Սիրելի՛ ընկերուհիներ, ընկերներ եւ փառապանծ ժողովուրդ,
Համաշխարհային այս ճգնաժամին` հակառակ մեր դիմագրաւած բոլոր մտահոգութիւններուն, երբեք պիտի չմոռնանք մեր անցեալի փառքը հիւսող անմոռանալի հերոս նահատակները, որոնք մեզի համար ոչ միայն գաղափարական ճամբու ուղեւորութեան առաջնորդները եղան, այլ, նահատակութեան գիտակցութիւնը եւ նուիրուածութիւնը ունենալով, անձնուէր տիպարի օրինակը դարձան:
28 մարտ 1985-ին առեւանգուեցան Սարգիս Զէյթլեանը եւ անոր ընկերակիցը` Կարօ Գոլանճեանը:
1930-ին Մուսա Լերան Խըտր Պէկ գիւղին մէջ շատ համեստ ընտանիքի մը մէջ լոյս աշխարհ եկաւ Սարգիս Զէյթլեան: Ան աւարտելէ ետք Այնճարի «Յառաջ» նախակրթարանը, ուսումը շարունակեց Երուսաղէմի Ժառանգաւորաց վարժարանը, ապա Պէյրութի Նշան Փալանճեան Ճեմարանը:
Իր գաղափարական մկրտութիւնը ստացաւ Առաջին հանրապետութեան հիմնադիր սերունդի տիտաններու` Նիկոլ Աղբալեանի, Լեւոն Շանթի, Կարօ Սասունիի եւ Սիմոն Վրացեանի հետ ուղղակի կապ ունենալով:
Ապա գործուղուեցաւ Գահիրէ` միանալու ՀՅԴ-ի օրգան «Յուսաբեր»-ի խմբագրական կազմին` Վահան Նաւասարդեանի, Գաբրիէլ Լազեանի, Բենիամին Թաշճեանի կողքին:
1962-ին ընտանիքին հետ կը վերադառնայ Լիբանան:
Այնուհետեւ իր ճիգերը կը կեդրոնացնէ իր հարազատ գիւղի կրթական եւ ընկերային կեանքը աւելիով աշխուժացնելու եւ վերակենդանացնելու աշխատանքին վրայ:
1965-ին կը նշանակուի «Ազդակ» օրաթերթի խմբագիր, մինչեւ 1968: «Ազդակ շաբաթօրեակ-Դրօշակ»-ի հիմնադրութենէն ետք, 1969-ին, աշխատակցած է որպէս օգնական խմբագիր, ապա` 1978-էն սկսեալ, գործած է որպէս խմբագրապետ մինչեւ իր առեւանգումը` 28 մարտ 1985: Այս կարճ ժամանակաշրջանին Մուսա Լեռէն Այնճար, ապա Երուսաղէմ, դարձեալ վերադառնալով Այնճար, ապա Պէյրութ, Գահիրէ ու վերջապէս հաստատուելով Պէյրութ ընկեր Սարգիս Զէյթլեան արդէն հայկականացած, յեղափոխականացած եւ վերջապէս դաշնակցականացած տիպար հայորդիի պատրաստակամութեամբ նուիրուեցաւ անձնուէր գործին: Իր ինքնավստահութիւնն ու հոգեկան խաղաղութիւնը զինք վերածեցին պայծառ մտքի շողարձակման անսպառ աղբիւրի: Ան հարուստ էր գաղափարներու ներդաշնակութեամբ, անոր գաղափարները եղան խօսքի վսեմագոյնը:
Ան հաւատաց, թէ առանց գաղափարի որեւէ արարք կը վերածուի սոսկ ամուլ ու անարդիւնաւէտ աշխատանքի: Իր մտածումները վերածեց գործնական իրականութեան: Հոս կը կայանայ Սարգիս Զէյթլեանի բացառիկ եւ խորաթափանց իմաստութիւնը:
Իր գաղափարներու միասնութիւնը չմնացին պարզապէս գրուած գործածական ընթացիկ բառեր կամ գեղեցիկ նախադասութիւններ, այլ վերածուեցան մտքի լուսարձակումներու եւ դարձան գործընթացի ճամբայ, ապագայի հեռանկարներու գործադրութեան հիմնական առաջնորդող քայլեր:
Քաջ գիտէր, թէ այս յեղափոխականացման դժուարին երթը կրնայ զինք առաջնորդել նահատակութեան, այսինքն միանալու յաւիտենականութեան մէջ ապրող իր գաղափարակից ընկերներուն: Չընկրկեցաւ այս գաղափարին դիմաց, այլ աշխատեցաւ այն հաւատքով, թէ շատ մահկանացուներ իրենց ողջութեան մէջ դիակացած են, բայց նահատակները ողջ են յաւիտենականութեան մէջ, որովհետեւ ապրեցան այս հանգրուանային աշխարհի մէջ հերոսութեան փառահեղութեամբ:
Անոնք կը բնակին մեր սրտերուն ու հոգիներուն մէջ, անոնք մեր յիշողութեան մէջ ամէնօրեայ ներկայութիւն են: Իրենց նահատակութեամբ հիմնեցին հերոսութեան եւ արժանապատուութեան վարդապետութիւն մը` սերունդէ-սերունդ: Անոնք պարզապէս տեղափոխուեցան յաւերժութեան մէջ, օրինակ դառնալով մեզի, իրենց մտքերը տակաւին հոս են եւ կը հսկեն մեզի: Մէկ անգամ, դէմ առ դէմ, նահատակութեան պատրաստակամութեամբ տոգորուած ընկերոջ մը հետ խօսիլը աւելի տպաւորիչ է, քան հարիւր անգամ անոր մասին լսելը: Բոլոր այն սերունդները, որոնք հանդիպեցան ընկեր Սարգիս Զէյթլեանին, կրնան վկայել, որ բոլոր այն հայորդիները, որոնք իրենց ափերուն մէջ պահեցին դաշնակցութեան կայծը եւ զայն փոխանցելով սերունդէ-սերունդ այդ կայծը վերածեցին լոյսի, ջերմութեան եւ ապա թշնամիին դէմ կրակի:
Այն, ինչ որ զոհած ենք անցեալին ու պատրաստակամ ենք զոհելու ներկայիս ուրիշ բան չէ՛, եթէ ոչ փոքր ոստում մը դէպի ապագայի կերտման հաստատուն ու պայծառ ուղղուածութիւն:
Սիրելինե՛ր,
«Կարմիր Լեռ» կոմիտէն եւ դաշնակցական համայն ընտանիքը պիտի շարունակեն Դաշնակցութեան լուսապայծառ նուիրական տեսլականը գործնականացնել. այս աննկուն կամքով պիտի շարունակենք մնալ պատնէշի վրայ` ձեզի հետ, ձեզի համար:
*Նշենք, որ ներկայ պայմաններուն մէջ կարելի չեղաւ ժողովրդային ձեռնարկ կազմակերպել: Կոմիտէն բաւարարուեցաւ Սարգիս Զէյթլեանի յիշատակին նուիրուած սփռումներով, ընկերային ցանցերու վրայ գրառումներով:
28 մարտ 2020
