Կաթողիկոսարանի Նորակառոյց
Վեհարանը
Վեհափառ Խորէն Ա. կաթողիկոսի նախաձեռնութեամբ եւ ազգային բարերար Գէորգ Չաթալպաշեանի մեծագումար նուիրատուութեամբ, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Անթիլիասի կաթողիկոսարանի նորակառոյց վեհարանը, որուն պաշտօնական բացումը տեղի ունեցաւ հոկտեմբեր 30-ին, կը ներկայացնէ հետեւեալ պատկերը եւ բաժանումները:
Առաջին իսկ ակնարկով աչքի կը զարնէ վեհարանին ճակատը զետեղուած հայրապետական զինանշանը` կիլիկեան երկգլխանի արծիւով:
Մինչեւ մուտքի շեմ` տասնեակ մը լայն սանդուխներ, որոնց աջին եւ ձախին` փոքր պարտէզներ:
Մուտքի դուռերը` պրոնզէ, կողմերուն` մէկական պրոնզէ լապտեր: Դուռերուն վերեւ, պատին վրայ փորագրուած է յուշագրութիւն մը` հետեւեալ արձանագրութեամբ.
«Կառուցաւ վեհարանս արդեամբ եւ ծախիւք տէր եւ տիկին Գէորգ եւ Արշակուհի Չաթալպաշեանի, ի հայրապետութեան Տ. Տ. Խորենայ Ա. կաթողիկոսի Մեծի Տանն Կիլիկիոյ:
«Ի թուին հայոց ՌՆԺէ եւ յամի Տեառն 1968»:
Մուտքէն ներս` գաւիթ: Գաւիթին առջեւ, պրոնզէ դուռերով կը բացուի պաշտօնական դահլիճը: Դահլիճի ճակատի պատին վրայ զետեղուած է Լիբանանի Հանրապետութեան նախագահ Շարլ Հելուի նկարը: Երկու կողմերու պատերուն վրայ, աջին` կաթողիկոսարանի կալուածին բարերար տէր եւ տիկին Սիմոն եւ Մաթիլտ Գայըգճեաններու նկարը, ձախին` վեհարանի բարերար տէր եւ տիկին Գէորգ եւ Արշակուհի Չաթալպաշեաններուն նկարը: Դահլիճի ջահերը ամբողջութեամբ պրոնզէ են: Երկու կողմերու վրայ շարուած են մօտ 40 բազկաթոռներ, որոնց կեդրոնը` ճակատի կողմը հայրապետական գահը` կիլիկեան արծիւով եւ առիւծագլուխ թեւերով: Գահը ամբողջութեամբ բանուած է ցորենի, ողկոյզի, հասկերու եւ այլ նշաններու զարդաքանդակներով: Գահին վրայ` հայրապետական մական եւ թագ: Գահին առջեւը, վեհափառի ոտքին տակ` արծուահիւս կարմիր գորգ:
Դահլիճի կողմերու նրբանցքներուն եւ ամբողջ վեհարանի երդիքները զարդաքանդակուած են հայկական մոթիֆներով:
Գաւիթին աջ կողմը` նախ սպասման սենեակը, ուր կայ հեռաձայն, եւ ուր կը մնայ բարապանը: Անմիջապէս քովը` բարապանի սենեակը: Ապա երեք սենեակներ` դիւանի յատուկ:
Առաջին սենեակի մետաղեայ դարակներուն մէջ կան նախկին բոլոր արխիւները եւ Գարեգին կաթողիկոսին ձեռագիրները:
Երկրորդը, յատուկ կահաւորումով, հաշուակալութեան գրասենեակն է:
Երրորդը` դիւանապետի գրասենեակը:
Դահլիճի կռնակի լայն նրբանցքը, իր բոլոր յարմարութիւններով, խորհրդակցութեան սրահն է` ժողովականներու յատուկ: Պատերուն մէջ արժէքաւոր գոյքեր դնելու համար կան թաւիշով ծածկուած վեց դարակներ:
Գաւիթին ձախ կողմը կահաւորուած երկու հիւրասենեակներ` պաշտօնական անձնաւորութիւններու համար: Ապա արդիական կահաւորումով` վեհափառին մատենադարան-ժողովասրահը:
Մուտքի գաւիթէն երկրորդ յարկ բարձրանալու համար` աջին եւ ձախին գորգածածկ եւ փորագրուած բազրիքներով սանդուխներ:
Նախ` Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ մայր տաճար նայող ընդարձակ պատշգամ մը: Ձախին` սպասման բուն սրահը, կահաւորուած, գաւազանակիր վարդապետի յատուկ: Ապա վեհափառ հայրապետին գրասենեակը եւ ննջասենեակը` արդիական կահաւորումով:
Կեդրոնը` պատշգամով, գեղեցկօրէն կահաւորուած ընդունելութեան մեծ սենեակը, շատ սիրուն զարդարուած պատերով, գրաւիչ վարագոյրներով եւ բիւրեղապակեայ լուսաւորութեամբ: Կայ նաեւ տեսարժան մեծ գեղանկար մը, գործ` նկարիչ Մախոխեանի:
Այս սենեակին մէջ կ՛ընդունուին պետական եւ հոգեւոր պետերը, դեսպաններ եւ երեւելի անձնաւորութիւններ:
Դէպի աջ` վեհափառին ճաշասենեակը, ուր զետեղուած է հաւկթաձեւ երկար սեղան մը` 16 աթոռներով, վեհափառի հիւրերուն համար: Կեդրոնը կախուած է մեծարժէք պրոնզէ ջահ մը:
Քովի սենեակը` խոհանոց, արդիական սարքաւորումով, ապա` իր բոլոր յարմարութիւններով հիւրասենեակ-ննջասենեակ, հիւր հոգեւոր պետի յատուկ:
Կաթողիկոսարանի Բակի Աղբիւրը
Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ մայր տաճարի հարաւային կողմը, մայրիներու շուքին տակ կը գտնուի սրբատաշ քարերով եւ երեք ծորակներով, հայկական ճարտարապետութեամբ նորակառոյց աղբիւրը:
Կառուցուած` Կիրակոս Կէօչէրեանի նուիրատուութեամբ, ի յիշատակ իր վաղամեռիկ կողակիցին` Լինտա Կէօչէրեանի:
Հ.
