ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
Պէյրութի մէջ մեծ աւեր գործած 4 օգոստոսի պայթումէն ետք, Ֆրանսայի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոն երկու առիթներով այցելեց Լիբանան եւ հանդիպումներ ունեցաւ լիբանանեան քաղաքական ուժերուն հետ:
Մաքրոն Լիբանան իր այցելութեան ընթացքին նշեց. «Եթէ Ֆրանսան իր դերակատարութիւնը չկատարէ, լիբանանեան ներքին հարցերուն պիտի միջամտեն իրանցիները, թուրքերն ու սէուտցիները, որոնց տնտեսական ու աշխարհաքաղաքական շահերը հաւանաբար ի վնաս լիբանանցիներուն ըլլան»: Այն տպաւորութիւնը ստեղծելով, թէ ի տարբերութիւն նշեալներուն` ֆրանսական միջամտութիւնը պարզապէս Լիբանանի եւ լիբանանցի ժողովուրդին նկատմամբ սիրոյ արտայայտութիւն է, այլասիրական ու ոչ շահադիտական է եւ զուտ բարեգործական նպատակներու համար: Իրողութեան մէջ անիկա կապ ունի Ֆրանսա-Թուրքիա պարանաձգութեան հետ:
Իրադարձութիւնները` Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարար Ժան-Իվ Լը Տրիանի, նախագահ Էմանուէլ Մաքրոնի եւ պաշտպանութեան նախարար Ֆլորանս Փարլիի Լիբանան իրերայաջորդ այցելութիւնները, պաշտօնական հանդիպումները, Մաքրոնի այցելութեան առիթով քաղաքական ուժերու ներկայացուցիչներու ֆրանսական դեսպանատան մէջ համախմբումն ու նոր կառավարութեան կազմութեան եւ քաղաքական նոր ուխտի մը ձեւաւորման հարցերով ֆրանսական նախաձեռնութիւնները ցոյց կու տան, թէ լիբանանեան կացութեան կարգաւորումը իր նախագահական ընտրութեան օրակարգով զբաղած ամերիկեան կողմի օրհնութեամբ վստահուած է Լիբանանի «Գթասիրտ մօր»:
Լիբանանի մէջ Ֆրանսայի «առաքելութիւնը» մէկ ակներեւ երեւոյթն է արեւելեան Միջերկրականի շրջանին մէջ ֆրանսական աշխուժացման, որուն դրդապատճառը թրքական վտանգն է: Պատահական չէր, որ երբ Թուրքիան 4 օգոստոսի պայթումէն անմիջապէս ետք առաջարկեց վերանորոգել Պէյրութի նաւահանգիստը, Մաքրոն շտապեց Լիբանան այցելելով փակել Անգարայի ճամբան եւ այդպիսով շուքի մատնեց իր այցելութենէն երկու օր ետք` 8 օգոստոսին Թուրքիոյ փոխնախագահ Ֆուաթ Օքթայի եւ արտաքին գործոց նախարար Մեւլութ Չաւուշօղլուի Լիբանան այցելութիւնը: 14 օգոստոսին ֆրանսական ծովուժի ուղղաթիռակիր «Թոներ» մարտանաւի` Պէյրութի նաւահանգիստ հասնիլը այդ ուղղութեամբ ֆրանսական յստակ պատգամ մըն էր Անգարային, սակայն ոչ միայն անոր: Մարտանաւին ժամանումով շեփորուող ֆրանսական պատգամը աւելի քան յստակ էր. «Բոլորդ ե՛տ կանգնեցէք, Ֆրանսան է լիբանանեան թղթածրարին տէրը»: Բայց եւ այնպէս, խաղը տակաւին չէ աւարտած…
Մաքրոն «Ֆրանսական նախաձեռնութեան» ծիրին մէջ լիբանանեան քաղաքական ուժերուն 15 օրուան պայմանաժամ ճշդած էր կառավարութիւն կազմելու: Այդ պայմանաժամը, սակայն, չորեքշաբթի, 16 սեպտեմբերին աւարտեցաւ եւ երկարաձգուեցաւ 24 ժամով, ապա երրորդ անգամ ըլլալով երկարաձգուեցաւ, այս անգամ մինչեւ կիրակի, 20 սեպտեմբեր: Երկարաձգումներ, որոնք կը վտանգեն Ֆրանսայի եւ անոր նախագահին վարկը: Իրողութիւն մը, որ առաւել քան յստակ կերպով ցոյց կու տայ, թէ ֆրանսական կողմը մեծ գրաւ դրած է իր նախաձեռնութեան յաջողութեան վրայ եւ ամէն ջանք ու ճիգ կը թափէ եւ ռիսքի կը դիմէ փրկելու համար զայն` քաջ գիտնալով, որ ատոր ձախողութեան գինը շատ սուղ է: Ահա թէ ինչու, հակառակ այն իրողութեան, որ լիբանանեան թղթածրարը յանձնուած է Ֆրանսայի արտաքին հետախուզութեան ղեկավար, Լիբանանի մէջ Ֆրանսայի նախկին դեսպան Պեռնար Էմիէի, Մաքրոն ուղղակիօրէն ձեռնամուխ կը դառնայ «Ֆրանսական նախաձեռնութեան» առաջին կէտին` կառավարութեան կազմութեան իրագործման առջեւ ծառացած խնդիրներու լուծման ջանքերուն: Պէտք է նշել, սակայն, որ երկարաձգումի քաղաքականութիւնը առաւել եւս կը բարձրացնէ ձախողութեան սուղ գինը, որմէ ֆրանսական կողմը իրաւամբ կը զարհուրի:
Արդէն իսկ շրջանառութեան մէջ դրուած է տեղեկութիւն` կառավարութեան կազմութեան պայմանաժամի մինչեւ յառաջիկայ չորեքշաբթի օր երկարաձգման մասին: Սակայն յստակ է, թէ այս երկարաձգման քաղաքականութիւնը չի կրնար անվերջ շարունակուիլ. Փարիզ կրնայ ի վերջոյ ստիպուիլ «անձեռոցը նետելու», ինչ որ մեծ աւետիս մը պիտի ըլլայ անոր անմիջական հակառակորդին` Թուրքիոյ համար, որ ախորժակը սրած կը սպասէ, բնականաբար նաեւ հաւանաբար գաղտագողի կ՛աշխատի «Ֆրանսական նախաձեռնութիւն»-ը ձախողցնելու եւ ատոր տեղ առաջարկելու թրքականը կամ իր շահերուն նպաստաւոր մէկ այլ առաջարկի մը աջակցելու համար:
