«Եկայ, Տեսայ, Սիրահարուեցի…». Կարպիս Թիթիզեան

Հարցազրոյցը` ՍԵՒԱԴԱ ՍԱՖԱՐԵԱՆԻ

Պէյրութում ծնուած, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներում կայացած, բայց  Հայաստանո՛վ ապրող Կարպիս Թիթիզեանը տարիներ ի վեր դարձել է հայութեան խնդիրներով մտահոգ եւ այդ խնդիրներից շատերի լուծմանն իր բարերարութեամբ նպաստող գործիչ: Մեր հայրենակիցը «Լեւոն թրավել» ընկերութեան հիմնադիր-տնօրէնն է: Իր գործունէութիւնը Հայաստանում, որպէս գործարար, նա սկսել է դեռեւս անկախութիւնից առաջ` դառնալով սփիւռքահայ առաջին գործարարը Հայաստանում:

Ստորեւ ներկայացնում ենք «Հայերն այսօր»-ի հարցազրոյցը Կարպիս Թիթիզեանի հետ:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Պարո՛ն Թիթիզեան, կը խնդրէի պատմել  ձեր արմատներից:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Իմ նախնիների ճակատագիրը շատ նման է հարիւր հազարաւոր այլ հայերի ճակատագրին: Ցեղասպանութիւնից մազապուրծ` մեծ մայրիկս մի կերպ հասնում է Սիրիայի Քեսապ քաղաք, հանդիպում մեծ հայրիկիս եւ ընտանիք կազմում: Ծնողներս ծնուել են Քեսապում, իսկ ես` Պէյրութում: 1968 թ. մեկնել եմ Միացեալ Նահանգներ եւ մշտական բնակութիւն հաստատել Լոս Անճելըս քաղաքում: Թէեւ բնակւում եմ հիմնականում Լոս Անճելըսում, սակայն շատ եմ ճամբորդում: Տարուայ մէջ առնուազն 2-3 ամիս լինում եմ Հայաստանում:

Հ.- Ի՞նչը  խթան  հանդիսացաւ,  որ 1991 թուականին կատարէք ձեր առաջին քայլը` հիմնադրելով «Լեւոն  թրավել»  զբօսաշրջային գործակալութիւնը:

Պ.- Դեռեւս 1981 թ. Լոս Անճելըսում արդէն հիմնել էի «Լեւոն թրաւել» գործակալութիւնը` օգտագործելով 1958 թ. Պէյրութում հիմնուած, բայց, աւաղ, քաղաքացիական պատերազմի տարիներին կործանուած նոյնանուն ընկերութեան ապրանքանիշը: Յամառ եւ տքնաջան աշխատանքի շնորհիւ հնարաւոր եղաւ շուկայում կարեւոր տեղ զբաղեցնել: 1989 թ. մի գեղեցիկ օր, այն ժամանակ Հոլիվուտ Պուլվարում գտնուող իմ գրասենեակ մտաւ շատ համակրելի մի մարդ եւ ասաց, որ տնօրէնին է փնտռում: Այդ մարդը Հրանդ Թոխատեանն էր: Նրանց թատերախումբը ճամբորդական որոշ դժուարութիւններ ունէր, որը սիրով հարթեցի: Այդ օրուանից ես եւ Հրանդը դարձանք ընկերներ: Այնուհետեւ նա ինձ հրաւիրեց Հայաստան, եւ հէնց նոյն թուականին եկայ հայրենիք: Նախկինում, ի հարկէ, քաջածանօթ էի Հայաստանի պատմութեանը, պատմական տեսարժան վայրերին, սակայն լրիւ այլ տպաւորութիւն է, երբ առաջին անգամ սեփական աչքով ես տեսնում այդ ամէնը: Մի խօսքով` եկայ, տեսայ ու սիրահարուեցի: 1989 թուականին  Հայաստանը դեռեւս անկախ երկիր չէր, թէեւ ամէնուր զգացւում էր կործանուող Խորհրդային Միութեան դառը շունչը: Սկսուել էր ղարաբաղեան շարժումը, մէկ տարի առաջ տեղի էր ունեցել Սպիտակի աւերիչ երկրաշարժը: Այնուամենայնիւ, ես մնացի Հայաստանում, ինչի համար պարտական եմ իմ լաւագոյն ընկերներին եւ ամէն առաւօտ ինձ ժպտացող Արարատին:

Հ.- Պարո՛ն Թիթիզեան, դուք այն առաջին սփիւռքահայերից էք, որոնք ներդրումկատարեցին Հայաստանում. ռիսքային չէ՞ր «մութ ու ցուրտ» տարիներին այդպիսի քայլ անելը:

Պ.- Երեւանում որոշեցի հիմնել զբօսաշրջային գործակալութիւն` որպէս «Լեւոն թրաւել»-ի մասնաճիւղ` դառնալով սփիւռքահայ առաջին ներդրողներից եւ մասնաւոր պիզնես-ընկերութիւններից մէկը, նաեւ, կարծում եմ, առաջին համատեղ ձեռնարկութիւն հիմնողը: Սխալուած չեմ լինի, եթէ ասեմ, որ սկզբնական շրջանում աշխատում էինք օրական 24 ժամ, քանի որ հսկայական գործ կար անելու: Արդիւնքում, ստեղծուեց մի արդիական գրասենեակ` արհեստավարժ աշխատողներով, որը պէտք էր օգնէր ճամբորդական ցանկացած խնդիր ունեցող մեր յաճախորդներին: Յիշում եմ` գրեթէ ամէն շաբաթ մեր գրասենեակում նկարահանումներ էին անցկացւում: Վստահ եմ, որ «Լեւոն թրավել»-ը դարձել էր եւ այսօր էլ մնում է որակի ու արհեստավարժութեան չափանիշ:

Թէեւ դժուարին ժամանակներ էին, արցախեան ազատամարտն էր ընթանում, սակայն մեր գրասենեակը մէկ օր անգամ չի դադարեցրել իր գործունէութիւնը: Երբ հոսանք չկար, գործի էին դրւում տիզելային ելեկտրածինները: Այս ամէնը թէ՛ հետաքրքիր էր, թէ՛ շատ դժուար, բայց նաեւ պիզնեսն ընդլայնելու բացառիկ հնարաւորութիւն էր: Սակայն, անկեղծ ասած, ես այդ ամէնն անում էի իբրեւ հոգուս պարտք, քան` պիզնես: Որեւէ երաշխիք չկար, որ այն կ՛աւարտուէր յաջողութեամբ, սակայն դա առաջնային չէր: Առաջնայինը հայրենիքիս եւ ազգիս հետ լինելն էր:

Ի հարկէ, ընդունուած է այդ տարիներն անուանել «ցուրտ ու մութ», սակայն դրանք առաջին հերթին հերոսական մաքառման տարիներ էին: Միանշանակ կարելի է ասել, որ դրանք, նախեւառաջ, վերածննդի տարիներ էին` ի հեճուկս երկրաշարժի, պատերազմի, տնտեսութեան եւ տնտեսական կապերի կործանման: Կար յոյս, կար հաւատ, խանդավառութիւն, ուստի եւ կայացաւ մեր բոլորի յաղթանակը:

Իմ անձնական կապերի շնորհիւ` շուտով հնարաւոր դարձաւ նորաստեղծ «Հայկական աւիաուղիներ»-ը դարձնել հոլանտական KLM օդանաւային ընկերութեան գործընկեր` դրանով իսկ ապահովելով Երեւանի կապն ամբողջ աշխարհի հետ: Միաժամանակ «Լեւոն թրավել»-ը ակամայից նպաստեց, որ անկախութիւնից յետոյ Հայաստանում հաստատուեն օտարերկրեայ դեսպանատներ եւ ներկայացուցչութիւններ` օգնելով նրանց թռիչքների եւ անգամ նամակագրութեան առաքման հարցում: Արդիւնքում, ինչպէս ասում են, Հայաստանը, որպէս երկիր, տեղ գտաւ աշխարհի քարտէսի վրայ:

Այդ տարիներին ես միաժամանակ օդանաւորդութեան գծով  կառավարութեան խորհրդականն էի: Խորհրդային նախկին հանրապետութիւններից Հայաստանը քչերից մէկն էր, որ կարողացաւ ո՛չ միայն պահպանել օդանաւորութիւնը, այլեւ` զարգացնել այն: Ստորագրուեցին մի շարք միջպետական պայմանագրեր, որոնց շնորհիւ, մասնաւորապէս, Հայաստանի օդային շուկայ մտաւ օտարերկրեայ օդանաւային կերութիւններից մէկը` British Airways-ը:  Մի քանի տարի անց բացուեցին Թիֆլիսի եւ Ստեփանակերտի մասնաճիւղերը:

Այսօր էլ «Լեւոն թրավել»-ը մնում է ոլորտի առաջատարներից մէկը` որպէս ճամբորդական ամբողջական ծառայութիւններ մատուցող ընկերութիւն: Ժամանակի ընթացքում զարգացրեցինք զբօսաշրջային պիզնեսը` թէ՛ արտագնայ, եւ թէ՛ յատկապէս` ներգնայ, որպէսզի մարդիկ ամբողջ աշխարհից կարողանան գալ եւ տեսնել մեր հրաշալի երկիրը:

Հ.- Հաստատուելով Միացեալ Նահանգներում` հիմնադրեցիք «Հորիզոն»-ը` հայկական առաջին հեռուստաալիքը, որի միջոցով Միացեալ Նահանգների հայկական համայնքը հնարաւորութիւն ունեցաւ դիտելու գիտակրթական, Հայաստանում տեղի ունեցող անցուդարձի եւ երկրի պատմամշակութային վայրերի մասին պատմող հաղորդումներ: Արդիւնքում, դարձաք Հայաստանն ու սփիւռքը կամրջող կարեւորագոյն օղակ: Ինչպիսի՞ն էր Միացեալ Նահանգներում ապրող հայերի արձագանգը այդ շրջանում:

Պ.- Միանշանակ` դրական: Պէտք է ասել, որ «Հորիզոն»-ը կրկնակի կամրջի դեր խաղաց մի կողմից Հայաստանը միացնելով Արեւմտեան Ամերիկայի համայնքին, միւս կողմից առաջին կարեւոր ձեռնարկը դարձաւ` համայնքի ներսում հայաստանեան հատուածը կամրջելու աւելի վաղ Ամերիկա եկած սփիւռքահայ (Լիբանանից, Սիրիայից, Իրաքից, Յունաստանից, Իրանից եւ այլ երկրներից) հատուածի հետ: Թէ՛ լուրերի թարմութեամբ, թէ՛ Հայաստանում տեղի ունեցող աննախադէպ, պատմական զարգացումներին ճիշդ ու յստակ գնահատականներ տալով, թէ՛ քննարկումների, վերլուծումների, ազատ կարծիք արտայայտելու մտաւորական հարթակ ստեղծելով` «Հորիզոն»-ը անփոխարինելի դեր խաղաց Քալիֆորնիայի հայութեանը հայաստանեան իրադարձութիւններին աշխուժ մասնակցութեան մղելու գործում: Մշակութային հարթակի վրայ եւս մեծ եղաւ «Հորիզոն»-ի դերը Քալիֆորնիայի հայութեանը ծանօթացնելով Հայաստանի երաժշտական, թատերական, գրական ոլորտներին, նոր ուղղութիւններին ու տաղանդներին:

Հ.- Պարո՛ն Թիթիզեան, յայտնի էք նաեւ ձեր բազմաթիւ բարեգործութիւններով` թէ՛ Հայաստանում, թէ՛ սփիւռքում.  գիտեմ,  որ չէք սիրում խօսել այդ մասին, սակայն պէտք է խնդրեմ, որ այս անգամ  բացառութիւն անէք եւ նշէք, թէ Հայաստանում  եւ սփիւռքում  կեանքի ո՞ր ոլորտներում էք կատարել բարեգործութիւններ:

Պ.- Բարեգործութիւն անելիս` ես մի սկզբունք ունեմ, այն է` Սուրբ Գրքում  ասուածը` «Աջ ձեռքդ թող չիմանայ, թէ ի՛նչ է անում ձախը»: Ամէն մարդ իր կեանքում ունի հոգու պարտականութիւններ, որոնք պիտի անի ու առաջ գնայ: Այդպէս է նաեւ բարեգործութիւնը: Հնարաւորութեանս սահմաններում միշտ սիրով օգնել եմ թէ՛ սփիւռքահայ բազմաթիւ կառոյցների, թէ՛ ամենատարբեր հիմնադրամների: Ամէն տարի մասնակցել եմ «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հանգանակութիւններին:

Կարեւորելով յատկապէս Հայաստանի մարզերում կրթութեան համար անհրաժեշտ պայմանների ապահովումը` Թիթիզեան ընտանիքը ներգրաւուել է նաեւ դպրոցաշինութեան գործում: 2001 թ. եղբօրս` Ժանի հետ միասին ֆինանսական օգնութիւն տրամադրեցինք Վանաձորի Ծովակալ Իսակովի անուան թիւ 23 հիմնական դպրոցին` Հայ կրթական միութեան միջոցով: Բայց բարեգործութեան հիմնական ուղղութիւնը, թերեւս, եղել եւ մնում է արուեստի բնագաւառը: Տարիներ շարունակ օգնել եմ Երեւանի սենեկային թատրոնին, Երգի պետական թատրոնին, երգարուեստի ասպարէզի տարբեր անհատ կատարողների: Իմ ցանկութիւնն ու նպատակը մէկն է եղել` օժանդակել երիտասարդ արուեստագէտներին, որպէսզի  կարողանան ինքնարտայայտուել ու ստեղծագործել հէնց Հայաստանում եւ ոչ թէ բախտ որոնեն օտար ափերում: Լրիւ այլ բան է, երբ արդէն կայացած արուեստագէտ ես եւ հիւրախաղերի ես մեկնում Հայաստանից դուրս` տուն վերադառնալու միտումով: Հէնց այս սկզբունքով եմ օգնել Նունէ Եսայեանին, Ռազմիկ Ամեանին, Գաբի Գալոյեանին եւ այլոց:

Հ.- Դուք ««Կլոպալ արց» ընկերութեան տնօրէնն էք, մի շարք համերգներ էք  կազմակերպել սփիւռքում եւ Հայաստանում, ձեր շնորհիւ Երեւանում համերգներով հանդէս են եկել Եանին եւ Խուլիօ Իկլեզիասը: Կարո՞ղ էք մանրամասնել «Կլոպալ արց»-ի գործունէութեան եւ ձեռքբերումների մասին:

Պ.- Ինձ համար մշտապէս կարեւոր է եղել Երեւանը դարձնել մշակութային կեդրոն, որպէսզի Հայաստանում համերգներով հանդէս գան ո՛չ միայն ռուսական շոու-պիզնեսի արուեստագէտները, այլեւ` այդ ասպարէզի համաշխարհային մեծութիւնները:  Դա եւս մէկ հնարաւորութիւն է ցոյց տալու աշխարհին, որ մենք սիրում եւ գնահատում ենք բարձրակարգ երաժշտութիւնը: Հաւանաբար այդ ամէնը հեշտ է թւում, բայց իրականում ահռելի աշխատանք է` հետաքրքրել արտիստին առաջարկով, ապահովել նրա երբեմն անիրականանալի թուացող պահանջներն ու մատուցել բարձրակարգ համերգ: Ինչպէս փորձը ցոյց տուեց, անհնարին ոչինչ չկայ, պարզապէս պէտք է արհեստավարժ մօտեցում ցուցաբերել ու ճիշդ մարտավարութիւն ընտրել: Ե՛ւ Խուլիօ Իկլեզիասի, եւ՛ Եանիի դէպքում մենք կազմակերպեցինք միջազգային մակարդակի մենահամերգներ: Ես յոյս ունեմ, որ մօտ ապագայում առաւել շատ կը լինեն նման միջոցառումներ:

Հ.- «Կլոպալ արց»-ի  կողմից իրականացուող կարեւոր միջոցառումներից է ամէնամեայ «World  Armenian  Entertainment  Awards»-ը: Որո՞նք են այս մրցանակաբաշխութեան դատակազմի անդամները, ինչպէ՞ս են կազմւում անուանակարգերը եւ ի՞նչ սկզբունքով են ընտրւում յաղթողները:

Պ.- Ինչպէս «World  Armenian  Entertainment  Awards»-ը, այնպէս էլ «Կլոպալ արց»-ի կողմից կազմակերպուած այլ մրցանակաբաշխութիւնները, փորձել ենք համադրել ե՛ւ արհեստավարժ դատակազմի, ե՛ւ ժողովրդի կարծիքն ու համակրանքը: Մենք արհեստավարժ երաժիշտների, անուանի արուեստագէտների ու մետիա դէմքերի մեծ խումբ ստեղծեցինք, որոնք սկզբում ուսումնասիրեցին տարուայ ընթացքում արուած աշխատանքները, որից յետոյ առաջադրեցին անուանակարգերը: Եղան անգամ անուանակարգեր, որոնք անդրադառնում էին եութուպեան դիտումներին կամ հեռուստատեսութեամբ ամենաշատը ցուցադրուող տեսահոլովակներին, երաժշտական կատարումներին: Ըստ իս, սա ճիշդ համադրութիւն է` պարզելու, թէ որո՛նք են տարուայ լաւագոյնները:

Հ.- Պարո՛ն Թիթիզեան, մի անգամ նշել էք, որ հասարակութիւնը յոգնել է ռաբիս երաժշտութիւն լսելուց: Որպէս  բարերար եւ ոլորտով մտահոգուած մարդ` ի՞նչ մեքանիզմներ կ՛առաջարկէք` նուազագոյնի հասցնելու ռաբիս երաժշտութեան տարածումը:  Այս ամէնը պատճառ է դարձել նաեւ, որ շատ արհեստավարժներ պարզապէս հեռացել են երկրից, արուեստի դաշտից` տեղը զիջելով անորակ երգեր մատուցողներին:  Արդեօ՞ք այսօր պատրաստ էք աջակցել այդ արհեստավարժներին:

Պ.- Ես հակուած եմ այն մտքին, որ ռաբիսն էլ, որպէս երաժշտութեան տեսակ, ապրելու իրաւունք ունի: Ճաշակի հարց է: Բայց մենք ռաբիս ասելով` աւելի յաճախ հասկանում ենք անճաշակ կամ ցածրաճաշակ երաժշտութիւնը: Իրականում ռաբիսն այլ է եւ, արդարացիօրէն, շատ սիրուած է հասարակութեան լայն շերտերի կողմից: Երբ առաջին անգամ Հայաստան եկայ, տպաւորութիւններիցս մէկն այն էր, որ հայ հասարակութիւնը ռաբիսից բացի` այլ բան չի լսում: Շուտով հասկացայ, որ մարդիկ ռաբիս են լսում, քանի որ լսելու այլ բան գրեթէ չունեն: Խօսքս, իհարկէ, դասական երաժշտութեան մասին չէ: Շատ չեմ ցանկանում խորանալ արմատների մէջ, սակայն կարող եմ ասել, որ մարդիկ լսում են այն, ինչ հրամցնում են իրենց: Այդ դէպքում ինչո՞ւ չեն մատուցում ժողովրդական եւ ազգագրական երգեր, այսինքն` այն, ինչը մեզ հայ է պահում: Միգուցէ ռաբիս երաժշտութիւնն իր դերն ունի, սակայն դա բնաւ պէտք չէ զբաղեցնի երգարուեստի այլ տեսակների կարեւոր տեղը:

Բարեբախտաբար այսօր միանգամայն այլ պատկեր ունենք` ժողովրդական, ազգային եւ ազգագրական երաժշտութիւնն ոչ միայն վերածնուեց, այլեւ մեծ ընդունելութիւն գտաւ ու սիրոյ արժանացաւ հայ հասարակութեան ամենալայն շերտերի, տարիքային տարբեր խմբերի կողմից:  Շատ ուրախ եմ, որ իմ, թէկուզ փոքրիկ, լուման ունեմ այս կարեւոր գործում: Կը ցանկանայի որպէս օրինակ բերել Քեսապի ազգային երգերը, որոնք կորստեան եզրին էին, բայց այսօր կատարւում են տարբեր բեմահարթակներում:

Ինչ վերաբերում է արտասահմանում բախտ որոնողներին, ապա չեմ կարծում, թէ դրա պատճառներն այնքան միանշանակ են: Ի վերջոյ, ամէն մարդ ունի ազատ տեղաշարժի իրաւունք: Եթէ ինչ-որ մէկը ցանկանում է կատարելագործուել որեւէ բնագաւառում աւելին, քան թոյլ են տալիս Հայաստանի հնարաւորութիւնները, ապա կարելի է միայն ողջունել: Կարեւորը հայ մնալն է եւ հայրենիքի հետ կապը չկորցնելը: Այսօր մենք ունենք բազմաթիւ տաղանդաւոր երգիչ-երգչուհիներ եւ երաժիշտներ, որոնք օտար երկրներում շատ բարձր են պահում հայի պատիւը:

Հ.- Ի՞նչ է ձեզ համար ընտանիքը, ինչքանո՞վ են տարբեր Հայաստանում ու սփիւռքում ապրող հայ ընտանիքները:

Պ.- Ընտանիքն այն կէտն է, որից սկսում ես եւ, ի վերջոյ, որին վերադառնում ես: Երեւի չկայ աւելի քաղցր բան, քան` ընտանիքը, հարազատները եւ ընկերները: Հէնց այդպէս եմ ես ընկալում ընտանիքը` ոչ միայն ազգակցական եւ արիւնակցական կապերով, այլ նաեւ` սրտի եւ հոգու:

Հ.- Պարո՛ն Թիթիզեան, կը նշէ՞ք, թէ ձեզ համար ինչպիսին պէտք է լինի կատարեալ Հայաստանը: Ներկայիս Հայաստանը շա՞տ է հեռու ձեր պատկերացրածից:

– Ընդհանրապէս, երկու հայրենիք գոյութիւն ունի` մեր իտէալների Հայաստանը, որը մենք պատկերացնում ու երազում ենք` մեծ, հզօր, քաղաքական կշիռ ունեցող, որի հետ հաշուի են նստում բոլորը: Իսկ միւսն իրական հայրենիքն է, այն, ինչ ունենք, եւ որը պէտք է պաշտպանել, կառուցել, շէնացնել: Շատ բան արդէն արուել է, բայց դեռեւս շատ բան կայ անելու, որպէսզի Հայաստանը դառնայ համայն հայութեան երազած հայրենիքը: Այս առումով, կարող եմ ասել, թէ որքա՛ն մեծ է երազանքը, այնքան աւելի շատ բան ունենք անելու: Կարեւոր է հասկանալ եւ ըմբռնել մի պարզ բան` սա՛ է միակ հայրենիքը` իր լաւ ու վատ կողմերով: Մեր խօսքն ու երազանքը պէտք է գործ դառնան, եթէ ուզում ենք մի օր ունենալ այն հայրենիքը, որի մասին բոլորս երազում ենք:

Հ.- Առաջիկայում ի՞նչ  ծրագրեր ունէք: Արդեօք  նոր նախաձեռնութիւններ ունէ՞ք հայ հանդիսատեսի համար:

Պ.- Հայաստան կատարած վերջին այցելութիւններից մէկի ընթացքում ինձ անչափ յուզեց «Հարսանիք թիկունքում» ներկայացումը: Այն դիտելուց յետոյ որոշեցի ամէն ինչ անել, որպէսզի Միացեալ Նահանգներում բնակուող հայերը եւս կարողանան ստանալ այն հաղորդագրութիւնն ու յոյզերը, որոնք փոխանցում է այս թատերական ներկայացումը: Յունուարին այդ հնարաւորութիւնը մենք կ՛ընձեռենք ամերիկահայութեանը:

Այլ համերգային կամ մշակութային նախագծեր իրականացնելու ծրագրեր եւս կան: Ես մշտապէս փորձում եմ որեւէ բան նախաձեռնել: Հաւատացէք, միշտ չէ, որ կարեւոր է մտածել դրա առեւտրական կողմի մասին: Մեր գերխնդիրներից մէկն` ի ցոյց դնել բարձրակարգը, ոչ թէ` դիւրամարսը:

Հ.- Եւ վերջին հարցս` ո՞վ է ձեզ համար սփիւռքահայը:

Պ.- Ինձ համար, ընդհանրապէս, հայը` հայ է, եւ բնաւ կապ չունի, թէ նա որտեղ է ապրում կամ ինչ բարբառով է խօսում: Իսկ սփիւռքահայն այն հայն է, որը մարդկային մեծագոյն դժբախտութեան` Ցեղասպանութեան արդիւնքում կտրուել է իր պատմական հայրենիքից եւ յայտնուել օտար ափերում,կրկին փորձել տուն ու օճախ ստեղծել` շարունակելով իր եւ սերունդների կեանքն իբրեւ հայ մարդ: Պէտք է հասկանալ, թէ որքան դժուար է պահպանել քո եւ սերունդներիդ հայութիւնը այդ պայմաններում:

Բարեբախտաբար, 1991 թուականին Հայաստանն անկախացաւ եւ թէկուզ հեռուից` տէր կանգնեց արդէն իսկ միաւորուող հայորդիներին: Այսօր աշխարհասփիւռ ամէն մի հայ Հայաստանը համարում է իր հայրենիքը, իսկ Երեւանը` մայրաքաղաքը: Հայաստանը քարտէսի վրայ նրանց համար այն երկիրն է, ուր ապրում են հայերը, եւ որոնց պաշտպանում է հայկական բանակը: Այն վայրը, ուր գործում են հայկական դպրոցներն ու համալսարանները եւ համատարած հնչում եւ մշտարթուն է հայոց լեզուն: Հարիւր տարուց աւելի պատմական հայրենիք կորցրած հայերի շառաւիղներն այսօր գալիս են Հայաստան, վերագտնում իրենց արմատները, լիաթոք շնչում օդն ու զգում, որ ունեն պաշտպան ու ապագայ: