ԱՐԱԶ ԳԱՅՄԱԳԱՄԵԱՆ
ՀՅ Դաշնակցութեան հզօրագոյն ուղեկից կազմակերպութիւններից մէկը` Հայ օգնութեան միութիւնը (ՀՕՄ), հաւատարիմ` իր առաքելութեանը, երէկ ամանորեայ խնճոյք էր կազմակերպել հայրենիքի սահմանները պաշտպանելիս վիրաւորուած մեր հերոսների համար:
Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոնի զինուորներին ուղղուած բացման խօսքում ՀՕՄ-ի ատենապետ Համեստուհի Սասունեանը նշեց, որ անկախ Հայաստանի բանակի զինուորներից իւրաքանչիւրը հայկական պետականութեան հպարտ ներկայացուցիչն է, որը թէ՛ 90-ականներին, թէ՛ ապրիլեան պատերազմին եւ թէ՛ այս տարիների ընթացքում թոյլ չի տուել, որ պղծուի հայկական հողը:
«Դո՛ւք էք ներկայացնում այսօր սահմանին կանգնած իւրաքանչիւր զինուորին: Հայրենիքը պաշտպանող երեք սերունդ, որոնցից իւրաքանչիւրն իր ուրոյն տեղն է զբաղեցրել մեր ժողովրդի պատմութեան մէջ: Այսօր Հայ օգնութեան միութեան իւրաքանչիւր անդամի անունից Հայաստանի ամենահեռաւոր գիւղից մինչեւ Աւստրալիայի հեռաւոր ափեր, Արցախից ու Ջաւախքից մինչեւ ամերիկաներ եւ եւրոպաներ ձգուող մեր միութեան անունից ես ձեզ, զինուորնե՛ր, ասում եմ` մենք ձեր կողքին ենք եւ ձեզ շատ ենք սիրում», նշեց նա` մաղթելով, որ յաջորդ Ամանորին զինուորները ընտանիք կազմած կը լինեն, իսկ նրանք, ովքեր արդէն կազմել են, կը լինեն իրենց բալիկների հետ:
Ելոյթից յետոյ զինուորները պարահրապարակում էին ծնողների, ՀՕՄ-ուհիների եւ իրենց կեանքի համար պայքարող ու իւրաքանչիւրին մայրական գուրգուրանքով շրջապատած բժշկուհիների հետ: Մէկը պարում էր` սայլակին նստած, մէկը` առաջին անգամ սայլակից վեր կացած, միւսը` ձեռնափայտով, մէկը ծափ էր տալիս, սուլում, միւսը` պարի հրաւիրում: Ամենակարեւորը` բոլորը ժպտում էին:
Մինչ խնճոյքը շարունակւում էր, Yerkir.am-ի թղթակիցը զրուցում էր զինուորների հետ, որոնք ոգեւորութեամբ պատասխանում էին իւրաքանչիւր հարցի:
Հարցին, թէ ի՞նչ են ցանկանում որպէս Նոր տարուայ նուէր, զինուորներից մէկը կատակեց. «40 Ձիւնանուշ»: Դէ, ինչպէս ասում են, կատակի կէսն է կատակ, մենք էլ մեր կողմից մաղթեցինք, որ նրա ցանկութիւնն իրականանայ, եւ Նոր տարին զինուորին բերի «լիքը Ձիւնանուշներ»:
Մթնոլորտն աննկարագրելի խանդավառ էր, սակայն չէինք կարող չզրուցել ապրիլեան պատերազմի մասնակից Յովհաննէս Պօղոսեանի հետ ու չանդրադառնալ վիրաւորուելու օրուան: Զինուորն ապրիլի 3-ին Թալիշում մարտական գործողութիւնների ժամանակ ոտքի հրազէնային վիրաւորում ստանալուց յետոյ կրկին բարձրացել էր դիրքերը, իսկ մայիսի 13-ին` վիրաւորուել գլխի շրջանում` ընկնելով մահաքունի մէջ: Ծայրայեղ ծանր վիճակից Յովհաննէսը դուրս է եկել: Որոշակի դժուարութեամբ կարողանում է ինքնուրոյն քայլել, բառեր արտաբերել եւ կոչ է անում զինուորներին. «Ծառայէ՛ք, եկէ՛ք, հասէ՛ք ձեր ընտանիքներին»:
Հայրենիքի պաշտպանութեան համար առողջութիւնը զոհաբերած զինուորը ո՛չ մի վայրկեան չի ափսոսում: «Ինչ արել եմ` յանուն հայրենիքի եմ արել, յանուն դրա եմ կռուել, պէտք լինի, էլի՛ կը կռուեմ», հպարտօրէն ասաց կրտսեր սերժանտը, որը Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեանի կողմից Արիութեան մետալի է արժանացել:
Յովհաննէսի հետ փորձեցինք խօսել նաեւ անձնականի մասին, բայց 23-ամեայ երիտասարդը խուսափեց. «Հիմա ժամանակը չէ, աւելի կարեւոր բաներ կան»: Իսկ թէ ի՞նչն է աւելի կարեւոր, նա ընդամէնը լռեց…
Yerkir.am-ը զրուցեց նաեւ հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոնի տնօրէն, «Աջակցութիւն վիրաւոր զինուորներին, զինուորական հաշմանդամներին» ՀԿ-ի նախագահ Հայկուհի Մինասեանի հետ, որը, չնայած փոքրամարմին լինելուն` հսկայական գործ է իրականացնում զինուորների համար:
Նա ցաւով նշեց, որ այսօր վիրաւոր զինուորները գնահատուած չեն, եւ շատերը վիրաւորումից եւ հերոսի կոչմանն արժանանալուց յետոյ մնում են իրենց խնդիրների հետ միայնակ: Նոյնը` նրանց ընտանիքները:
«Իսկ այսօրուայ միջոցառման ընթացքում բոլորն իրենց գնահատուած զգացին: Մեր վիրաւոր տղաներից ոեւէ մէկը երբեք չի ասում` ինչո՞ւ ես վիրաւորուեցի, որովհետեւ բոլորն իրենց հպարտ են զգում հայրենիքի պաշտպանութիւնն իրականացնելու համար: Սակայն միշտ ասում են` մենք մեր պետականութեան, մեր հայրենիքի ու ժողովրդի համար մեր առողջութիւնը տուեցինք, մի՞թէ փոխադարձ որեւէ բան պիտի չստանանք: Երբ նման միջոցառումներ են լինում, բոլորն իրենց գնահատուած են զգում: Հպարտ են զգում` թէ՛ այն մարդիկ, որոնք իրենց պաշտպանի մատից մի փուշ են հանում, թէ՛ զինուորները: Ես զինուորներին այսքան երջանիկ շատ հազուադէպ եմ տեսել, այսօր այդ եզակի օրերից մէկն է», ասաց Մինասեանը:
Նա նաեւ ընդգծեց, որ ՀՕՄ-ը միշտ եղել է զինուորների կողքին: «Միշտ լսել էի ՀՕՄ-ի մասին, սակայն ինքս չէի պատկերացնում, որ այսքան մեծ փորձ ունի: ՀՕՄ-ը եզակի կազմակերպութիւն է, որը տիտանական գործ է անում, բայց որեւէ տեղ չի լուսաբանւում այդ մասին: Ես տարիների ընթացքում տեսայ, թէ ՀՕՄ-ը որքան ծրագրեր է իրականացնում ոչ միայն զինուորների համար, այլեւ Հայաստանում որքան մարդկանց է օգնում: Թէ՛ կառավարման եւ թէ՛ միջոցառումների համակարգման մէջ շատ բան եմ ՀՕՄ-ից սովորել», անկեղծացաւ Մինասեանը` նշելով, որ կենտրոնը շատ ծրագրեր չէր կարող իրականացնել առանց ՀՕՄ-ի եւ ՀՕՄ-ուհիների անմիջական աջակցութեան:
«Սնունդ, դեղորայք… Ամէն օր ինչի կարիք մեր զինուորներն ունեցել են` թէ՛ անհատապէս, թէ՛ հաւաքաբար, ՀՕՄ-ը հոգացել է: Բացառիկ աջակցութիւն են ցուցաբերել», նշեց Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոնի տնօրէնը:
Ըստ Հայկուհի Մինասեանի, Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոնում մօտ 40 զինհաշմանդամ կայ` մնայուն այցելու, որոնց թիւը կարող է աւելանալ համապատասխան ֆինանսաւորում ունենալու դէպքում:
Միջոցառման ընթացքում «ԱՐԾԻՒ-30 ԱՐԱՐԱՏ» մահապարտների յատուկ ջոկատի կողմից Հայկուհի Մինասեանն արժանացաւ պտուոգրի` զինուորների նկատմամբ նուիրական գործունէութիւն ծաւալելու համար:
Զինուորների ամանորեայ խնճոյքը ՀՕՄ-ը կազմակերպել էր լիբանանահայ բարերար Ռազմիկ Խաչատուրեանի աջակցութեամբ: Սակայն ի՞նչ Նոր տարի` առանց նուէրների: Ձմեռ պապը բաժանեց զինուորների համար պատրաստուած յատուկ նուէրները: Անմասն չմնացին նաեւ ՀՕՄ-ն ու վերականգնողական կենտրոնը. բարերարն անակնկալ մատուցեց` մէկական մեքենայ նուիրելով ՀՕՄ-ին եւ կենտրոնին:
Զինուորների երջանկութիւնը տեսնել էր պէտք այն պահին, երբ տեղեկացան` կենտրոնին նուիրուած մեքենան յատուկ հնարաւորութիւններ ունի, որը կը դիւրացնի նրանց` մեքենայ նստելն ու տեղափոխուելը:
Զինուորներն է՛լ աւելի ոգեւորուեցին եւ պարահրապարակ եկան ազգային-հայրենասիրական երգերի անզուգական մեկնաբան Արսէն Գրիգորեանի` Մրոյի կատարումներով: Սրահը թնդաց «Վերցրունք, տղե՛րք, զհրացան» երգից, տղերքն ասես լսեցին` ի զէն…
Պարային եւ դհոլային կատարումներով, զինուորներին նուիրուած կենացներով ամանորեայ խնճոյքը մօտենում էր աւարտին. զինուորները, նրանց ծնողները, բուժանձնակազմն ու ՀՕՄ-ուհիները միասնաբար կտրեցին կարկանդակը եւ հրաժեշտ տուեցին նախորդ տարուան` մաղթելով, որ Նոր տարին բերի խաղաղութիւն, առողջութիւն եւ սէր:
Զինուորների անունից երեկոն կազմակերպող ՀՕՄ-ին եւ բարերար Խաչատուրեանին շնորհակալութիւն յայտնած զինուորներից մէկն ընդգծեց` իրենք ուրախ են այն փաստով, որ Հայաստանում դեռ մնացել են մարդիկ, ինչպէս` ՀՕՄ-ուհիները, որոնք կանգնած են զինուորի կողքին եւ ամէն կերպ աջակցում են իրենց:
«Դուք մեզ ուրախացրեցիք, խոստանում ենք` մենք էլ ձեզ կ՛ուրախացնենք», ասաց զինուորը:
Օրուայ աւարտին Yerkir.am-ը զրուցեց նաեւ ՀՕՄ-ի փոխատենապետ Մարի Համբարձումեանի հետ: Նա չէր կարողանում թաքցնել ոգեւորութիւնը: «Այս խնճոյքը կազմակերպելու հիմնական նպատակը զինուորների աչքերում ուրախութիւն տեսնելն էր: ՀՕՄ-ը միշտ եղել է զինուորների կողքին, եւ ապրիլեան պատերազմից ի վեր այնտեղ բուժուող զինուորներն ընտելացել են մեզ եւ մեր այցերին: Երիտասարդ տղաներ են, բնականաբար, սկզբնական շրջանում ամաչում էին, բայց այս տարիներին սերտ, ընտանեկան ջերմ միջավայր ստեղծուեց ՀՕՄ-ի եւ զինուորների միջեւ, եւ նրանք մեզ ընդունեցին որպէս հարազատի: Տարիների ընթացքում մենք ունեցել ենք վիրաւորներ, որոնք անտեսուած են եղել: Սա մեզ համար ցաւ էր: Երբ քառօրեան սկսուեց, ՀՕՄ-ն այցելեց հիւանդանոց, ուր Դաւիթ Սարգսեանը, որն այսօր այստեղ է, վիրաւորուել էր մէկ տարի առաջ, այնպիսի վիճակում էր, որ եթէ չլինէին երկու բժիշկները` նոյնպէս Դաւիթ, եւ ՀՕՄ-ը… Մենք տեսանք տղաների, որոնք վիրաւորում են ստացել տարիներ առաջ եւ անուշադրութեան մատնուել, սա ուղղակի անմարդկային է: 20 տարեկան երիտասարդին ինչպէ՞ս կարելի է անտեսել: Մենք միայն քառօրեայի ընթացքում խնդիրներ ունեցած տղաների հետ չենք աշխատում, մենք բոլորի կողքին ենք», ասաց Մարի Համբարձումեանը:
Նա նշեց, որ վերականգնողական կենտրոնում բուժում ստանալիս տարբեր տարիքային խմբերի տղաները մտերմացել են, իսկ դա շատ կարեւոր է: «Նրանք ընտանիք են դարձել: Միմեանց շատ լաւ են հասկանում եւ զօրավիգ լինում: Միայն այն, որ այսօր զինուորները ցանկացան կարկանդակը միասին կտրել, ապրելու ճիչ էր, ոչ թէ` գոյատեւելու, այլ` ապրելու ճիչ: Զինուորները Ձիւնանուշիկ էին ուզում, ինչո՞ւ: Նրանք սէր են ուզում, գուրգուրանք են ուզում», նշեց Մարի Համբարձումեանը` յիշելով մի դէպք, երբ կենտրոն այցելութեան ժամանակ զինուոր Դաւիթ Սարգսեանն անկեղծացել էր` ասելով. «Տիկի՛ն Մարի, ես լաւանալու եմ, ամուսնանալու եմ եւ երեխաներ եմ ունենալու»:
«Նրանց մէջ կեանքը չի մեռել: Մենք իսկապէս ունենք հայրենիքի պաշտպաններ: Պատերազմի դաշտում իր առողջութիւնը կորցրած զինուորն այսօր կրկին պատրաստ է կանգնել այդ դաշտում: Սա ուղղակի աննկարագրելի է», նշեց ՀՕՄ-ուհին:
Հայ օգնութեան միութեան կազմակերպած այս միջոցառման նպատակը զինուորներին երջանկացնելն էր եւ վերահաստատելը, որ նրանք միայնակ չեն: Բոլորի յորդորն ու խնդրանքը զինուորներին մէկն էր` ապրե՛լ եւ ապրեցնե՛լ: Մռնչալով ապրել, բայց ապրե՛լ, ամենակարեւորը` պայքարելով եւ սերունդ տալով ապրել: Սայլակին գամուած, թէ` ոտքի, պարտաւո՛ր են ապրել: Մեր զինուորները լաւագոյնս ապացուցել են, որ կեանքը պայքար է, իսկ հայրենիքը ո՛չ մի դէպքում այլոց չեն մատուցում…
