«Նոր Յառաջ»Ի Հարցազրոյցը Անահիտ Տօնապետեանի Հետ
Վարեց՝ ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ
Պատրաստուած է Անահիտ Տօնապետեանի, Կարօ Առաքելեանի եւ Ֆլորին Տէյիրմենճեանի հեղինակած «Բառաստան» (Para-stan) բառարանը (արեւմտահայերէն-ֆրանսերէն եւ ֆրանսերէն-արեւմտահայերէն). այս առիթով «Նոր Յառաջ»ը Անահիտ Տօնապետեանի հետ ունեցաւ հարցազրոյց մը, զոր կը ներկայացնենք ստորեւ.
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Կարելի՞ է ամփոփ կերպով ներկայացնել «Բառաստան»ի ծրագիրը: Անիկա ինչո՞վ կը տարբերի «Նայիրի» կայքէն:
ԱՆԱՀԻՏ ՏՕՆԱՊԵՏԵԱՆ.- «Նայիրի» կայքը թուայնացուած բառարաններու շտեմարան մըն է, իսկ «Բառաստան»ը ամբողջովին նոր բառարան մը, որուն նիւթերը ամբողջութեամբ մենք՝ հեղինակներս մշակած ենք: Օտար լեզուի մը բառապաշարը սորվելու համար զանազան օժանդակներ գոյութիւն ունին, օրինակ «Ophrys» հրատարակչատունը le mot et l’idee (բառը եւ գաղափարը) անունով շարք մը ունի, ուր հինգ հազար բառով լեզուի մը ուսուցման հիմքը կը դրուի: «Ինալքօ» ուսանած ժամանակ Ֆլորին Տէյիրմենճեանը նպատակ ունեցած էր նման ուղեցոյց մը պատրաստելու, սակայն հասկցած էր, որ այսպիսի աշխատանք մը մասթերի սահմաններէն շատ անդին պիտի երթար: Ես Լիբանանի մէջ, երբ Կարօ Առաքելեանի հետ ծանօթացայ, յիշեցի նշեալ ծրագիրը եւ առաջարկեցի զայն մշակել, սակայն առցանց: Այսպէսով, ամբողջ Սփիւռքին մատչելի կ՛ըլլար, ընթերցողը կրնար թէ՛ բնաբանական ցանկերով մուտք գործել եւ թէ ալ բառ մը որոնել: Նաեւ առցանց տարբերակը մեզի՝ հեղինակներուս կարելիութիւնը կու տայ բառարանը անընդհատ ծաւալելու, ընդարձակելու եւ թարմացնելու: Այս կարելիութիւնը յատկապէս կարեւոր է, նկատի ունենալով, որ երեք հոգիով (այն ալ ոչ-ամբողջական դրոյթով) այսպիսի ծրագիրի ձեռնարկելը շատ համարձակ քայլ մըն է: Մենք սկսանք 10,000 բառով եւ այսօր «Բառաստան»ը կը պարունակէ հայերէն՝ 35 հազար եւ շուրջ 25 հազար ալ ֆրանսերէն բառեր: Փորձած ենք կարելի եղածին չափ պարզ կառոյց մը ընդունիլ, նուազագոյն քերականական նշումներով: Բառարանը բաղկացած է 32 բնաբանական գլուխներէ, առօրեայ կեանքէն մինչեւ փիլիսոփայութեան առընչուող…։ Աշխատանքին ընթացքին պէտք եղաւ տարբեր տեսակի հարցեր լուծել, ըլլան կանոնարկումի հարցեր. խօսակցական բառերը կամ ընթացիկ օտարաբանութիւնները ընդգրկե՞լ, թէ ոչ. որոշեցինք ընդգրկել, յատուկ պիտակաւորումով կամ պարզապէս առաջարկներ ընել, երբ բառի մը արեւմտահայերէն տարբերակը այնքան ալ յստակ չէր: Ատոր համար տարբեր աղբիւրներէ օգտուեցանք, ըլլան բառարաններ կամ ալ որոշ խորհրդատու անձեր, եւ այս ամբողջ աշխատանքը չորս տարի տեւեց: Հիմա արդէն «Բառաստան» բառարանը հրապարակած ենք, քանի մը ուղղագրական սխալներ կամ վրիպակներ կրնան մնացած ըլլալ, բայց մենք կը շարունակենք ծրագիրը սրբագրել եւ թարմացնել, այնպէս որ աստիճանաբար անոնք պիտի անհետանան: Որոշ մասնագէտներու (գրող, լրագրող, լեզուաբան…) յանձնարարած ենք այս բառարանը գործածել յատուկ կարգավիճակով՝ որպէս աշխատակից, ինչ որ թոյլ կու տայ բառերու մասին նկատողութիւնները ուղղակի փոխանցել մեզի, ըլլա՛յ թարգմանութեան այլընտրանքային առաջարկ մը կամ սխալի մը նշումը: Աշխատակիցներուն համար մշակած ենք յատուկ կոճակ մը, որ թոյլ կու տայ անմիջականօրէն մեզի գրել, եւ մենք այս նկատողութիւնները պարբերաբար պիտի օգտագործենք «Բառաստան»ը թարմացնելու եւ բարելաւելու համար: Այս ձեւով այս բառարանին շուրջ կը կազմուի հմուտներու խորհուրդ մը, որ գործնականօրէն պիտի աշխատի եւ որուն առաջարկները անմիջականօրէն արձագանգ պիտի ունենան բառարանին մէջ:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Այս պահուն կարելի՞ է «Բառաստան»ը օգտագործել:
ԱՆԱՀԻՏ ՏՕՆԱՊԵՏԵԱՆ.- «Բառաստան»ը արդէն տրամադրելի եւ անվճար է: Առանձին բառ մը փնտռելու համար կարելի է առանց արձանագրութեան մուտք գործել, իսկ բոլոր կարելիութիւններէն օգտուելու համար պարզ արձանագրութիւն մը պէտք է կատարել, որ կը հաստատուի ելեկտրոնային նամակով:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Ո՞վ հովանաւորած է այս աշխատանքը:
Ա.Տ. – «Կիւլպէնկեան» հիմնարկը գլխաւոր հովանաւորն է, բայց «Ինալքօ»ն եւ Institut de recherche pour le developpement-ը եւս օժանդակած են այս գործին:
