50 Տարի Առաջ (19 Ապրիլ 1969)

Արժէքաւոր Հրատարակութիւն Մը

«Ցուցակ Ձեռագրաց Մշոյ Սուրբ Առաքելոց-
Թարգմանչաց Վանքի Եւ Շրջակայից»

«Կիւլպէնկեան» հաստատութեան հայկական մատենաշարով լոյս տեսնող հայագիտական հրատարակութիւններուն մէջ իրենց արժէքով ու նշանակութեամբ յատուկ տեղ կը գրաւեն հայ ձեռագրական մշակոյթին գանձերը ներկայացնող ձեռագրացուցակները:

Պարագայ մը եւս արժէքաւոր կը դարձնէ վերոյիշեալ ցուցակները. ասոնց մէջ, աշխարհի զանազան ձեռագրատուներու մէջ գտնուող մատեաններէն զատ, նկարագրուած են այն հաւաքածոները, որոնք ոչնչացած են կամ անհետ կորսուած են Ա. Աշխարհամարտի թոհուբոհին մէջ: Արդարեւ, ժամանակին կազմուած այդ ցուցակները դէպքերու բերումով փրկուած են կորուստէ եւ այսօր կը ներկայացուին հանրութեան:

Հրապարակի վրայ է մեծարժէք հրատարակութիւն մը եւս` «Ցուցակ ձեռագրաց Մշոյ Ս. Առաքելոց-Թարգմանչաց վանքի եւ շրջակայից» աշխատութիւնը, որ լոյս տեսած է Արա Գալաճեանի խմբագրութեամբ:

Աշխատութիւնը բաղկացած է երկու ինքնուրոյն մասերէ: Առաջին մասը` «Ցուցակ ձեռագրաց Մշոյ Ս. Առաքելոց-Թարգմանչաց վանքի», կազմուած է 1912-ին, Սահակ Մուրատեանի ձեռքով: Ցուցակը կ՛ընդգրկէ վանքի ձեռագրատան 126 մատեաններու համառօտ նկարագրութիւններն ու յիշատակարանները, որոնցմէ շատերը ծանօթ չէին հայագիտութեան:

Երկրորդ մասը` «Ցուցակ ձեռագրաց Մուշ քաղաքի եւ շրջակայից» վերտառութեամբ,  կազմուած է 1914-ին, Նազարէթ Մարտիրոսեանի կողմէ: Այս երկրորդ ցուցակը կ՛ընդգրկէ 152 ձեռագիրներու նկարագրութիւններն ու յիշատակարանները: Ասոնց մէկ մասը նոյնպէս կը հրապարակուի առաջին անգամ:

Ներկայ ցուցակներուն մէջ, անշուշտ, Մշոյ գաւառի ձեռագրական բոլոր հարստութիւնները չեն ներկայացուած: Սակայն եղածն ալ անգնահատելի արժէք կը ներկայացնէ:

Ծառայել Եւ Իշխել

Ազգային մարմինները կ՛ընտրուին հանրութեան ծառայելու եւ ոչ թէ անոր վրայ իշխելու համար:

Հանրութեան ծառայելը մեծ առաքինութիւն մըն է եւ ամէն գնահատանքի արժանի արարք մը:

Մեր ազգային մարմիններու անդամները իրենց ժամանակը, եռանդը եւ կարողութիւնը կը տրամադրեն համայնքին` առանց անկէ որեւէ բան ակնկալելու:

Միայն զոհաբերութեան ընդունակ եւ գաղափարական տոգորում ունեցող անձերն են, որ բոլորանուէր կը լծուին հանրային աշխատանքներու, յաճախ` ի վնաս իրենց անհատական գործերուն:

Որքան զարգանայ եւ ճիւղաւորուի հանրային գործը, այնքան աւելի կը տարածուի ազգային մարմիններու աշխատանքին դաշտը, եւ անոնց ուսերուն կը ծանրանայ աւելի մեծ պատասխանատուութիւն:

Ազգային մարմինները թէ՛ կը ծառայեն համայնքին եւ թէ՛ կը վարեն անոր հանրային, կրթական եւ ընկերային գործերը:

Սակայն ղեկավարել` չի նշանակեր իշխել:

Իշխողը իր կամքը կը պարտադրէ, իր քմահաճոյքով կ՛առաջնորդէ եւ երբեմն ալ անձնական շահ կը փնտռէ: Ան իր փառասիրութեան յագուրդ տալու համար յաճախ աթոռի պայքար կը մղէ:

Իսկ համայնքին ծառայողը ամէն ինչ կու տայ` առանց ոչինչ ստանալու: Անոր միակ վարձատրութիւնը ազգին օգտակար ըլլալու գոհունակութեան զգացումն է:

Գոյութիւն չունի աւելի վսեմ ու բարձր կոչում, քան` ազգին ծառայելը:

Մեզի կը մնայ գնահատել անոնց նուիրումն ու զոհաբերութիւնը եւ զօրավիգ հանդիսանալ իրենց գործունէութեան:

«ԱՐՄԵՆԻԱ»