ԼՕԽ-ի Շրջանային վարչութեան առողջապահական յանձնախումբին կազմակերպած դասախօսական շարքի եօթներորդ դասախօսութիւնը տեղի ունեցաւ չորեքշաբթի, 20 փետրուար 2019-ին, առաւօտեան ժամը 10:30-ին: Օրուան նիւթն էր` «Առօրեայ սննդականոնի գործնական թելադրանքներ եւ խորհուրդներ»:
ՀՕՄ-ի քայլերգի ունկնդրութենէն ետք, ԼՕԽ-ի Շրջանային վարչութեան առողջապահական յանձնախումբին անունով բացման խօսք կատարեց տոքթ. Սիրուն Վարդապետեանը: Ան ըսաւ, որ մարդուն կեանքը մէկ անգամ կը տրուի եւ հարկ է պայքարիլ առողջ եւ ուրախ ապրելու համար: Ըստ վիճակագրութեան, մարդ կրնայ հարիւր տարի ապրիլ, սակայն սեփական մարմնի նկատմամբ անխնայ վերաբերումը այդ տարիները կը պակսեցնէ: Տոքթ. Սիրուն Վարդապետեանը յայտնեց, որ ժամանակն է համոզուելու, որ մեր հիւանդութիւններուն պատճառը մեր առօրեայ սննդառութիւնն է: Սնունդի ճիշդ ընտրութիւնը եւ անոր պատրաստման եղանակի իմացութիւնը կ՛օգնէ մեր առողջութեան պահպանման եւ երկար ապրելուն: Ան նշեց, որ մեր մարմնի ֆիզիքական էութիւնը մեծ չափով կ՛ազդուի մեր ուտելիքէն եւ անկէ կախեալ է` «Ըսէ, ի՞նչ կ՛ուտես ըսեմ, թէ ո՛վ ես» խօսքը: Տարեկան հարիւրաւոր գիրքեր կը հրատարակուին սննդականոնի եւ յաւելեալ ծանրութենէ ձերբազատելու մասին: «Ինչպէ՞ս ընտրել սնունդը», «ինչպէ՞ս կը մարսուի մեր սնունդը», «որքա՞ն ուտել», «ինչպէ՞ս ուտել», «ինչո՞ւ կը նիհարնանք», «ինչո՞ւ կը գիրնանք». հարցադրումներ են, որոնց պատասխանելու եւ դասախօսելու համար ան հրաւիրեց սննդագէտ Սարին Շէկեանը:
Սարին Շէկեանը ներկաներուն ըսաւ, որ երբ արթննանք առաջին հարցադրումը մեր միտքին մէջ կ՛ըլլայ այն, որ այսօր ի՛նչ տեսակ ուտելիք պէտք է ուտենք, որպէսզի ճիշդ սնունդ ստանանք եւ ճիգ կը թափենք միշտ աւելի լաւ սնունդ տալու: Մեր ամէնօրեայ ճաշատեսակը պէտք է բաղկանայ ուտելիքներէ, կանաչեղէնէ, հացահատիկներէ – ընդեղէնէ եւ փրոթէինէ, ինչպէս` միս, հաւկիթ, ձուկ: Առողջ ուտել` չի նշանակեր ինքզինք անօթի պահել: Հարկ է ճիշդ ձեւով ուտել: Չափաւոր ուտելը կարեւոր է:
Ճիշդ ուտելը նաեւ կ՛ազդէ մեր տրամադրութեան: Օրական 10-35 առ հարիւր փրոթէինի պէտք ունինք, լաւ իւղեր` 20-35 առ հարիւր, իսկ 50 առ հարիւր` քարպոհայտրեթ: Մենք առանց փրոթէինի չենք կրնար ապրիլ, անիկա շատ կարեւոր է մազին, եղունգներուն, մեր դիմադրականութեան համար: Քարպոհայտրէյթը կը գտնուի երեք տեսակներու մէջ, ինչպէս` շաքարին, կաթին եւ պտուղներուն: Լաւ իւղերը կը գտնուին հացահատիկներուն, կանաչեղէններուն, պտուղներուն մէջ. Ասոր կողքին` շատ ջուր պէտք է խմել:
Մեր մարմինը պէտք ունի ուժի: Առաջին ազդակը ուժ ստանալու` քարպոհայտրէյթն է: Երբ անոնք սկսին պակսիլ սննդականոնի պատճառով, մարմինը կը սկսի աւելորդ իւղեր առնել: Իւղերը շատ կարեւոր են մեր մարմնին համար: Ան ըսաւ, որ պէտք չէ վախնանք իւղերէն, որովհետեւ անոնք մեր մարմինին տաքութեան համար կարեւոր են: Կարգ մը կենսանիւթեր
առանց իւղի իմաստ չունին: Ինչ կը վերաբերի ջերմուժին չափի միաւոր մըն է` ուտելիքներէն եկած ուժին համար: Բոլոր ուտելիքները ուժ ունին` բացի ջուրէն: Ամէն անհատ օրական պէտք ունեցած ջերմուժով ուտէ, միաժամանակ մարզանքին ալ կարեւորութիւն տայ: Ամէն տեսակի ուտելիք պէտք է ուտել: Թելադրելի է, որ օրը երկու գաւաթ ուտել: Բացառութիւն կը կազմեն շաքարախտաւորները, որոնց տրուելիք քանակը աւելի նուազ պէտք է ըլլայ: Կանաչեղէնները գոնէ երկուքուկէս գաւաթ պէտք է ըլլան: Մեր մարմինը տասներեք տեսակ կենսանիւթի պէտք ունի: Եթէ արդէն ուտելիքներէ կը ստանանք այս կենսանիւթերը, պէտք չունինք բազմակենսանիւթ առնելու: Ապա Սարին Շէկեանը ներկայացուց իւրաքանչիւր կենսանիւթի կարեւորութիւնը, ինչպէս կենսանիւթ էյ.ը` տեսողութեան, ակռաներուն համար եւ կարելի է ստանալ` ձուկէն, կաթնեղէնէն, ձկան իւղէն, շոմինէն: Կենսանիւթ Պի 6-ը կարեւոր է արեան կարմիր գնդիկներուն համար, կարելի է գտնել սիսեռին, հնդկահաւին, պանանին մէջ: Կենսանիւթ Պի 12 կարեւոր է մեր ջիղերուն եւ արեան կարմիր գնդիկներուն համար, կարելի է գտնել կենդանիներէ եկած արտադրանքներու մէջ: Կենսանիւթ Տի-ն կարեւոր է մեր ոսկորներուն, ակռաներուն համար, կրնանք ստանալ, երբ օրական քառորդ ժամ կը քալենք արեւին տակ, նաեւ` իւղոտ ձուկերուն եւ սունկերուն մէջ: Կենսանիւթ Սէ-ն կարեւոր է մեր լինտերուն եւ ամէն տեսակի բորբոքումներուն համար, եւ անոր միջոցով մեր մարմինը երկաթը կը ներծծէ, կրնանք ստանալ կենդանիներէ եւ բոյսերէ եկած ուտելիքներէ` լիմոնէն, ելակէն, քիուիէն: Անոնք, որոնք կը ծխեն, քիչ մը աւելի կենսանիւթ Սի. պէտք է առնեն: Կենսանիւթ Տի.ն կը գտնենք իւղերուն մէջ, կարեւոր է արեան գնդիկներուն համար եւ անթիօքսիտընթ է: Կենսանիւթ Քէյ-ը կը գտնենք գոց գոյն բանջարեղէններուն մէջ, կ՛օգնէ, որ մեր արիւնը ջուրի չվերածուի: Ֆոլիք թթուն կ՛օգնէ ուրիշ կենսանիւթերու գործունէութեան, կը գտնենք լուբիային, շոմինին, հազարին մէջ:
Սարին Շէկեանը յատուկ կարեւորութեամբ խօսեցաւ ձուկ ուտելու մասին եւ յայտնեց, որ շաբաթը երկու անգամ պէտք է ուտել: Փաստուած է, որ կ՛օգնէ սրտի հարցերէ հեռու մնալէ: Սառած կամ թարմ ձուկերուն մասին խօսելով` ան ըսաւ, որ նախընտրելի է թարմ ձուկը: Իսկ պահածոյացուած ձուկերը աւելի աղի են:
Ան խօսեցաւ նաեւ աղի գործածութեան մասին եւ ըսաւ, որ չափազանց գործածութիւնը վնասակար է: Իւրաքանչիւր պահածոյի պարագային, հարկ է կարդալ տուփին վրայ փակցուած սնունդի քանակը: Պահածոները բարձր տաքութեամբ կ՛անցընեն եւ այդ պատճառով կենսանիւթ Սի-ն եւ Պի-ն կը կորսուին, բայց մնացեալ սնունդները կը մնան: Անհրաժեշտ է ցած համեմատութեամբ աղ կամ շաքար պարունակող պահածոներ գնենք: Աւելի նախընտրելի է ջուր պարունակող պահածոներ գնենք: Միշտ թարմ ուտելիքները յանձնարարելի է:
Իւղերը երեք դասակարգի կը բաժնուին: Առաջինը` լաւ իւղերը (unsaturated fat), որոնք կը գտնուին ձիթապտուղի, աւոքային եւ սոմոնին մէջ, գէշ իւղերը կարծր կ՛ըլլան եւ կը գտնուին կարագին, մսեղէններուն, դեղին պանիրին, տապկոցին մէջ:
Սարին Շէկեանը նշեց նաեւ, որ պտուղներուն մէջ շաքարը աւելի լաւ է, քան` շաքարի գործածութիւնը: Նիհարնալու միջոցը 70 առ հարիւրը ուտելիքն է, իսկ 30 առ հարիւրը` մարզանքը: Շաբաթը երկուքուկէս ժամ մարզանքը մարմինին համար շատ կարեւոր է, մանաւանդ` սրտի հիւանդութեան եւ շաքարախտաւորներուն համար: Պէտք է հեռու մնալ ոգելից խմիչքներէ, շատ քաֆէինէ: Քաֆէինը օգտակար է, բայց ջիղերուն կ՛ազդէ եւ մեր մարմնին ջուրը կը պակսեցնէ: Ջուրի գործածութիւնը շատ կարեւոր է, իսկ ամէն օր նախաճաշ կատարելը կեդրոնացած կը պահէ անհատը: Որեւէ մէկը շաբաթը կէս կամ մէկ քիլօ պէտք է նիհարնայ եւ` ոչ աւելի: Նաեւ ճիշդ ձեւով պէտք է քնանալ:
Դասախօսութեան աւարտին ներկաները հարցումներ ուղղեցին դասախօսին, ապա առողջապահական յանձնախումբին անունով յուշանուէր տրուեցաւ օրուան դասախօս Սարին Շէկեանին: Ապա «Վիթա հելթ» ընկերութեան կողմէ sucraloza շաքարի տուփեր բաժնուեցան ներկաներուն:
Աւարտին հիւրասիրութիւն տեղի ունեցաւ:
