Վերամուտ. Մենք Աւելի Լաւ Կը Հասկնա՞նք, Երբ Մեր Շուրջը Աղմուկ Կայ

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Այս օրերուն մենք ստիպուած ենք դասերուն հետեւելու տունէն, մեր համակարգիչներուն դիմաց նստած, հեռու դասարանին չորս պատերէն եւ հոն գոյութիւն ունեցող կեդրոնացած մթնոլորտին: Եւ երբեմն, երբ մենք ուսուցիչին, ուսուցչուհիին դասին կը հետեւինք համակարգիչին դիմաց նստած, մեր շուրջէն կը լսենք տեսակաւոր ձայներ` բացուող դուռը, հնչող զանգը, ինքնաշարժի ձայները եւ անոնց ճչակները, փողոցէն մինչեւ մեր սենեակը հասնող տարբեր ձայներ… Այս պարագաներուն մենք կրնանք խանգարուիլ, մեր կեդրոնացումը կորսնցնել, եւ իբրեւ հետեւանք մենք լաւ չենք հասկնար բոլոր բացատրութիւնները…

Սակայն կան մանուկներ, որոնք աւելի դիւրութեամբ կը հասկնան խօսակցութիւնները աղմկոտ շրջապատի մը մէջ: Իսկ այս երեւոյթը ուղղակիօրէն կապուած է ընթերցանութեան հետ:

*

Ըստ խումբ մը մասնագէտներու, ընթերցանութեան եւ լսողութեան կարողութիւններուն միջեւ կայ յստակ կապ մը: 2016-2018 թուականներուն միջեւ պելճիքացի մասնագէտներու այս խմբակը կատարած է ուսումնասիրութիւններ` ֆրանսախօս նախակրթարանի մօտաւորապէս հարիւր աշակերտներու վրայ: Աշակերտներուն առաջարկուած է մտիկ ընել պատմութիւն մը` նախ հանդարտ միջավայրի մը մէջ, ապա աղմկալի մթնոլորտի մը մէջ: Այս փորձերուն ընթացքին աշակերտները իրենց գլխուն վրայ ունէին յատուկ «գլխարկ» մը, որ կարելիութիւն կու տար գիտնալու, թէ ո՛ր բաժինները կը բանին:

Ապա մասնագէտները վերլուծած են այս ուսումնասիրութիւնները:

*

Ըստ անոնց եզրակացութիւններուն, լաւ ընթերցող աշակերտները նաեւ աւելի լաւ կը հասկնան արտասանուած խօսքերը աղմկալի մթնոլորտի մէջ: Անոնք նուազ դժուարութիւն ունեցան հետեւելու պատմութեան, երբ խանգարող ձայներ կային իրենց մօտ, ինչպէս մօտիկ կանգնած երկու խօսող անձերու խօսակցութիւնը: Երբ աշակերտները դիւրութիւնը ունին ինքնագործ (օթօմաթիք) ձեւով կարդալու, այսինքն առանց գիր-գիր բառը կազմելու, անոնք աւելի լաւ կարողութիւն ունին խօսակցութեան հետեւելու աղմուկին մէջ:

Իսկ դո՞ւն, կը սիրե՞ս ընթերցանութիւնը:

Խաղաղութեան
Նոպէլեան Մրցանակը

Ամէն տարի հոկտեմբեր ամսուն կը յայտարարուի Նոպէլեան մրցանակակիրներու անունները: Այս հեղինակաւոր մրցանակը 1901 թուականէն ի վեր կը տրուի տարբեր մարզերու մէջ իւրայատուկ գիւտեր եւ յառաջդիմութիւններ կատարած մասնագէտներու:

Այս ձեւով ամէն տարի բնագիտութեան, քիմիագիտութեան, բժշկութեան, գրականութեան եւ վերջապէս աշխարհի խաղաղութեան վերաբերեալ կատարուած աշխատանքներու մարզին մէջ գիտնականներ, գրագէտներ եւ անձնաւորութիւններ կը ստանան մեծ գումար մը` իբրեւ վարձատրութիւն: Այս գումարը անոնց կարելիութիւն կու տայ շարունակելու իրենց աշխատանքները:

Այս հինգ մրցանակներուն մէջ յատուկ տեղ կը գրաւէ Նոպէլեան խաղաղութեան մրցանակը: Այս մարզին մէջ առաջին մրցանակակիրը եղած է Հանրի Տիւնան, որ հիմնած է Միջազգային Կարմիր Խաչ կազմակերպութիւնը: Ուրիշ նշանաւոր մրցանակակիրներէն յիշենք Մարթըն Լութըր Քինկը (1964), որ աշխատած է մարդոց իրաւունքներու հետանդման մարզին մէջ, Մայր Թերեզան (1979), որ Հնդկաստանի մէջ հիմնած է թշուառներու օգնութեան յատուկ առաքելութիւն մը, հոգեւոր առաջնորդ Տալայ Լաման (1989), Միացեալ Ազգերու կազմակերպութիւնը (2001), որ կը գործէ աւելի խաղաղ եւ լաւ կազմակերպուած աշխարհ մը ունենալու նպատակով, Մալալա Եուսաֆզայ, փաքիստանցի պարմանուհին (2014), որ կը պայքարի փոքրիկներու իրաւունքներու պաշտպանութեան եւ յատկապէս անոնց ուսում ստանալու իրաւունքին համար:

Այս տարի այս մրցանակը տրուեցաւ Միացեալ Ազգերու կազմակերպութեան «Միջազգային Սնունդ»-ի յայտագիրին: Այս կազմակերպութիւնը վարձատրուեցաւ սովի դէմ պայքարելու իր ճիգերուն, ինչպէս նաեւ բախումներ ապրող շրջաններու մէջ խաղաղութեան պայմաններու բարելաւման միտող անոր ջանքերուն օժանդակութեան համար:

Ըստ «Միջազգային Սնունդ» յայտագիրին, 2019 թուականին աշխարհի մէջ 690 անձեր կը տառապէին սովէ: Նոյն տարին կազմակերպութիւնը աշխարհի տարբեր վայրերու մէջ բանժած էր 15 միլիառ ուտելիքի ծրարներ եւ օգնութեան հասած 97 միլիոն անձերու` 88 երկիրներու մէջ: Ճիշդ է, որ այս թիւերը շատ բարձր են, սակայն անոնք կը մնան դժբախտաբար անբաւարար:

Ըստ կազմակերպութեան տնօրէնին, սովին վերջ տալու միակ միջոցը բախումները դադրեցնելն է: Պատերազմը, բախումները կրնան ըլլալ թէ՛ պատճառը, թէ՛ ալ հետեւանքը: Հետեւաբար, սովին դէմ պայքարիլ կը նշանակէ նաեւ պայքարիլ աշխարհի խաղաղութեան համար:ւթեան եւ յատկապէս անոնց ուսում ստանալու իրաւունքին համար:

Ժամանց