Առաջին Մարդը` Նէյլ Արմսթրոնկ, Երկուշաբթի, 21 Յուլիս Ժամը 4:56-ին Ոտք Դրաւ Լուսնի Վրայ

 19 Վայրկեան Ետք, Երկրորդ Ամերիկացին` Էտվին Ալտրին Միացաւ Իր Ընկերոջ Եւ Երկու Աստղանաւորդները Կողք Կողքի Քալեցին` Հետաքրքրական Տեղեկութիւններ Հաղորդելով

 Արմսթրոնկ Եւ Ալտրին Ամերիկեան Դրօշակը Տնկեցին Եւ Յանուն Մարդկութեան Զետեղեցին Խորհրդանշական Նշանատախտակը

 Մարդը Հասաւ Լուսին:

Այսօր` Երկուշաբթի, 21 Յուլիս 1969, Առաւօտեան Ժամը 2:56-ին (Պէյրութի Ժամով` Ժամը 4:56-ին) Առաջին Մարդը` Ամերիկացի Նէյլ Արմսթրոնկ Ձախ Ոտքը Դրաւ Լուսնի Վրայ:

Նոյն պահուն Արմսթրոնկ բացագանչեց. «ՓՈՔՐ ՔԱՅԼ ՄԸ ՄԱՐԴՈՒՆ ՀԱՄԱՐ, ՀՍԿԱՅ ՈՍՏՈՒՄ ՄԸ` ԱՆՈՐ ՀԱՄԱՐ»:

«Շուքի մէջ եմ ու կը նայիմ Լեմին,- ըսաւ Արմսթրոնկ:- Ամէն բան կը տեսնեմ յստակօրէն, լոյսը շատ պայծառ է»:

Արմսթրոնկի առաջին գործը եղաւ լուսանկարել Լեմը` անոր բոլոր կողմերէն, շարունակ տեղափոխուելով անոր շուրջը: Բծախնդրօրէն քննեց լուսնէջքի վայրը եւ լուսնի հողին վրայ քալելով` ըսաւ, թէ իր ոտքին հետքերը կատարելապէս կը տեսնէ լուսնային փոշիին մէջ:

Առաջին քայլը առած պահուն, լուսնին մակերեսը ձախ ոտքով շօշափելով, որպէսզի անոր տոկունութիւնը ստուգէ, Արմսթրոնկ ըսաւ. «Ոտքս միայն մէկ ութերորդ բթաչափ ներս կը մտնէ… Ինծի կը թուի, թէ քալելու դժուարութիւն չկայ: Ո՛չ, բացարձակապէս ոչ մէկ դժուարութիւն` քալելու համար»:

Արմսթրոնկի երկրորդ գործը եղաւ լուսնային խճաքար մը հաւաքել եւ, ըստ նախատեսուածին, զայն դրաւ իր հագուստին գրպանին մէջ, ծունկին բարձրութեան:

Նախապէս, ժամը 4:40-ին (Պէյրութի ժամ) Արմսթրոնկ դանդաղօրէն բացած էր Լեմի դուռը ու նոյնքան դանդաղօրէն իջած` դէպի լուսին:

Ժամը 4:50-ին Արմսթրոնկ ոտք դրած էր կամրջակին վրայ, մինչ իր ընկերը զինք կ՛ուղղէր մեծ զգուշութեամբ:

Վայրկեան մը ետք «Ափոլլլօ 11»-ի հրամանատարը, տէրը` լուսնին, կանգ առած էր կամրջակին վրայ:

Արմսթրոնկի Եւ Ալտրինի Պատգամը

ԼՈՒՍԻՆ,- 21 ՅՈՒԼԻՍ.- Արմսթրոնկ եւ Ալտրին պատգամ մը ուղղեցին մարդկութեան.

«Ո՛վ որ ալ ըլլաք եւ ո՛ւր որ ալ գտնուիք, մտածեցէք վերջին ժամերու դէպքերուն մասին, եւ ամէն մէկդ գոհութիւն տուէք ձեր հասկցած ձեւով»:

Շատ Գեղեցիկ Է

Ի՞նչ կը տեսնէ Արմսթրոնկ իր շուրջը: Կը հաղորդէ իր տպաւորութիւնները. «Շատ գեղեցիկ է», կ՛ըսէ, բայց յայտնի չէ, թէ ինչի՛ մասին կը խօսի:

Սակայն կը կատարէ հետաքրքրական հաստատում մը. լուսնային հողին մասին կ՛ըսէ, որ հրաբխային բնոյթ ունի:

Արմսթրոնկ կը զարմանայ, որ այնքան հեշտութեամբ կը շարժի: «Շատ աւելի դիւրին կը թուի ինծի, քան` փորձի պահուն»:

Ալտրին Կ՛իջնէ Լուսին

Երկրորդ Մարդը` Ամերիկացի Աստղանաւորդ Էտվին Ալտրին Ժամը 5:14-ին (Պէյրութի Ժամ) Կը Միանայ Արմսթրոնկին, Լուսնային Հողին Վրայ: Երկու Մարդիկը Կը Քալեն Լուսնին Վրայ:

Ալտրին եւս առաջին անգամ ձախ ոտքը կը դնէ լուսնին վրայ: «Ուշադրութիւն,- ըսած էր Արմսթրոնկ իրեն քանի մը երկվայրկեան առաջ,- դուրս ելլելու պահուն դուռը մի՛ շաչեցներ»:

Նէյլ Արմսթրոնկ լուսնի վրայ առանձին մնաց 19 վայրկեան, որոնց ընթացքին, մեռած մոլորակին անսահմանելի առանձութեան մէջ, միշտ ալ կատարեալ ինքնավստահութիւն մը ցոյց տուաւ: Արմսթրոնկ իր համբաւին բարձրութեան վրայ գտնուեցաւ:

Այնուհետեւ սկսաւ լուրջ աշխատանքը: Ըստ առաքելութեան ծրագրին, երկու մարդիկը երկու ժամ քառորդէն աւելի ժամանակ ունին` զանազան գործեր տեսնելու համար եւ, կարծէք, չեն ուզեր ժամանակ վատնել:

Նախ կը ջանան հաւաքել լուսնային խճաքարեր ու քարեր` զանոնք նոյն ատեն նկարագրելով:

Երկու մարդիկը, հայրենասիրական ժեսթով մը միացած, Միացեալ Նահանգներու դրօշակը կը տնկեն հողին վրայ:

Ապա բարձր ձայնով կը կարդան արձանագրութիւնը այն տախտակին, որ պիտի զետեղեն լուսնի վրայ:

Նիքսըն Կը Հեռաձայնէ

Նախագահ Նիքսըն այս առտու, լուսնէջքէն ետք, հեռաձայնով խօսեցաւ Արմսթրոնկի եւ Ալտրինի հետ, շնորհաւորեց անոնց յաղթանակը եւ յայտնեց, որ այս յաղթանակը մարդկութեան յաղթանակն է:

Աշխարհի բոլոր կողմերէն, վեհապետներ եւ նախագահներ շնորհաւորական պատգամներ կ՛ուղղեն ձայնասփիւռէն եւ պատկերասփիւռէն` ընդգծելով դէպքին համաշխարհային կարեւորութիւնը:

Միացեալ Նահանգներու մէջ եւ աշխարհի զանազան կողմերը, ուր կարելի էր պատկերասփիւռով դիտել լուսնէջքը, միլիոնաւոր մարդիկ անքուն գիշեր մը անցուցին ու ներկայիս կը սպասեն աստղանաւորդներուն վերադարձին:

Ինչպէ՞ս Տեղի Ունեցաւ Լուսնէջքը          

Լուսնէջքը տեղի ունեցաւ ժամը 22:17-ին (Պէյրութի ժամ) «շատ մեղմօրէն», ինչպէս պիտի յայտարարէր Ալտրին:

Էջքի վերջին երկվայրկեաններուն, որոնք կարծէք դարեր տեւեցին, աշխարհ շունչը բռնած` կը սպասէր մեծ աւետիսին:

– 67 մեթր բարձրութիւն. «Դանդաղօրէն կ՛իջնենք»:
– 23 մեթր. «Ամէն բան լաւ կ՛ընթանայ»:
– 9 մեթր. «Փոշի կը հանենք»:

Ու վերջապէս, ժամը 22,17՛42»-ին` «Շփումը հաստատուեցաւ – Շարժակը կանգ առաւ: Արծիւը իջաւ լուսին»:

Ասոնք եղան Նէյլ Արմսթրոնկի արտասանած առաջին բառերը, երբ «Արծիւը» կ՛իջնէր լուսին:

«Արծիւը» անշուշտ ժայռոտ լեռներու արքայական արծիւն էր` Միացեալ Նահանգներու խորհրդանիշը, բայց Հիւսթընի մէջ կը յիշեցնեն, որ իր թեւերուն տակ ունի խաղաղութեան նշանատախտակը, յանուն համայն մարդկութեան:

Երկրի վրայ յուզումը, Հիւսթընի մէջ, թէ պատկերասփիւռին ու ձայնասփիւռին հետեւող միլիոնաւոր մարդոց մօտ, հասած է իր գագաթնակէտին: Ու էջքի պահուն Արմսթրոնկի սրտի բաբախումները բարձրացած են վայրկեանը 156-ի, հակառակ անոր որ ամերիկացի աւագ աստղանաւորդը ծանօթ է իր պաղարիւնութեամբ: Լուսնէջքէն քիչ ետք, վերստին կ՛իջնեն 80-ի:

Դէպքին Ժապաւէնը

Ստորեւ` ժամանակագրական կարգը մարդկային պատմութեան կարեւորագոյն դէպքին (Պէյրութի ժամով).

Լուսնային կառքը իր ոտքերը բացաւ ժամը 18:23-ին: Թեւերը լայնատարած` «Արծիւը» պատրաստ է խոյանալու իր զոհին վրայ: Քոլինզ մինակ մնացած է մայր խուցին մէջ, որ նոր անունով կը կոչուի «Քոլումպիա»:

Ժամը 19:47-ին, այն պահուն, երբ անջրպետանաւը կը սաւառնէր լուսնին ծածկուած երեսին վրայէն, «Քոլումպիա» եւ «Արծիւ»-ը բաժնուեցան իրարմէ: Երբ վերայայտնուեցան տեսանելի երեսին վրայ, երկու մեքենաները իրարմէ 20 մեթր հեռու կը գտնուէին:

Ժամը 21:08-ին, ՆԱՍԱ-ի արտօնութիւնը ստանալէ ետք, Արմսթրոնկ եւ Ալտրին աշխատցուցին Լեմի էջքի շարժակը: Երկվայրկեանը 34 մեթր դանդաղ էջքով սկսան իջնել: «Ցտեսութիւն» պոռաց Քոլինզ իր երկու ընկերներուն:

Ժամը 21:55-ին Արմսթրոնկ եւ Ալտրին լուսնէն 25 քմ բարձր կը գտնուէին: «Լաւ ճամբայ ելաք, պահեցէք ձեր պաղարիւնը» խորհուրդ տուաւ իրենց Հիւսթընի կեդրոնը:

Ժամը 22:05-ին սկսաւ բուն լուսնէջքի փուլը: Լեմը, որ 15 քմ բարձրութեան մը վրայ կը գտնուէր, դանդաղօրէն կ՛իջնէր դէպի լուսնէջքի վայրը:

Ժամը 22:10-ին Լեմը միայն 12 քմ մնացած էր լուսնէջքի վայրին, որ 13 քմ երկայնք եւ 3,7 քմ լայնք ունի:

Այդ պահուն, լարուած մթնոլորտ մը կը տիրէր Հիւսթընի կեդրոնին մէջ եւ հարիւր միլիոնաւորներ պատկերասփիւռներու առջեւ իրենց շունչը բռնած` կը սպասէին:

«Ամէն բան հրաշալի է», յայտարարեց Հիւսթըն երկու աստղանաւորդներուն: – Երկիրը կը տեսնենք մեր աջին», պատասխանեց Ալտրին:

– Բարձրութիւն` 10,2 քմ Լեմի արգելակը աւելի սեղմուեցաւ: «Մեքենան աւելի լաւ կ՛աշխատի, քան անոր նմանակը, հիանալիօրէն կ՛իջնենք», իմացուց Ալտրին:

– Բարձրութիւն` 4,877 մեթր. Լեմի արագութիւնը սկսաւ նուազիլ. «Ամէն բան հիանալի է», ըսաւ Հիւսթըն:

– Բարձրութիւն` 3,100 մեթր. մոտիւլը 23 աստիճանի անկիւն մը դարձաւ. «Արծի՛ւ, դուն վեհափառ ես», ըսաւ ՆԱՍԱ-ն:

– Բարձրութիւն` 914 մեթր. Հիւսթըն. «Հետզհետէ աւելի լաւ»:

Աստղանաւորդները այդ պահուն յայտարարեցին, որ փոշի կը հանեն: Շփումը անմիջական է:

Ու ապա` ՆԱՍԱ-ն յաղթական հաղորդագրութիւնը. «ՄԱՐԴԸ ՀԱՍԱՒ ԼՈՒՍԻՆ»: Լուսնի վրայ Արմսթրոնկի արտասանած առաջին բառերը հասան Հիւսթըն. «Արծիւը իջաւ»: Աստղանաւորդը այսպիսով կը ծանուցէր լուսնի նուաճման գործողութեան կատարեալ յաջողութիւնը:

Լուսնէջքը տեղի ունեցաւ ժամը 22:17-ին: ՆԱՍԱ-ն յայտնեց, որ Երկրէն լուսին ճամբորդութեան ամբողջական տեւողութեան հաշուով, չորեքշաբթի, 16 յուլիս ժամը 15:32-էն մինչեւ կիրակի 20 յուլիս ժամը 22:17, ուշացումը միայն 39 երկվայրկեան եղաւ նախատեսուած ժամանակին վրայ:

Այն պահուն, երբ Լեմը իր երկար ոտքերը դրաւ լուսնի վրայ, մոտիւլը կը վարէր «Ափոլլօ 11»-ի առաքելութեան հրամանատարը Նէյլ Արմսթրոնկ:

«Ցնորական», բացագանչեց «Քոլոմպիա»-ի վարորդը` Մայքըլ Քոլինզ, իմանալով «Մարդը լուսնի վրայ» գործողութեան յաջողութիւնը:

Առաջին Տպաւորութիւններ

Լուսնէջքէն անմիջապէս ետք Արմսթրոնկ հաղորդեց իր տպաւորութիւնները: Ըսաւ, որ ժայռերու մեծ այլազանութիւն մը կը տեսնէ: Ալտրին մինչ այդ կը ստուգէր, թէ ամէն բան լաւ կ՛ընթանա՞յ մոտիւլին մէջ եւ մեքենան, ի պահանջել հարկին, կրնա՞յ որեւէ պահու թռիչք առնել վերադառնալու համար:

Արմսթրոնկ ըսաւ, որ ինք եւ ընկերը շատ լաւ կը զգան իրենք զիրենք եւ իրենց մասին մտահոգուելու կարիք չկայ: Արմսթրոնկի համաձայն, երկու աստղանաւորդները դժուարութիւն չեն ունեցած իրենց մոտիւլը քշելու լուսնային քաշողականութեան պայմաններուն մէջ: Լեմը շրջապատուած է լուսնային բաւական խոշոր ժայռերով, որոնցմէ ոմանք երեք մեթր բարձրութիւն ունին:

Արմսթրոնկ կը նշմարէ նաեւ անկիւնաւոր հրաբերաններ եւ, իրենց առջեւ, ուղիղ, Լեմէն մէկուկէս քմ անդին` բլուր մը:

Գո՞յնը: Երկու աստղանաւորդները այդ մասին չեն խօսիր:

«Գոյնը կախում ունի դիտելու անկիւնէն,- կ՛ըսէ Ալտրին: – Ընդհանուր գոյն մը չկայ»:

Բազմաթիւ Հրաբերաններ

Լեմի իջած վայրը համեմատաբար տափարակ է, բայց ամէն ուղղութեամբ կը նկատուին զանազան մեծութեամբ հրաբերաններ: Ոմանք մէկ մեթր տրամագիծ ունին, ուրիշներ `15: Այնքան շատ են, որ չենք կրնար հաշուել, կ՛ըսեն աստղանաւորդները:

Հիւսթըն այլեւս չի խօսիր լուսնին վրայ իջած «Արծիւ»-ին: Այսուհետեւ «Հանդարտութեան խարիսխ»-ն է, որ կը կանչէ, եւ ան յստակօրէն կը պատասխանէ, որովհետեւ ռատիոհաղորդումները սքանչելի են:

Նէյլ Արմսթրոնկ ՆԱՍԱ-ի ներողամտութիւնը կը խնդրէ, որ 39 երկվայրկեանի ուշացում մը ունեցած է, բայց հարկ եղած է, որ խուսափին խոռոչներէ, հրաբուխներէ եւ փոքր ժայռերէ:

Հիւսթընի պատասխանը. «Տղա՛ք, երբեք պէտք չունիք ներողութիւն խնդրելու: Ցնորական գործ մը կատարեցիք»:

Քոլինզ, որ քիչ մը երեսի վրայ ձգուած էր մայր խուցին մէջ, կը միջամտէ. «Մի՛ մոռնաք այն տղան, որ անջրպետանաւուն մէջ կը գտնուի»:

Հիւսթըն. «Քեզ չենք մոռնար»:

Քոլինզ կը խնդրէ, որ «Արծիւ»-ը բանայ իր անթենները, որպէսզի լսէ իր երկու ընկերներուն խօսակցութիւնը:

Թեքնիք Տեղեկութիւններ

Մոտիւլ լիւները ճիշդ ո՞ւր իջած է: Հիւսթըն կը կանչէ «Հանդարտութիւնը» եւ Արմսթրոնկ կը պատասխանէ. «Այն մարդերը, որոնք կ՛ըսէին, թէ ճիշդ չենք կրնար ըսել այն տեղը, ուր կը գտնուինք, իրաւունք ունէին»:

«Արծիւ»-ը իսկապէս կը գտնուի Հանդարտութեան ծովուն վրայ, բայց Հիւսթըն կը խորհի, թէ մոտիւլ լիւները կրնայ իջած ըլլալ 6 կամ 7 քմ անդին:

Լուսնի տպաւորութիւններուն յաջորդեցին աւելի թեքնիք բնոյթով տեղեկութիւններ:

Երկիրը «Գեղեցիկ Է»

Իրենց նայուածքը դարձնելով` երկու աստղանաւորդները կը տեսնեն նաեւ Երկիրը: «Շատ լաւ կը նշմարենք: Երկիրը խոշոր է, փայլուն, գեղեցիկ», կ՛ըսէ Արմսթրոնկ:

Երկրէն աստղանաւորդներուն յայտարարուած ըլլալով, թէ` «Ամբողջ երկրին մէջ եւ համայն աշխարհի, միլիոնաւոր ժպտուն դէմքեր կան», Արմսթրոնկ կը պատասխանէ. «Հոս միայն երկու հոգի կայ»:

Լուսնէջքի պահուն` լուսինը Երկրէն 382.297 քմ հեռու կը գտնուէր: