Բիւզանդական Այա Սոֆիա տաճար-թանգարանը մզկիթի վերածելու Թուրքիոյ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողանի որոշումը դատապարտումի լայն ալիք յառաջացուց համայն աշխարհին, ինչպէս նաեւ նաեւ Լիբանանի մէջ:
Մարոնիներու Ռայի պատրիարքը յայտնեց, թէ ինք խորապէս ցնցուած է Այա Սոֆիան մզկիթի վերածելու էրտողանի հրամանագիրէն: Ան աւելցուց, որ նոյեմբեր 1934-ին անիկա Աթաթուրքի կողմէ վերածուած էր թանգարանի, 1453-ին Մոհեմատ Ֆաթիհ սութանին կողմէ գրաւուելով մզկիթի վերածուելէ ետք: «Համաշխարհային դատապարտումի ենթարկուող այս որոշումը կը հաստատէ Լիբանանի համակեցութեան իրավիճակը, ուր փոխադարձ յարգանք կայ քրիստոնեաներուն եւ իսլամներուն միջեւ` կրօնական, մշակութային թէ աւանդական սովորութիւններու եւ հաւատալիքներու յարգուելուն իմաստով», ըսաւ Ռայի պատրիարքը: «Կ՛աղօթենք, որ Լիբանան շարունակէ մնալ իբրեւ համակեցութեան օրինակ», ընդգծեց Ռայի պատրիարքը:
Ազգային ազատ հոսանք կուսակցութեան նախագահ, երեսփոխան Ժպրան Պասիլ նոյնպէս դատապարտեց որոշումը, նշելով, որ 1934-ին Աթաթուրք զայն վերածած էր թանգարանի` իբրեւ խորհրդանիշ Արեւելք-Արեւմուտք եւ քրիստոնեայ-իսլամ մերձեցման վկայ: «Այսօր Այա Սոֆիայի մզկիթի վերածումը պատմութեան նենգափոխում ու մերձեցման զեղծարարութիւն է եւ պատրուակ Իսրայէլին` Աքսայի մզկիթը Սողոմոնի տաճարին վերածելու», ընդգծեց Պասիլ եւ հարց տուաւ. «Հիմա Արեւելքն ու Արեւմուտքը արդեօք կ՛ըմբռնե՞ն Լիբանանի արժէքը` կրօններու եւ քաղաքակրթութեանց հանդիպումի երկրի արժէքը»:
Նախկին նախարար Ուիամ Ուահապ նոյնպէս դատապարտեց Էրտողանի որոշումը` զայն նկատելով խնդրայարոյց եւ կրօնական հակաճառութիւնները գրգռող որոշում, որ կու գայ աւելնալու Էրտողանի գրգռիչ որոշումներուն` Սուրիայէն մինչեւ Լիպիա եւ ամբողջ շրջանի տարածքին:
Ասորիներո լիկայի նախագահ Հապիպ Աֆրամ որոշումը նկատեց անէծք` Աթաթուրքի եւ թրքական հանրապետութեան հասցէին ինչպէս նաեւ կրօններու եւ քաղաքակրթութեանց երկխօսութեան դէմ քայլ մը: «Ասիկա քաղաքական որոշում է, եւ Էրտողան ինքզինք Աթաթուրք մը կը կարծէ եւ ինքզինք իբրեւ նոր խալիֆա կը ներկայացնէ», ընդգծեց Աֆրամ` նշելով, որ այս որոշումը յաւելեալ հակառակութիւններու պիտի առաջնորդէ»:
Իսկ քաղաքագէտ եւ վերլուծաբան Ատէլ Եամմին դիտել տուաւ, թէ այս որոշումը յաւելեալ հարուած մըն է աշխարհիկութեան: «Էրտողան կ՛ուզէ ինքզինք ներկայացնել իբրեւ թուրքերու կրօնական ու ազգային ղեկավարը եւ կը միտի վերահաստատել սուլթանական հեղինակութիւնը, սակայն ան իր այս քայլով կը վնասէ նոյնինքն իսլամութեան, որովհետեւ իսլամը ներողամտութեան, հանդուրժողականութեան կրօն է», ըսաւ ան: «Սակայն մենք այսօր` ՏԱՀԵՇ-ի ժամանակաշրջանին պէտք ունինք երկխօսութեան օրինակներու, եւ Լիբանան լաւագոյն օրինակն է քրիստոնեայ-իսլամ երկխօսութեան» շեշտեց Եամմին:
