոլորը կատարուեցաւ, հակառակ այն իրողութեան որ Սեպտեմբերեան պատերազմին նախորդող մէկ տարուան ընթացքին այլ հանգանակային նպատակներու համար շարունակաբար դիմած էինք մեր ժողովուրդին` հասնելու համար Միջին Արեւելքի, եւ մասնաւորաբար Լիբանանի ու Սուրիոյ տագնապահար հայութեան բազմաթիւ կարիքներուն:
Ինչպէս արդէն անդրադարձայ, այսօր ալ կը շարունակուին հանգանակութեամբ գումարներ ապահովելու աշխատանքները: Բնականաբար հիմա պիտի կեդրոնանանք Արցախի վերաբնակեցման ծրագիրներուն եւ Հայաստանի մէջ ապաստանած, թէ Արցախ վերադարձած անօթեւան ժողովուրդին ընկերատնտեսական կարիքներուն վրայ:
«ԴՐՕՇԱԿ».- Յայտնի է, որ պատերազմական օրերին, գործակցութեան նպատակով, շփումներ են եղել նաեւ Հայաստանի վարչապետի հետ: Միւս կողմից այսօր Դաշնակցութիւնը պահանջում է Նիկոլ Փաշինեանի հրաժարականը: Եթէ կարելի է անդրադարձէք եւ այս հարցերին:
Յ.Տ.Խ.- Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւնը միշտ ձգտած է կապ պահել երկրի բարձրագոյն ղեկավարին հետ, որպէսզի կարծիքներու ուղղակի փոխանակում կատարուի, կարողանայ առաջին աղբիւրէն տեղեկութիւններ ստանալ եւ միաժամանակ փոխանցել իր տեսակէտներն ու կեցուածքները: Վարչապետին հետ երկար ժամանակէ ի վեր այդ հաղորդակցական կապը չկար, բայց պատերազմական օրերուն եւ անոր ճիշդ նախորդող շրջանին, մենք քանի մը հանդիպումներ ունեցանք` հիմնականին մէջ փոխանցելու համար մեր մտահոգութիւնները եւ լսելու պատերազմական զարգացումներու պաշտօնական վերլուծումը: Պատերազմի ընթացքին փոխանցած էինք նաեւ, որ, հակառակ մեր ունեցած հիմնական տարակարծութիւններուն, մենք պատրաստ ենք այլ հարցեր մէկ կողմ դնել եւ կեդրոնանալ հայ պետականութեան ու բանակի օժանդակութեան խնդրին վրայ, Արցախի պատերազմին ապահովելու համար հայութեան յաղթանակը: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան մեր առաջին հանդիպումներուն փոխանցած էր իր գնահատանքը, որ Դաշնակցութիւնը առաջին օրէն մարդուժով մասնակցած էր պատերազմին եւ նաեւ համահայկական-համաշխարհային առումով քաղաքական, քարոզչական եւ հանգանակային աշխատանք կը տանէր, որպէսզի հայանպաստ ելք ունենայ պատերազմը: Դժբախտաբար, սակայն, այդ հանդիպումներու ընթացքին եւ անկէ դուրս` անկեղծ եւ ճշգրիտ տեղեկութիւններու փոխանցում չեղաւ իշխանութեան ներկայացուցիչներուն կողմէ, նոյնիսկ երբ այդ ներկայացուցիչները կ՛ընդունէին, թէ իրավիճակը շատ աւելի վատ էր, քան հրապարակային պաշտօնական տուեալները:
Մենք ալ, անդրադառնալով հանդերձ որ պաշտօնական տեղեկութիւնները չէին համապատասխաներ իրական կացութեան, ընդունելով նաեւ, որ պատերազմական իրավիճակ էր, ռազմական դրութիւն գոյութիւն ունէր եւ պարտաւոր էինք չհակասելու պետական-պաշտօնական տեղեկատուութեանց, մնացինք զուսպ. անշուշտ շատ ծանր կը կշռէր մեր խղճին վրայ այն հանգամանքը, որ հայկական կողմը ունէր բազմաթիւ զոհեր, մեծ թիւով վիրաւորներ եւ պատերազմի հայանպաստ ելք չէր ուրուագծուեր: Բան մը, որ կը ժխտուէր իշխանութեան կողմէ եւ կ՛ըսուէր, որ մենք այլընտրանք չունինք` բացի մինչեւ վերջ պայքարելէ:
Պատերազմի ընթացքին ի յայտ եկան մեծ դժուարութիւններ` անկազմակերպ վիճակ, զօրակոչի անկանոն յայտարարութիւններ, քաղաքական անտեղի միջամտութիւններ եւ ռազմաճակատի վրայ լուրջ ձախողութիւններ: Մեզի համար անընդունելի էր այն իրողութիւնը, որ ունէինք բարձրաստիճան փորձառու սպաներ, որոնք որքան ալ տարակարծիք ըլլային այս իշխանութեան կեցուածքներուն նկատմամբ, իրենց պատրաստակամութիւնը յայտնած էին օժանդակելու պատերազմի գործողութիւններուն եւ իրենց ունեցած հեղինակութիւնն ու կարողութիւնը տրամադրելու հայ բանակին: Պատասխանը միշտ եղած էր նոյնը` կտրուկ մերժում: Յամենայնդէպս, արդիւնքը արդէն յստակ է, պատերազմի ընթացքի մասին տակաւին կան շատ մութ կէտեր, որոնց ակնարկած էր նոյնիսկ Արցախի նախագահը իր ուղերձին մէջ, եւ որոնք վստահաբար պիտի բացայայտուին:
Այս բոլորը ստեղծեց ներազգային շատ վատ մթնոլորտ: Պատերազմի աւարտէն ետք, երբ յստակացաւ ազգային աղէտին տարողութիւնը, մեզի համար բացայայտ դարձաւ, որ որեւէ ելք չկայ այս կացութենէն` բացի հող յանձնած եւ ծանր պարտութեան առաջնորդած Նիկոլ Փաշինեանի հրաժարականէն եւ այս իշխանութեան հեռացումէն: Պարզ է, որ պարտուած ու պարպուած վարչապետը, ամէն ինչ յանձնելու տրամադրութեան մէջ գտնուող անձը, ազգը սուտերով ապակողմնորոշած ղեկավարը չի կրնար որեւէ հայանպաստ կեցուածք ապահովել միջազգային ուժերէն, կամ իսկապէս դիմադրել մեր թշնամիներուն` Թուրքիոյ, Ազրպէյճանի բոլոր նկրտումներուն. էական է վայրկեան առաջ փոխարինել զինք, որպէսզի ազգային գաղափարախօսութեան հիմքերով ամուր վարչապետ մը` շրջապատուած փորձառու եւ կարող ուժերով, ստեղծէ ատակ, ազգանուէր դէմքերով կառավարութիւն, ստանձնէ սանձը այս երկրին, կարողանայ յոյսը վերադարձնել մեր ժողովուրդին եւ ձեռք բերէ հայանպաստ արդիւնքներ չարաբաստիկ Յայտարարութեան անորոշ կէտերուն վերաբերեալ եւ ապագայ բանակցութիւններու ընթացքին:
ԴՐՕՇԱԿ.- Ստեղծուած ծանր կացութեան մէջ ի՞նչ առաջնահերթ անելիքներ էք տեսնում Հայաստանի իշխանութիւնների, քաղաքական ուժերի եւ ընդհանրապէս մեր ժողովրդի համար:
Յ.Տ.Խ.- Անմիջականօրէն` Հայաստանի քաղաքական որեւէ իշխանութեան հիմնական անելիքը ստորագրուած Յայտարարութեան անորոշ բաժիններու առաւելագոյն հայանպաստ լուծումներ ապահովելու խնդիրն է. բան մը, որ դժբախտաբար կարելի չէ իրագործել այս իշխանութեան օրօք: Քաղաքական ուժերը եւ մտաւորականութիւնը, որոնք համախմբուած են ՀՅԴ-ի շուրջ, արդէն իսկ բացայայտած են իրենց կեցուածքը` ստեղծել հայրենիքի փրկութեան ժամանակաւոր կառավարութիւն, որպէսզի ժողովուրդին մօտ վերազարթնի յոյսը, վերադառնայ ազգային գաղափարախօսութիւնը եւ պարտուողական, ընկճուած հոգեբանութենէն դուրս գայ ամբողջ ժողովուրդը: Ապա` որոշ կայունութիւն եւ համերաշխութիւն հաստատուելէ ետք, դիմուի ժողովուրդին, որպէսզի իր կամքը արտայայտէ խորհրդարանական արտահերթ ընտրութիւններու միջոցաւ:
Մինչեւ այդ ընտրութիւնները անհրաժեշտ է, որ հայրենիքի փրկութեան կառավարութիւնը աշխատի Հայաստանի տնտեսական անկումի կասեցման ուղղութեամբ, բնականոն պայմաններ ստեղծէ, որպէսզի հնարաւորինս կասեցնէ հաւանական արտագաղթի հոսքը եւ իր կարեւոր նպաստը բերէ Արցախի վերականգնումին: Իսկ այս նպատակները անիրագործելի կը մնան, եթէ ներկայ իշխանութիւնը, իր վարչապետով, չհեռանայ իշխանութենէն:
ԴՐՕՇԱԿ.- Յայտնի փորձութիւնների, մասնաւորապէս համավարակի առիթով ձեռնարկուած սահմանափակումների պատճառով, ՀՅԴ Բիւրոն ստիպուած եղաւ հրաժարուել նախապէս ծրագրուած մի շարք միջոցառումներից կամ` փոփոխութիւններ մտցրեց դրանց իրականացման ժամկէտների ու ձեւի մէջ: Կարելի՞ է ասել որ անգա՛մ այս պայմաններում հնարաւոր եղաւ ծրագրուած շատ բաներ իրականացնել եւ կուսակցական աշխատանքները պահել իրենց յագեցած օրակարգի մէջ:
Յ.Տ.Խ.- 2020 տարին սկսանք լաւատեսութեամբ` նկատի ունենալով, որ մեծ ամեակներու տարի էր, եւ Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան Բիւրոն կազմակերպած էր նախաձեռնութիւններ հայրենիքին մէջ եւ սփիւռքի տարածքին: 2020¬ի փետրուարի 24 -28-ին Երեւանի եւ Ստեփանակերտի մէջ կազմակերպուած ՀՅԴ Հայ դատի յանձնախումբերու եւ գրասենեակներու խորհրդաժողովը իրագործուեցաւ առանց խանգարումի, բայց մարտ ամիսէն սկսեալ մեր բոլոր միջոցառումները կա՛մ յետաձգուեցան, կա՛մ ալ վերածուեցան առցանց ձեռնարկներու:
Այս տարուան ընթացքին ունէինք հետեւեալ գլխաւոր ձեռնարկները`
– ՀՅԴ¬ի ուղեկից միութիւններու` Համազգային մշակութային միութեան, ՀՄԸՄ-ի եւ ՀՕՄ-ի ինչպէս նաեւ Հայ դատի կառոյցներու միացեալ խորհրդաժողովը, զոր ծրագրած էինք ապրիլին իրականացնելու Հայաստանի մէջ` յետաձգուեցաւ 2021-ին:
– ՀՅԴ հիմնադիրներէն Քրիստափոր Միքայէլեանի նահատակութեան 115-ամեակին առիթով Պուլկարիոյ մէջ կազմակերպուելիք ուխտագնացութիւնը, շիրիմ այցելութիւնն ու նոր կիսանդրիի զետեղումը եւ խորհրդաժողովը յետաձգուեցան 2021-ի, սակայն նախատեսուած հրատարակութիւնները լոյս տեսան:
– Սփիւռքի հարցերու 2020-ի խորհրդաժողովը, որ կը ծրագրուէր իրականացնել Լիբանանի մէջ` ամրան յետաձգուեցաւ, եւ կը միտինք զայն կազմակերպել 2021-ին: Մեր փափաքն էր, որ այս խորհրդաժողովը կայանայ մեր կաթողիկոսներու եւ յարանուանութեանց հոգեւոր պետերու հովանաւորութեամբ, համահայկական կառոյց ունեցող հայ կազմակերպութիւններու գործակցութեամբ եւ Հայաստանի ու Արցախի պետական ներկայացուցիչներու մասնակցութեամբ:
– Այս տարուան ՀՅԴ երիտասարդական եւ ուսանողական միութիւններու համահայկական ամառնային բանակումներն ալ յետաձգուեցան 2021-ին:
– Սեւրի 100-ամեակի, ինչպէս նաեւ նախագահ Ուիլսընի իրաւարար վճռի նշումը մեծ շուքով պիտի տօնակատարուէին մեր նախաձեռնութեամբ Հայաստանի, Ֆրանսայի եւ Միացեալ Նահանգներու մէջ: Հանրային միջոցառումները փոխարինուեցան առցանց յիշատակումներով. պատրաստուեցաւ վաւերագրական ժապաւէն մը, որ համաշխարհային սփռում ունեցաւ. հրատարակուեցաւ ՀՅԴ «Վէմ»-ի մատենաշարի Սեւրի 100-ամեակին նուիրուած հատորը:- Թէ՛ համաճարակին, թէ՛ ալ Արցախեան պատերազմին պատճառով չեղեալ համարուեցան կամ նուազագոյն տարողութեամբ տեղի ունեցան ՀՅԴ 130-ամեակի նշումները:
Բնականաբար այս նախաձեռնութիւններու ճակատագիրին վրայ ազդեց նաեւ Արցախեան պատերազմը, որ կլանեց աշխարհասփիւռ ողջ հայութեան ուշադրութիւնն ու ուժերը 27 սեպտեմբերէն սկսեալ: Հրադադարէն ետք էական դարձան Հայաստանին եւ Արցախին բազմաշերտ օժանդակութիւններ տրամադրելու հարցը եւ ժողովուրդին մէջ յոյսը վերականգնելու աշխատանքները, որոնք երկրորդ պլան մղեցին այլ նախաձեռնութիւնները:
ԴՐՕՇԱԿ.- Նոր տարին դիմաւորեցինք տագնապալի սպասումներով եւ անորոշութիւններով: Անհոգ օրեր չեն սպասւում մեզ: Առաջին հերթին յիշենք արցախցիների առջեւ ծառացած հոգսերի ու մարտահրաւէրների մասին: Այնուամենայնիւ ամէն նոր տարուայ հետ միշտ կապւում են լաւատեսական յոյսեր ու ակնկալիքներ: Ի՞նչ կը մաղթէիք մեր հայրենիքին, մեր ժողովրդին եւ մեր ընկերներին:
Յ.Տ.Խ.- 2020-ը աղէտալի տարի էր. շարունակական հարուածներու եւ տագնապներու տարի: Կրկին յիշենք Լիբանանի մէջ հոկտեմբեր 2019-էն սկսած անկումը, Սուրիոյ մէջ պատերազմական, տնտեսական եւ առողջապահական տագնապը, համաճարակի համաշխարհային աղէտը, Լիբանանի մէջ Պէյրութի նաւահանգիստին պայթումը եւ վերջ ի վերջոյ վերանկախացեալ մեր հայրենիքի նոր պատմութեան Արցախեան երկրորդ պատերազմի պարտութեան մեծագոյն աղէտը: Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւնն ալ, շատերու նման, ստիպուեցաւ վերանայիլ իր ծրագիրները, վերարժեւորել անոնցմէ մէկ քանիին առաջնահերթութիւնները եւ կեդրոնանալ այդ այլազան տագնապներու եւ աղէտներու բերումով հայ ժողովուրդին կրած վնասներուն եւ հայրենիքին ու հայութեան տրամադրելի օժանդակութեանց վրայ: Միաժամանակ, անշուշտ, չենք մոռնար այս յուսահատական մթնոլորտէն մեր ժողովուրդը դուրս բերելու անհրաժեշտութիւնը, որպէսզի անոր վերադառնայ իր առասպելական արիութեան ոգին:
Ուրեմն մեր հայրենիքին ու ժողովուրդին կը մաղթենք վճռակամութիւն` վանելու համար համատարած ընկճուածութիւնն ու պարտուողական հոգեբանութիւնը. իսկ մեր ընկերներէն կ՛ակնկալենք, որ մնան պինդ` վերանորոգ կորովով եւ անսակարկ նուիրումով կեդրոնանալու 2021-ի հետեւեալ առաջնահերթութիւններուն վրան.
- Հայաստանի եւ Արցախի մէջ քաղաքական բեկումնային փոփոխութիւն.
Փաշինեանի եւ իր վարչախումբի հեռացումը առաջին էական քայլն է: Ազգային փրկութեան կառավարութեան հաստատումէն ետք պարտինք համախմբել հայրենի ու համահայկական ուժերը, միասնաբար դիմագրաւելու հայրենի մարտահրաւէրները` հաստատելու համերաշխութիւն եւ քաղաքական բնականոն գործընթացներ, վերադարձնելու ազգային գաղափարախօսութիւնը որպէս հիմնարար սկզբունք, ամրապնդելու ժողովրդավարութիւնը եւ օրէնքի գերակայութիւնը, կասեցնելու տնտեսական գահավիժումը, ապահովելու բոլոր հայ գերիներու վերադարձը, յաւերժացնելու Արցախի պատերազմի նահատակներուն յիշատակը եւ հասնելու անոնց ու վիրաւոր զինուորներու եւ կամաւոր ազատամարտիկներու ընտանիքներու կարիքներուն, հզօրացնելու հայոց բանակը, վերահաստատելու Արցախի կարգավիճակի շուրջ բանակցութիւնները, բարելաւելու Հայաստան-Ռուսիա եւ Հայաստան-Իրան յարաբերութիւնները եւ վերադարձնելու բանականութիւնը քաղաքական փոխյարաբերութեանց մէջ:
- Արցախի վերականգնում.
Դաշնակցութեան համար Արցախի նորօրեայ կորուստները մնայուն չեն. հրադադար հաստատուած է, բայց պատերազմը չէ աւարտած. պիտի գայ պահը վերականգնելու Արցախի իրաւունքներն ու ամբողջական սահմանները: Մինչ այդ` անհրաժեշտ է հրադադարի պայմանները բարելաւել, վերակառուցել քաղաքներն ու գիւղերը, արցախահայութեան համար ապահովել Արցախի վերադարձի բարենպաստ պայմաններ, հասնիլ անօթեւան ընտանիքներու կարիքներուն, զարգացնել տնտեսութիւնը, իսկ համաշխարհային մակարդակի վրայ շեշտել Արցախի բացարձակ ինքնորոշման իրաւունքը եւ աշխատիլ վերականգնելու Մինսքի խումբի համանախագահութեան ներքոյ բանակցային գործընթացը:
- Սփիւռքի վերաշխուժացում.
Սփիւռքն ալ պարտինք դուրս բերել Արցախեան կորուստի յարուցած ահաւոր ցնցումէն, եւ անոր վերադարձնել հաւատը հայրենիքի ու հայութեան պայծառ ապագային նկատմամբ: Կը յուսամ, որ կը կարողանանք 2021-ին իրականացնել նաեւ Սփիւռքի հարցերու խորհրդաժողովը` արտերկրի հայութեան նոր աւիշ հայթայթելու եւ համահայկական առաջնահերթութիւնները ճշդելու համար:
Մենք բոլորս, որպէս մէկ ու ամբողջական հայութիւն, պէտք է սթափօրէն գնահատենք, թէ կը գտնուինք միանգամայն նոր կացութեան առաջ: Այդ կը պահանջէ նոր ծրագրումներ եւ, ի հարկէ, բազմապատկուած ջանքեր` տասնամեակներու փոթորկալի ճամբայ կտրած, սակայն մեծ ալեկոծութեան պատճառաւ ետ շպրտուած մեր ազգային նաւուն ընթացքը կրկին ուղղորդելու համար դէպի ազգային մեծ նպատակներու հասցնող հանգրուաններ: Արդ` բոլորս պարտինք աշխատիլ վերահաստատելու հայութեան միասնականութիւնը, վերականգնելու այն հաւատն ու ոգին, որոնք երկար դարերու եւ փորձութիւններու ընդմէջէն ապահոված են ազգային մեր դժուար երթը: Մենք պարտաւոր ենք կատարել հետեւութիւններ մեր ոչ հեռաւոր անցեալի սխալներէն ու բացթողումներէն եւ` մէջքերնիս շտկած, միտքերնիս պարզած առաջ շարժելու, կողմնորոշուելով միա՛յն մեր ազգային գերագոյն շահերով ու ազգային իտէալներով:
