Ինչո՞ւ Բոլորս Նոյն Ձայնը Չունինք

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Մենք այս շաբաթ սկսանք լսել աշխարհի չորս կողմի հայերուն եւ յատկապէս լիբանանահայութեան նուիրուած նոր սքանչելի երգ մը: Համազգայինի Կեդրոնական վարչութեան նախաձեռնութեամբ պատրաստուած այս երգը հիմնուած է Մուշեղ Իշխանի «Հայ հոգին» բանաստեղծութեան վրայ: Անոր պատրաստութեան մասնակցած են 17 երկիրներէ 27 արուեստագէտ-արուեստագիտուհիներ: Եւ երբ մենք ունկնդրենք այդ տարբեր երգիչ-երգչուհիներուն տաղանդաւոր ձայները, պիտի անդրադառնանք, թէ անոնք որքա՛ն ճոխ եւ տարբեր են իրարմէ:

 

***

Ուրկէ՞ կու գան ձայնի այս տարբերութիւնները

Մենք կրնանք ձայներ հանել շնորհիւ մեր ձայնալարերուն: Անոնք զետեղուած են մեր կոկորդին վերի բաժինին` խռչափողին մէջ: Անոնք կը բանին օդային երաժշտական գործիքի մը նման. անոնք կը թրթռան, երբ օդը կ՛անցնի դէպի թոքերը: Այս թրթռացումը ձայն մը կը յառաջացնէ: Հետեւաբար, մենք շունչը դուրս արձակելով է, որ ձայները կ՛արտադրենք: Մինչ երաժշտական գործիքներու պարագային մեր դուրս հանած շունչն է, որ անցնելով գործիքին մէջէն գործիքին լարերը թրթռացնելով եղանակները կ՛արտադրէ:

***

Ձայնային լարերը յարմար անուն մը չէ այդ գործարանը նշելու համար, որովհետեւ անոնք բնաւ լարերու չեն նմանիր: Անոնք աւելի կը նմանին շրթունքներու: Անոնց արտադրած ձայները կը ճոխացուին եւ փոխուին մեր կոկորդին, քիթին, բերանին կողմէ, անոնք հնչեցնող խոռոչներն են:

***

Ինչո՞ւ Բոլորս Նոյն Ձայնը Չունինք

Պարզապէս որովհետեւ բոլորս իրարմէ տարբեր ենք, իսկ իւրաքանչիւրս` իւրայատուկ: Ո՛չ մէկը ունի ճիշդ ուրիշի նման մարմին մը: Հետեւաբար, մեր ձայնային լարերը եւ հնչեցնող խռռոչներն ալ կը տարբերին անձէ անձ: Այս պատճառով է, որ մեր ձայներն ալ իւրայատուկ են:

Ասոր կողքին, մեր անձնական ձայնը մեզի տարբեր կը թուի եւ նոյնիսկ երբեմն տհաճ, շատ սուր, երբ մենք մեր ձայնը կը լսենք արձանագրութեան մը ընդմէջէն: Ասիկա կը պատահի, որովհետեւ մենք մեր ձայնը կը լսենք երկու տարբեր աղբիւրներէ: Գոյութիւն ունի օդային աղբիւրը. մեր արտադրած ձայները օդին մէջ կը սփռուին եւ կը հասնին մինչեւ մեր ականջի թմբուկները: Այս ձեւով է, որ մենք կը լսենք մեզ շրջապատող բոլոր ձայները: Երկրորդ աղբիւրը ներքին է. ձայները կը սփռուին մեր մարմինին մէջ… մեր ոսկորներուն ընդմէջէն: Եւ անոնք ուղղակիօրէն կ՛երթան մեր ականջին մէջ` առանց թմբուկէն անցնելու: Այս ոսկրային աղբիւրը մեր ձայնը իսկական ձայնէն աւելի թաւ կը ձեւացնէ: Անշուշտ աւելի թաւ մեզի համար` բաղդատած մեր շուրջիններուն:

Չինական Լարերու Պարի
Մրցանիշ Մը

Չինաստանի հարաւ-արեւմուտքը գտնուող Թիպեթի ինքնավար շրջանին մէջ, 7 օգոստոսին տեղի ունեցաւ «աշխարհի պարի մեծագոյն ներկայացումը», ըստ «Ուըրլտ Ռեքըրտ Սերթիֆիքէշըն Էյճընսի»-ին:

 

Աւելի քան 3000 անձեր, Մարքամ շրջանի եօթը տարբեր քաղաքներէն եկած ուսանողներ եւ պաշտօնեաներ ներկայացուցին Ժիանզի աւանդական պարը:

Այս պարը Թիպեթի ֆոլքլորիք պարերէն մէկն է, որուն կ՛ընկերակցին Ժիանզի լարային երաժշտական գործիքներու եղանակները:

Լարերու այս պարը մեզի հասած է Թանկ թագաւորութեան ժամանակաշրջանէն (Յ. Ք. 618-907):

Հաճելի Փառատօներ

Ամառը ընդհանրապէս եղանակն է փառատօներու, որոնց մարդիկ կրնան ներկայ գտնուիլ կամ մասնակցիլ` հաճելի ժամանակ անցընելու համար: Դժբախտաբար, այս տարի ամբողջ աշխարհը զրկուեցաւ այդ հաճելի փառատօներէն: Հետեւաբար, այսօր պիտի փորձենք վերապրիլ այդ տարբեր արկածախնդրութիւնները` նկարներուն միջոցով:

Աշխարհի մէջ երկուորեակներու մեծագոյն հաւաքը տեղի կ՛ունենայ Միացեալ Նահանգներու Օհայօ նահանգին Թուինզպըրկ քաղաքին մէջ: Նշենք, որ թուին անգլերէնով կը նշանակէ «երկուորեակ»: 1976-էն ի վեր աշխարհի չորս կողմերէն երկուորեակներ կու գան` մասնակցելու երկուորեակներու փառատօնին, որ տեղի կ՛ունենայ օգոստոս ամսուան առաջին շաբաթավերջին:

Լեմոնի տօնը ամէն տարի տեղի կ՛ունենայ ձմրան վերջաւորութեան` փետրուար ամսուան, Ֆրանսայի Մանթոն քաղաքին մէջ, Մանթոնի բարեկենդանին ընթացքին:

Այս քաղաքին մէջ, 19-րդ դարու վերջաւորութեան կը ստեղծուի բարեկենդանի տողանցք մը` ձմրան քաղաքին մէջ քիչ մը շարժում ստեղծելու համար: 1920-ական թուականներուն քաղաքը դարձած է լեմոնի, նարինջի տարբեր տեսակներ արտադրող մեծ շրջան մը: Այս ձեւով, 1934 թուականին կը ծնի «Լեմոնի տօն»-ը, որուն ընթացքին կը տողանցեն լեմոններով, նարինջներով ծածկուած տարբեր հսկայական կառոյցներ: Այս տարբեր նիւթեր ներկայացնող «արձաններ»-ը կը կարօտին քսան թոն պտուղներու, որոնք կը բերուին Սպանիայէն, մէկ միլիոն ձգախէժէ կապերու, 15 օրուան աշխատանքի եւ մօտաւորապէս հարիւր հոգիներու մասնակցութեան:

Թայլենտի Լոփպուրի քաղաքին մէջ, ամէն տարի նոյեմբեր ամսուան վերջին շաբաթը տեղի կ՛ունենայ «Լոփպուրիի կապիկներու փառատօն»-ը` ի պատիւ հոն ապրող կապիկներուն: Մէկ շաբթուան ընթացքին, տեղացիները անոնց համար կը սարքեն սեղաններ` անոնց նուիրելով պտուղ եւ բանջարեղէն:

Այս աւանդութիւնը եկած է շրջանի խմեր մշակոյթէն եւ անոր հինտու ծագումէն: Այս առիթով քաղաքին փողոցներուն մէջ տեղի կ՛ունենան նաեւ պարերով եւ երաժշտութեամբ տողանցքներ:

«Թոմաթինա»-ն լոլիկներով կռիւի փառատօն մըն է, որ տեղի կ՛ունենայ ամէն տարի` օգոստոս ամսուան վերջին չորեքշաբթին, Սպանիոյ Վալենսիա նահանգին մօտ գտնուող Պունիոլ քաղաքին մէջ:

Ոչ մէկը յստակօրէն գիտէ, թէ այս աւանդական փառատօնը ինչպէ՛ս սկսած է 1940-ական թուականներու կէսերուն: Ենթադրութիւններէն մէկը այն է, որ տօնակատարութեան մը ընթացքին, դժգոհ քաղաքացիներ քաղաքի պատասխանատուներուն վրայ լոլիկներով յարձակած են: Մարդիկ այնքան հաճոյք զգացած են այս պատահարէն, որ ուզած են զայն կրկնել յաջորդ տարին: Այսպէս ծնած է նոր աւանդութիւն մը:

Կէսօրէ առաջ մօտաւորապէս ժամը 11:00-ին, փոխադրակառքերը լոլիկները կը պարպեն քաղաքին կեդրոնը` Փլազա Տել Փուեպլոյի մէջ: Սկզբունքով փառատօնը կը սկսի, երբ քաջ անձ մը կը մագլցի երկու յարկանի բարձութիւն ունեցող լոլիկներու լեռն ու ձէթով ծածկուած ձողը եւ կը հասնի անոր գագաթը զետեղուած վարձատրութեան` ապուխտի միսի կտորին: Իրականութեան մէջ ասիկա երկար ժամանակ կը տեւէ, եւ ժողովուրդը անհամբեր կը դառնայ: Հետեւաբար, մինչ մագլցողը կը շարունակէ իր ճամբան, վարը լոլիկի կռիւը արդէն կը սկսի երբ ջուրի խողովակները կը թնդան:

Սակայն նոյնիսկ այս «խառնակութիւնը» ունի իր օրէնքները. մասնակցողները պէտք չէ իրենց հետ ունենան շիշեր կամ առարկաներ, որոնք կրնան վիրաւորել շուրջինները, շապիկները քաշքշելը եւ պատռելը արգիլուած է, պէտք է լոլիկները ճզմել ձեռքին մէջ նետելէ առաջ, որպէսզի անոնք նուազ վնասեն, եւ վերջապէս` անմիջապէս դադրիլ, երբ վերջաւորութեան զարկը հնչէ:

Մէկ ժամ ետք կռիւը վերջ կը գտնէ: Այլեւս ո՛չ մէկը կրնայ լոլիկ մը նետել: Մաքրութեան ժամը կը հնչէ: Կարգը փոխադրակառքերուն է` գրաւելու քաղաքին կեդրոնը:

Ժամանց Ընկերներու Հետ