Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
– Խաղաղական ովկիանոսի Մարշալ կղզիներուն մէջ մարդիկ Կաղանդի պատրաստութիւնները ամիսներ առաջ կը սկսին` նուէրներ դիզելով եւ բաժնուելով խումբերու, որոնք Ս. Ծնունդի օրը պիտի մասնակցին երգի ու պարի մրցումին: Անոնք կը շինեն նաեւ մեքսիքական փինիեաթաներու նման կառուցուածք մը, որ Կաղանդի ծառի համապատասխան է, եւ որուն մէջ կը պահուին պզտիկ նուէրներ Աստծոյ համար, ինչպէս` դրամ, օճառ եւ այլն:
– Սկովտիոյ մէջ Հոկմանէյի (տարուան վերջին օրը), այսինքն Նոր տարուան նախօրեակի տօնակատարութիւնները աւելի կարեւոր կը նկատուին, քան` Ս. Ծնունդի տօնակատարութիւնը: Իսկ գիտէի՞ք, թէ Ս. Ծնունդի տօնը արգիլուած էր երկրին խորհրդարանին կողմէ աւելի քան 300 տարիներու ընթացքին: Ան դարձեալ արտօնուեցաւ 1958 թուականին:
– Ամերիկեան Ս. Ծննդեան սովորութիւններէն մէկն է «ֆայնտ տը փիքըլ»-ը: Կաղանդի ծառին վրայ կը պահուըւի թթու դրուած վարունգի ձեւով զարդարանք մը. զայն գտնող անձը կը ստանայ յաւելեալ նուէր մը:
– Փերուի մէջ դեկտեմբեր 24-ը ճանչցուած է «Լա նոչէ պուէնա» (լաւ գիշերը) անունով. ան տօնակատարութիւններու գլխաւոր օրն է: Եկեղեցական արարողութենէն ետք մարդիկ կը վերադառնան տուն` հաւաքուելու ճաշի սեղանին շուրջ, նուէրները բանալու եւ կէսգիշերին իրարու կենաց խմելու: Նուէրները շարուած կ՛ըլլան մսուրին շուրջ եւ ո՛չ Կաղանդի ծառին տակ: Բախտաւոր անձ մը կ՛ընտրուի Յիսուս մանուկին արձանիկը դնելու մսուրին մէջ, Ս. Ծնունդին գիշերը:
– Հակառակ իր քրիստոնէական ժառանգութեան` Եթովպիոյ մէջ Ս. Ծնունդի տօնը մեծ շուքով չի տօնուիր: Անոնք նոյնիսկ այս տօնը կ՛անուանեն Կաննա, որ հոքէի նման գնդակի խաղ մըն է, եւ որ անոնք կը խաղան տարին անգամ մը, Ս. Ծնունդի կէսօրէ ետքը:
– Իսլանտայի մէջ մարդիկ իրարու գիրք կը նուիրեն Ս. Ծնունդի գիշերը, եւ ապա անոնք մնացած ժամերը կ՛անցընեն այդ գիրքերը կարդալով եւ տուրմ ուտելով: Այս սովորութիւնը մաս կը կազմէ Ճոլապոքաֆլոտ կոչուած շրջանի մը, կամ` «Ծնունդի գիրքերու ջրհեղեղը»: Այս ձեւով, միայն Իսլանտայի մէջ է, որ ամէնէն մեծ թիւով գիրքեր կը ծախուին սեպտեմբերի եւ նոյեմբերի միջեւ:
– Կաղանդի պապային առաջին նկարները զայն կը ներկայացնէին իբրեւ խիստ եւ կարգապահ, ձեռքը գաւազան մը բռնած անձ մը:
– Սպանացիները Տիա տէռէյեսի օրը (թագաւորներու օրը` յունուար 6-ին կը հրամցնեն ռոսքոն տէ ռէյես կոչուած քաղցր հաց մը` նշելու համար երեք մոգերուն ժամանումը: Կաղանդի այս կարկանդակը ընդհանրապէս ծածկուած կ՛ըլլայ ճզմուած նուշով, քաղցր չիրերով ու փոշի շաքարով, իսկ երբեմն ալ` մէջը լեցուած զարնուած կամ նուշի քրեմով: Սովորաբար անոր մէջ կը դրուի նաեւ Յիսուս մանուկը ներկայացնող հատիկ մը, եւ զայն գտնողը բախտաւոր կը համարուի եւ կը գնէ յաջորդ տարուան անուշեղէնը:
– Գիտէի՞ք, թէ պտուղներով կարկանդակը եկած է Հին Եգիպտոսէն:
– Ներկայիս սովորութիւն է մէջը բրինձով լեցուած հնդկահաւ հրամցնել տօնական օրերուն: Սակայն գիտէի՞ք, թէ հնդկահաւը Ս. Ծնունդի ճաշացուցակին վրայ սկսաւ դրուիլ 1850-ական թուականներուն միայն, երբ ան փոխարինեց թագաւորներուն նախասիրած խորոված կարապը:
– Կրինլանտի մէջ է, որ Ս. Ծնունդի յատուկ ճաշի` քրվիաքի պատրաստութիւնը ամէնէն շատ ժամանակի կը կարօտի: Այս ճաշին պատրաստութիւնը կը տեւէ ամբողջ եօթը ամիս: Նախ եւ առաջ` ծովարջի ներքին բաժինները կը պարպուին, ապա անոր մէջ կը դրուին 500 ծովային թռչունի տեսակ մը (լման թռչունը` իր փետուրներով), եւ կը ձգուի, որ ժամանակի ընթացքին խմորուի: Ս. Ծնունդի ճաշին օրը ան ուղղակիօրէն ծովարջին մէջէն կը հրամցուի:
– Ուքրանական աւանդական Ս. Ծնունդի ընթրիքի ճաշացուցակը կազմուած է 12 ճաշերէ. անոնցմէ իւրաքանչիւրը կը ներկայացնէ Յիսուսի առաքեալներէն մէկը:
– Ղանայի մէջ, բազմաթիւ ընտանիքներ կը հետեւին աւանդական արարողութեան մը. մարդիկ նոյն գաւաթէն կը խմեն ումպ մը եւ ապա քիչ մը գետին կը թափեն` իբրեւ նուիրատուութիւն իրենց պապերուն:
– Արեւելեան Ափրիկէի երկիրներուն մէջ, ինչպէս` Քենիա եւ Ուկանտա, Ս. Ծնունդի արարողութիւնները մեծ մասամբ շատ աւելի կրօնական են, քան` առեւտրական, ինչպէս որ են արեւմտեան երկիրներուն մէջ:
– Ամէնէն շատ բաժնուած նուէրներէն մէկն է նոր հագուստը` եկեղեցին հագուելու համար: Իսկ մարդիկ կը հաւաքեն քարեր, տերեւներ եւ ուրիշ բնական նիւթեր` իբրեւ նուէր Յիսուս մանուկին: Ս. Ծնունդի գլխաւոր ճաշը ընդհանրապէս կ՛ըլլայ խորոված այծ:
– Իսկ գիտէի՞ք, թէ Հարաւային Ափրիկէի մէջ, ամէն դեկտեմբերի, իբրեւ տօնական շրջանի յատուկ ուտելիք, կը հրամցուի տապկուած Կայսր ցեց թիթեռնիկի թրթուր:
– Գերմանացիները շինեցին առաջին կեղծ Կաղանդի ծառերը` գործածելով ներկուած սագի փետուրներ` անոնց տալով եղեւինի ծառի «տերեւներուն» կերպարանքը:
– Գերմանացիներն են նաեւ, որոնք հնարած են փայլազարդ կեղծ դրասանգները 1610 թուականին. ըստ աւանդութեան, երբ սարդերը իրենց ոստայնը կը շինէին Կաղանդի ծառին ճիւղերուն վրայ, ան արծաթագոյն կը դառնար:
– Սարդի ոստայնի զարդարանքները տարածուած են նաեւ Լեհաստանի մէջ, որովհետեւ, ըստ աւանդութեան, սարդ մը իր ոստայնով ծածկոց մը հիւսած է Յիսուս մանուկին համար: Լեհ ժողովուրդը սարդը կը համարէ բախտի եւ բարգաւաճութեան խորհրդանիշ:
– Հակառակ անոր որ Հնդկաստանի բնակչութեան միայն 2 առ հարիւրը քրիստոնեայ է, Ս. Ծնունդը պաշտօնական տօն է Հնդկաստանի մէջ: Նոյնիսկ ոչ քրիստոնեայ անձերը Ս. Ծնունդը կը տօնեն իրենց տան շուրջը կամ տանիքին վրայ վառելով ձէթի լամբեր:
Մտածե՛նք
Իւրաքանչիւր տախտակի սեւ հաստ շրջագիծով բաժինները ամբողջացուր 1, 2, 3, 4 եւ 5 թիւերով:
– Իւրաքանչիւր թիւ միայն մէկ անգամ կ՛երեւնայ այդ բաժինին մէջ:
– Այս ձեւով, մէկ տուփիկէ կազմուած բաժին մը պիտի ունենայ միայն 1 թիւը: 2 տուփիկէ կազմուած բաժին մը պիտի պարունակէ 1 եւ 2 թիւերը եւ այլն:
– Նոյն թիւը չի կրնար գտնուիլ անոր շուրջ գտնուող որեւէ տուփիկի մէջ, նոյնիսկ` շեղակի կերպով:
– Հնարք. երբ միակ տուփիկ մը գոյութիւն ունի, սկսէ անոր մէջ 1 թիւը դնելով:
Ժամանց
