Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Անօդաչու սարք մը թռցնելով Պրազիլի վայրի անտառին վրայ, գիտնականները գտած են մեկուսացած ցեղախումբի մը անդամները: Սակայն ասիկա անպայման լաւ լուր մը չէ:
Վայրի անտառին խորերը
Մեր աչքերուն առջեւ պարզուած նկարները առնուած են 2017 թուականին: Անոնց մէջ կը տեսնուին քանի մը անձեր, որոնք կը պտտին ամազոնեան առատ բուսականութեան բացութեան մը մէջ: Այս նկարները առնուած են անօդաչու սարքի մը միջոցով որ կը թռչէր Պրազիլի եւ Փերուի սահմանին միջեւ: Այդ շրջանը հասնելու համար Հնդիկներու ազգային հիմնարկութեան անդամներէ եւ ոստիկաններէ կազմուած խմբակ մը կտրած է 180 քմ` անցնելով գետերէ եւ կածաններէ եւ ապա աւելորդ 120 քմ` վայրի անտառին մէջ:
Ոչ մէկ հաղորդակցութիւն
Այս նկարներուն մէջ կը տեսնենք անձեր, որոնք կ՛ապրին վայրի անտառին խորերը եւ բնաւ հաղորդակցութեան մէջ չեն մտած քաղաքակրթութեան հետ: Անոնք մեկուսացած ցեղախումբ մըն են: Անոր անդամները կ՛ապրին Ժաւարիի հովիտին մէջ, որ Պրազիլի Ամազոնաս նահանգին հարաւ-արեւելքը գտնուող շրջան մըն է, ուր հասնիլը շատ դժուար է: Այդ տարածքին վրայ է, որ գտնուած են երկրին մէջ մեկուսացած ցեղախումբերու գոյութեան փաստերուն մեծ մասը:
Վտանգուած
Հնդիկներու ազգային հիմնարկութիւնը արդէն հաղորդակցութեան մէջ մտած է այդ ժողովուրդներէն ութ խումբերու հետ եւ ունի փաստեր` նոյն շրջանին մէջ ուրիշ 11 ցեղախումբերու գոյութեան: Անոնց հետ կապ չէ հաստատուած: Սակայն հիմնարկութիւնը իր այս կապերը մեծ զգուշութեամբ կը հաստատէ, որովհետեւ այս անձերը շատ խոցելի են: Անոնք միայն վայրի անտառին մէջ ապրած են եւ ծանօթ չեն ուրիշ ապրելակերպի:
Օրինակի համար, անոնք բնաւ «ծանօթ» չեն կրիփի եւ հարսանէթի նման հիւանդութիւններու մանրէներուն հետ: Պատահած է, որ հնդիկներ հաղորդակցութեան մէջ մտնեն հիւանդ անձերու հետ, եւ այս հիւանդութիւնը անոնց համար մահացու եղած է:
Հիմնարկութիւնը կ՛ուզէ անպայման պահպանել այս մեկուսացած ժողովուրդները եւ անոնց ապրելակերպը: Սակայն ասիկա միշտ աւելի դժուար կ՛ըլլայ ամազոնեան անտառին շահագործումին պատճառով, որովհետեւ ասիկա յաճախ անոնց կը ստիպէ տեղափոխուիլ անտառին աւելի խորերը, երբ ընկերութիւններ կու գան կտրելու իրենց բնակավայրին ծառերը: Անտառը անոնց տունն է, իսկ իրենց որսացած անասունները` իրենց սնունդը:
Աշխարհին Շուրջ
Քենիոյ Մէջ Անասուններուն
Ջուր Հայթայթող Մարդը
Քանի մը տարիներէ ի վեր Քենիան կը տառապի սաստիկ երաշտէ, եւ երկրին անասունները ծարաւէն կը սատկին: Քենիացի երկրագործ մը` Փաթրիք Քիլոնզօ Մուալուա գտած է լուծում մը` Թսավօ Ուեստ արգելոցին անասունները կենդանի պահելու:
Ջրատար յատուկ փոխադրակառք մը գործածելով` Փաթրիք սկսած է 3000 լիթր ջուր բերել շաբաթը 4 անգամ, որպէսզի այս անասունները բաւարար ջուր ունենան: Ան անդրադարձած է, որ ջուր չըլլալուն պատճառով անասունները մարդոցմէ կախեալ են: Եթէ մարդիկ անոնց ջուր չհայթայթեն, անոնք կը սատկին:
Փաթրիքը անոնց օգնելու գաղափարը կը յղանայ, երբ ամառը կ՛այցելէ արգելոց մը եւ կը նշմարէ, թէ անիկա որքա՛ն չոր է, անոր աղբիւրները ցամքած են` ծարաւ ձգելով տարածքի անասունները:
Ինչո՞ւ
… Հաւերը Ակռայ Չունին
Աւելի քան 200 միլիոն տարիներ առաջ հաւերուն «նախահայրերը» ակռաներ ունէին: Մասնագէտները կ՛ենթադրեն, թէ քանի որ հաւերը գլխաւորաբար հատիկներ կ՛ուտէին, անոնց ծնօտը կամաց-կամաց վերածուած է կտուցի, որ աւելի օգտակար է հատիկ աւարելու համար:
Հետաքրքրական.- Կոկորդիլոսները եւ հաւերը ունին նոյն նախապատմական նախահայրը, սակայն կոկորդիլոսները պահած են իրենց ակռաները:
Կը Խնդանք, Երբ Մեզ Կը Խտղտացնեն…
Որովհետեւ մեր ուղեղը մեզի կը հրահանգէ: Երբ մեզ կը խտղտացնեն, մեր մորթը կը գրգռուի եւ լուր կը ղրկէ ուղեղին, որ մեզի խնդալ կը հրահանգէ: Գիտնականներուն մեծ մասը կը մտածէ, որ մենք չենք խնդար, երբ մենք մեզ կը խտղտացնենք, որովհետեւ մեր ուղեղը անակնկալի չի գար:
Կարգ Մը Անձեր Մազեր Չունին
Ընդհանրապէս, երբ մազ մը կը թափի, ուրիշ մը կը բուսնի անոր տեղ: Սակայն երբեմն, յատկապէս` այր մարդոց պարագային, երբ մազերը աւելի կը թափին… եւ կրկին չեն բուսնիր, այս անձերը կը կոչուին «ճաղատ»:
Խխունջները Կը Լորձնոտին
Խխունջները կը տեղափոխուին շնորհիւ մեծ մկանի մէջ, որ անոնց իբրեւ ոտք կը ծառայէ: Անոնց արտադրած լորձունքը իրենց կարելիութիւնը կու տայ աւելի արագ սահելու եւ նոյնիսկ` պատերուն վրայ մագլցելու:
Հետաքրքրական փորձէ չոր մատդ ապակիի մը վրայէն սահեցնել` վրան ճնշելով. ապա նոյն գործողութիւնը կատարէ թաց մատով մը: Ջուրով աւելի դիւրին է:
Պէտք Է Պատուաստուիլ
Պատուաստումի ընթացքին հիւանդութենէ մը շատ չնչին քանակ մը կը ներարկուի մարմնին մէջ, որպէսզի մարմինը վարժուի այդ մանրէին կամ ժահրին դէմ պայքարիլ: Եթէ օր մը տուեալ անձը այդ հիւանդութենէ տառապի, մարմինը զայն պիտի ճանչնայ եւ աւելի դիւրութեամբ պիտի պայքարի անոր դէմ:
Սիրտ Մը Կը Գծենք Սէրը Ներկայացնելու Համար
Մեր սրտին տրոփումները մեր զգացումները «կը թարգմանեն»: Օրինակի համար, երբ մենք սիրահարած ենք, մեր սիրտը աւելի արագ կը տրոփէ: Հետեւաբար նախապատմական շրջանէն սկսեալ մարդիկ մտածած են, որ սիրտը զգացումներուն կեդրոնն էր (մինչ իրականութեան մէջ ուղեղն է): Այս ձեւով, ժամանակի ընթացքին անոնք զայն ընտրած են սէրը ներկայացնելու համար:
Կտրուած Ծաղիկները Կը Թառամին…
Որովհետեւ անոնք սնունդէ կը զրկուին: Ծաղիկները պէտք ունին ջուրի եւ ուտելիքի ապրելու համար: Արմատները, ցօղուն եւ տերեւները անոնց կը հայթայթեն իրենց պէտք եղած սնունդը: Հետեւաբար, երբ մենք զանոնք կը քաղենք, ծաղիկները շատ շուտ ուտելիքի պակաս կ՛ունենան եւ կը թառամին:
Ժամանց
