Հրանդ Մարգարեան. «Պէտք Չէ Վտանգուի Ժողովրդավարութիւնը»

ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանդ Մարգարեանի «Ազատութիւն» ձայնասփիւռի կայանին տուած հարցազրոյցին ընթացքին անդրադարձած է մարտ 1-ի դէպքերուն, զորս նկատած է ողբերգութիւն, որուն պատասխանատու են բոլորը, եւ որմէ պէտք է դասեր քաղել, հարցերը քննել եւ յստակացնել առանց ժողովուրդին մէջ թշնամական մթնոլորտ ստեղծելու: Ան շեշտած է, որ նոր Հայաստանը պէտք է ծառայեցնել ժողովուրդին բարօրութեան, երկրի դիմագիծի յստակացման, պէտք է ընթանալ համերաշխութեան ու միասնականութեան ուղիով, նոր Հայաստանը պէտք է կառուցել ու հաստատել ժողովրդավարութեան ամբողջական հասկացողութեան վրայ:

Հրանդ Մարգարեան հաստատած է, որ Դաշնակցութիւնը մտադիր է բոլորին հետ գործակցելու` աւելցնելով, որ նախկին նախագահ Ռոպերթ Քոչարեանի հետ համագործակցութեան ո՛չ որոշում, ո՛չ ալ օրակարգ կայ այսօր, բայց եւ այնպէս ասիկա չի նշանակեր, որ նման բան ամբողջովին բացառուած է:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Պարո՛ն Մարգարեան, 2008 թ. Դաշնակցութիւնը իշխանութեան մաս է կազմել. արդեօ՞ք ձեզ պատասխանատու համարո՞ւմ էք 2008 թ մարտի 1-ին տեղի ունեցածի համար, տասը զոհերի համար:

ՀՐԱՆԴ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Ես կարծում եմ` երկրում ինչ տեղի է ունենում, բոլորը պատասխանատու են, ուղղակի կամ անուղղակի, անկախ նրանից, թէ որտեղ են յայտնուել: Նախ` 2008 թ. մարտի 1-ի ժամանակ մենք բաւական հեռաւորութեան վրայ ենք եղել, որովհետեւ մենք նախագահական ընտրութիւններին մասնակցել ենք սեփական թեկնածուով, եւ հէնց այդ առումով` նախընտրական բոլոր գործընթացներին, մենք հեռու ենք եղել կանգնած, մրցակից էինք:

Երկրորդ, մենք զգում էինք, որ դէպքերը տանում են դէպի առճակատում, եւ այդ ժամանակ, նախքան մարտի 1-ը, մենք մի երկու յայտարարութիւն ենք հրատարակել, որ մի՛ գնացէք այս ճանապարհով, ճանապարհի վերջը լաւ չէ: Նոյնիսկ մեր կանանց կազմակերպութիւնը խաղաղասիրական ցոյց է կազմակերպել, աղաւնիներ է թռցրել ՀՀՇ-ի եւ Հանրապետականի գրասենեակների առջեւ: Մարտի 1-ը մեր ողբերգութիւնն է, բայց դրա համար բոլորն են պատասխանատու: Պատասխանատու է թէ՛ այս կողմը եւ թէ՛ այն: Ես չեմ ընդունում, երբ նախկինները մարտի 1 էին քննարկում, միայն մի կողմին էին ձերբակալում ու հարցաքննում, իսկ հիմիկուանները միայն միւս կողմին են ձերբակալում եւ հարցաքննում: Այս տեսակ քննութիւն չի լինում: Բայց մարտի 1-ը մեզ դաս է եղել: Որն է դրա ապացոյցը. մարտի 1-ին պատնէշների սարքող մարդիկ, այդ ձեւով յեղափոխութիւն անել ցանկացողները, 18 թուականին ձեռքերը վեր յեղափոխութիւն կազմակերպեցին: Դրանով իրենք ասեցին, որ այն ժամանակ սխալ են եղել: Իշխանութիւնը, որ կրակում էր, այս անգամ չկրակեց, այս անգամ յանձնուեց` առանց արիւն թափելու: Սա ի՞նչ է նշանակում, նշանակում է, որ մենք մարտի 1-ից իսկապէս մեր դասերն առել ենք: Սակայն մեր այսօրը, որ նոր Հայաստան է, այսօրը, որը մենք պէտք է ծառայեցնենք մեր ժողովրդի բարօրութեանը, երկրի դիմագծի յստակացմանը, մենք պէտք է գնանք համերաշխութեան ճանապարհով, պէտք է գնանք միասնականութեան ճանապարհով: Մարտի 1-ը պէտք չէ մեզ խանգարի: Այսօր էլ մարտի 1-ը մեր մէջ պէտք չէ թշնամանք ստեղծի: Նոյնիսկ եթէ հարցը պէտք է քննենք, յստակացնենք, մեղաւորներ գտնենք, դա պէտք է անենք այնպէս, որ մեր ժողովրդի մէջ նոր թշնամական մթնոլորտ չստեղծուի: Եթէ մենք սիրում ենք մեր երկիրը, որովհետեւ ամէն ինչից վեր այս երկիրն է ու այս ժողովուրդը: Մենք իրաւունք չունենք կողմնակի հարցերով այդ հարցին վնասել: Մենք պէտք չէ կողմնակի հարցերով այնպէս անենք, որ այս նոր Հայաստան հասկացողութիւնը վտանգուի: Հարցն ի՞նչ է: Անցեալի էջը փակուած է: Վերադարձ անցեալ` չի լինի: Սա պէտք է գիտակցենք բոլորս եւ նաեւ հաշուի նստենք այս նոր Հայաստանի հետ: Նոր Հայաստանը պէտք է կառուցուի, պէտք է ստեղծուի, ձեւաւորուի, կազմաւորուի ժողովրդավարութեան ամբողջական հասկացողութեան վրայ: Նոյնիսկ եթէ կան հարցեր, որոնք քրէական հետապնդման կարիք ունեն, դատական քննութեան, այդ ամբողջը պէտք է արուի այնպէս, որ ժողովրդավարութիւնը չվտանգուի: Պէտք է արուի այնպէս, որ վստահութեան մթնոլորտ ստեղծուի: Ապա թէ ոչ մենք կրկնելու ենք նոյնը, ուղղակի այն ժամանակ արւում էր այն կողմ, այսօր արւում է դէպի այս կողմ: Սա մեր երկրին օգուտ չի բերի, ո՛չ այսօրուայ իշխանութիւններին կը բերի, ո՛չ էլ մեր երկրին ու ժողովրդին:

Հ.- Պարո՛ն Մարգարեան, դուք ասում էիք նախկին իշխանութիւնը, որ կրակում էր, դուք ի նկատի ունէք իշխանութիւնները կրակեցին 2008 թուականին:

Հ. Մ.- Այստեղ դատարան չի, եւ այդ տեսակի զրոյցի մէջ արի չմտնենք: Ո՛չ դու ես դատախազ եւ ո՛չ ես պաշտպանուելու խնդիր ունեմ: Ես երեւոյթի մասին եմ խօսում: Վերջապէս, երկու ոստիկան եւ ութ քաղաքացի են սպաննուել: Մէկը կրակել է, ինձ չի հետաքրքրում` ով է կրակել: Ինձ հետաքրքրում է, որ գնացինք գիտակցաբար, որ այդ վիճակը ստեղծենք: Եւ չկարողացանք մեր մէջ կամք գտնել, գիտակցութիւն, խոհեմութիւն, իմաստնութիւն, որ չտանենք երկիրն այդ վիճակին: Եւ դրա համար բոլորն էլ պատասխանատու են: Բայց այդ օրերին մենք ո՛չ այս կողմում ենք եղել, ո՛չ էլ` այն: Մենք եղել ենք այնտեղ, որտեղից ասել ենք` կա՛նգ առէք, այս ընթացքը ճիշդ տեղ չի տանում: Այս ընթացքը տանում է առճակատման, մի՛ գնացէք այս ճանապարհով: Բայց մեզ չլսեցին:

Հ.- Մարտի 1-ից յետոյ Դաշնակցութիւնը մաս կազմեց իշխանութեանը:

Հ. Մ.- Այո, մարտի 1-ից յետոյ, երբ մենք Ղարաբաղում, առաջին անգամ լինելով, կորուստ ունեցանք, երբ երկրի վիճակը իսկապէս վատ էր, անկայունութիւն էր, եւ մենք կարող էինք նոր ձախողութիւններ ունենալ: Մենք երկրի համար քոալիսիոն կազմեցինք: Մեզ էդ տեսակ բաներ չի կարելի վերագրել: Մեզ այսօր ասում են` Ռոբերտ Քոչարեանի խափանման միջոցը փոխելու համար ստորագրութիւն էք դրել: Մի՞թէ այն ժամանակ չէինք դրել: Ինչո՞ւ էք մոռացել: Այն ժամանակ Ալեքսանդր Արզումանեանի, Արարատ Զուրաբեանի, Նիկոլ Փաշինեանի խափանման միջոցը փոխելու համար դաշնակցական պատգամաւորները ստորագրութիւն են դրել: Ինչո՞ւ է դա մոռացւում:

Հ.- Պարո՛ն Մարգարեան, ես այս հարցը չեմ կարող չտալ. ասում են` իշխանութիւնները զէնքի միջոցով 2008-ին պահեցին, իշխանութիւնը, տասը հոգի սպաննուեց, ոչ ոք ցայսօր պատասխանատուութիւն չի կրել այդ սպանութիւնների համար եւ այդ ամէնից յետոյ Դաշնակցութիւնը մաս է կազմում իշխանութեանը: Սրան ի՞նչ կարող էք ասել:

Հ. Մ.- Որովհետեւ մենք հարցը այդպէս չենք տեսնում, ձեր մօտեցումն է կողմնակալ: Մենք տեսանք, որ քաղաքական ղեկավարութիւնը եղաւ անխոհեմ եւ երկիրը տարաւ վտանգաւոր մի տեղ, որտեղ երկիրը թուլացաւ, երկիրը խնդիր ունեցաւ, օրինականութեան, կայունութեան: Տեսանք, որ արտաքին ճակատում, Ղարաբաղի ճակատում, ունեցանք կորուստներ, մենք երկրի համար դարձանք: Մենք չասեցինք, այս մի կողմը ճիշդ է, միւսը` սխալ: Մեր կարծիքով, երկու կողմն էլ սխալ էր:

Հ.- Դուք նկատի ունէք` այդ ժամանակ Սերժ Սարգսեանը, Ռոբերտ Քոչարեանը երկիրը թուլացրեցին իրենց քայլերով:

Հ. Մ.- Նաեւ` Լեւոն Տէր Պետրոսեանը, նաեւ` ՀԱՔ-ը: Այդ փոխյարաբերութեան մէջ ստեղծուեց այդ վիճակը: Այսօր մենք ասում ենք` զինուորական միջամտութիւն: Յիշո՞ւմ էք` հրապարակում Մանուէլ, Մանուէլ էին գոռում: Դա ի՞նչ է, ես յիշում եմ այդ օրը, որ երկրապահները զինուած եկան կառավարութեան շէնքի վրայ: Այդ մթնոլորտն է, որ վտանգաւոր էր: Այդ տղաները մեղք չունէին, այդ տղաները նոյնիսկ հայրենասէր տղաներ էին, բայց այն քաղաքական վերնախաւը, որը ստեղծեց երկրում այդ վիճակը, այդ ողբերգութեան պատճառը դարձաւ:

Հ.- Այո, բայց ի վերջոյ մաս կազմեցիք իշխանութեանը:

Հ. Մ.- Այո կազմեցինք` յանուն երկրի եւ ժողովրդի:

Հ.- Պարո՛ն Մարգարեան, կարծու՞մ էք արդեօք, որ նախորդ տարիներին, Ռոբերտ Քոչարեանի օրօք, Սերժ Սարգսեանի օրօք քաղաքական իշխանութիւնը ճնշում էր իրաւահամակարգին, որ գիտէք` մարտի 1-ի գործը մի՛ բացայայտէք: Մենք տեսնում ենք, որ քաղաքական փոփոխութիւնից յետոյ իրաւապահ մարմինները լծուել են աշխատանքի, նոր հանգամանքներ են ի յայտ գալիս: Արդեօ՞ք սա չի նշանակում, որ իրօք, նախորդ տարիներին, Ռոբերտ Քոչարեանի օրօք, Սերժ Սարգսեանի օրօք քաղաքական իշխանութիւնը ճնշում էր իրաւապահ համակարգին, ասում էր` մի՛ բացայայտէք այդ գործը, մեզ պէտք չի: Ի՞նչ կարող էք ասել:

Հ.Մ.- Ես չգիտեմ դրա մասին, ես չգիտեմ այն առումով, որ, այո՛, դա տրամաբանական է թուում, փաստերի առումով, ես տեղեակ չեմ: Հարցիդ հարցով պատասխանեմ. արդեօք այսօրուայ քաղաքական իշխանութիւնները ուրի՞շ ձեւով են մղում այդ հարցը բացայայտելու: Ես չեմ կարողանում հասկանալ իրաւական առումով, որ եթէ երկու կողմ կայ խնդրի մէջ, ոնց է` մի կողմով փորձ արւում հարցը բացայայտել: Նիկոլ Փաշինեանն էլ այն ժամանակ այն կողմում էր, պատնէշները ստեղծող էր, ես չեմ ասում, որ ինքը մեղաւոր է, բայց հարցը եթէ քննում են, պէտք է քննեն բազմակողմանի, անաչառօրէն: Պէտք է գործընթացը վստահութիւն ներշնչի, այն մեղադրականը, որ հնչեցուեց Ռոբերթ Քոչարեանի համար, այն մեթոտով, որ տեղի ունեցաւ, այն մեթոտը, որ կիրառուեց, չի տալիս այդ վստահութիւնը: Եւ սա է ողբերգութիւնը: Եւ սա է, որ վտանգաւոր է, ոչ թէ որ` ի հաշիւ Ռոբերտ Քոչարեանի կամ ոեւէ մէկի, ի հաշիւ նոր Հայաստանի, ի հաշիւ մեր երկրի: Ի վերջոյ մենք պէտք է հաւատանք, որ անաչառ դատական համակարգ ունենք: Մենք պէտք է կարողանանք հաւատալ, որ` ժողովրդավարութիւնը արժէք է, որ այն պէտք է յարգել, եթէ նոյնիսկ ի վնաս քեզ է դրսեւորումներ ունենում: Եթէ այդպէս չկարողանանք մտածել այս հանգրուանում, այսօր, մենք վատատեսութիւնն ենք վերադարձնելու մեր ժողովրդին, որը մեղք է, որովհետեւ այս ամէնի մէջ յուսադրուած ժողովուրդն է եղել, եւ ժողովուրդը պէտք չէ յուսախաբ լինի:

Հ.- Պարոն Մարգարեան, կարծո՞ւմ էք` Ռոբերտ Քոչարեանի դէմ ներկայում քաղաքական հետապնդում է իրականացւում:

Հ. Մ.- Ես կարծում եմ, որ մեր երկրին վայել չէ, որ նախագահական հաստատութիւնը այդպէս խայտառակուի, ոչ թէ անցեալի հաշուին, այլ` ապագայի հաշուին: Կարծում եմ` դա ճիշդ չի: Ինձ չի վերաբերւում, Ռոբերտ Քոչարեանը կարող է ինքն իրեն պաշտպանել: Ես ոչ մի շահ չունեմ իրեն պաշտպանելու: Ես պաշտպանում եմ սկզբունքը: Սկզբունքը, որ նախագահական հաստատութիւնը մեր երկրի մէջ պէտք է յարգուի: Դրա համար անգամ, եթէ պէտք է գին վճարենք, ուրեմն պէտք է վճարենք: 1996 թուականին Լեւոն Տէր Պետրոսեանը հրասայլեր դուրս բերեց փողոց: Եթէ անաչառ ենք, ինչո՞ւ դա չենք քննում: Ես չեմ ասում, որ քննենք, ես ասում եմ, որ պէտք չէ անցեալը այնպէս խառնենք իրար, որ այսօրուայ մեր կեանքը վտանգուի: Այսօրուայ եւ վաղուայ կեանքը:

Հ.- Պարո՛ն Մարգարեան, տեսէք, տասը տարի առաջ ողբերգական, արիւնալի իրադարձութիւններ են տեղի ունեցել Հայաստանում, ոչ ոք պատասխանատուութեան չի ենթարկուել դրա համար:

Հ. Մ.- Դէմ չեմ քննարկման, բայց քննարկումը պէտք է լինի այնպէս, որ վստահութիւն ներշնչի: Անկախ այն արդիւնքից, որ յետոյ կը յայտնուի:

Հ.- Բայց պէ՞տք չէ հարցաքննեն այն ժամանակուայ նախագահին:

Պ.- Պէտք է հարցաքննեն, պէտք է քննութիւն էլ կատարուի, բայց պէտք է ստեղծուի վստահութեան մթնոլորտ, ոչ թէ քաղաքական հալածանքի տպաւորութիւն թողնի: Ես տպաւորութեան մասին եմ խօսում, ես դեռ չգիտեմ քաղաքական հալածանքի մասին: Դա կ’ասի ինքը` Ռոբերտ Քոչարեանը:

Հ.- Դուք չէք համարո՞ւմ, որ քաղաքական հալածանք է:

Հ. Մ.- Ես այդ մտահոգութիւնն ունեմ, յայտարարութեան մէջ էլ ասել եմ, որ ունեմ այդ մտահոգութիւնը, այդ մտահոգութիւնը առկայ է:

Հ.- Պարո՛ն Մարգարեան, նախորդ օրերին ականատես եղանք ձեր` Դաշնակցութեան եւ Նիկոլ Փաշինեանի միջեւ հեռակայ բանավէճին: Փաշինեանը անդրադառնալով Քոչարեանի գործի հետ կապուած Դաշնակցութեան դիրքորոշմանը` նշեց. մենք փորձ ենք արել ազգային համաձայնութիւն ձեւաւորել, ով իրեն դուրս է զգում ազգային համաձայնութիւնից , մենք ոչ մէկին չենք բռնել եւ չենք պահում:

Հ.Մ.- Նիկոլ Փաշինեանը ճիշդ է ասում, ինքը չի կարող մեզ բռնի եւ պահի, մենք երբ ուզենք, կը գնանք: Բայց մի բան էլ կայ. ինքն է մեզ հրաւիրել ազգային կառավարութեան մաս կազմելու, մենք չենք խցկուել, ինքն է մեզ հրաւիրել, մենք ընդառաջել ենք իր հրաւէրին: Սա մէկ: Եւ ճիշդ էլ ասում է, մեզ ոչ մէկը պահել չի կարող, ուզենայ էլ չի կարող: Մենք երբ ուզենք, դուրս կը գանք: Հարցն ի՞նչ է: Մենք աշխատում ենք մի երկրում, որտեղ ամէն ինչ յստակ չէ: Ինչո՞ւ յստակ չէ: Մենք ասում ենք` մտահոգ ենք, որ Ռոբերտ Քոչարեանի էս ձերբակալութիւնը այս ձեւով կարող է քաղաքական հետապնդման տպաւորութիւն թողնի, եւ դա այս նոր Հայաստան շարժման համար վտանգաւոր է, մտահոգիչ է: Մեզ չի պատասխանում Նիկոլ Փաշինեանը: Ֆեյսբուքի վրայ հազարաւոր մարդ յարձակւում է մեզ վրայ, հայհոյում է, չի էլ վիճում, չի ասում` ինչո՛ւ ենք սխալ, ինչո՛ւ պէտք չէ ունենանք այդ մտահոգութիւնը, բանավէճ չի սկսում մեզ հետ, ոչ միայն այս հարցում, բոլոր հարցերում, այլ միայն հայհոյում է: Հայհոյելով` պիտակաւորում է, անարգում է: Տեռորի մթնոլորտ է ստեղծւում: Խօսքս դրան է վերաբերուել: Սրա հեղինակն ո՞վ է, ես չգիտեմ: Ինձ թուում է` Նիկոլ Փաշինեանն այլ բան է անում, իր շրջապատը` մի այլ բան: Նոյնը ես կ՛ասեմ ռուսական քաղաքականութեան վերաբերեալ: Ռուսաստանին փորձում է սիրաշահել Նիկոլ Փաշինեանը, փորձում է կարգաւորի յարաբերութիւնները, բայց իր շրջապատը հակառուսական ջղագարութիւն է բարձրացնում, եւ փճանում է Նիկոլ Փաշինեանի գործը: Ես չունեմ ոչ մի խնդիր Նիկոլ Փաշինեանի հետ, ես խնդիր ունեմ այն մթնոլորտի հետ, որ ստեղծւում է իր անունով, իր շրջապատում: Եւ ինքը չի հակազդում: Ի՞նչ է նշանակում, եթէ մի բան ասեցիր, կարող են քեզ անպատիւ խօսք ասել, հայհոյեն: Սա ի՞նչ մթնոլորտ է: Մենք սրա՞ համար ենք յեղափոխութիւն արել, նոր Հայաստան սա՞ է նշանակում: Այսինքն ոչ ոք կարծիք յայտնել չի՞ կարող, սա ի՞նչ բան է: Ես Նիկոլ Փաշինեանին չեմ ասել, որ տեռոր ես անում: Ես ասել եմ այն երեւոյթը, որ տեռորի մթնոլորտ է տիրում: Այո՛, կայ այդ երեւոյթը: Ո՞վ է դրա հեղինակը, նա է տեռոր անողը: Ես դա չեմ կարող վերագրել Նիկոլ Փաշինեանին: Բայց նաեւ չեմ կարող չխօսել: Մենք սրտացաւ ենք եւ չենք ուզում, որ Փաշինեանը ձախողի: Այսօր ինքը այնքան մեծ հեղինակութիւն ունի, որ առանց ցնցումների երկիրը կարող է տանել առաջ: Եւ այն, ինչ մենք կառավարութեան ծրագրի մէջ գրել ենք, ինքը յայտարարել է` իրագործենք:

Սա իրական հնարաւորութիւն ունի իրագործուելու: Բայց այն, ինչ մենք ստեղծում ենք, այն ժխորը, որ ստեղծում ենք, այն մթնոլորտը, որ ստեղծում ենք, կարող է իր ձախողութեան պատճառը դառնալ: Կարող է մեր տեսակէտը սխալ է, ես չեմ ասում, որ մենք աստուածային խօսք ենք ասել, բայց մեր տեսակէտն է, ասում ենք, թող բանավիճեն մեզ հետ, թող ապացուցեն, որ մեր տեսակէտը սխալ է, բայց ոչ թէ հայհոյեն: Որովհետեւ, երբ հայհոյում են, ինքնաբերաբար ստեղծւում է հակազդեցութիւն: Եւ սա է, որ վտանգաւոր է, հէնց սրանից պէտք է խուսափի Նիկոլ Փաշինեանը: Եթէ իրենք համերաշխ Հայաստան են ուզում ստեղծել, ոնց են ստեղծելու լռութեան մէ՞ջ, համր մարդկանց շրջապատո՞ւմ: Ժողովրդավարութեան ամենաիսկական սկզբունքը ` ազատ խօսքն է: Իրաւունք չունե՞նք տեսակէտ յայտնելու: Ռոբերտ Քոչարեանը եթէ վերադառնայ քաղաքական դաշտ, առաջին հերթին մեզ է վնաս, որովհետեւ մենք նոյն դաշտում ենք աշխատում: Նիկոլ Փաշինեանին վնաս չի: Մեզանից է քուէ տանելու, Փաշինեանից չի տանելու: Բայց մենք նման բաներով չենք առաջնորդւում: Մենք երկրի շահով ենք առաջնորդւում: Ասել ենք` ժողովրդավարութիւն, ուրեմն հարազատ, հաւատարիմ մնանք այդ սկզբունքներին: Ասում ենք` Ռուսաստանի բարեկամութիւնը մեզ համար կարեւոր է, յետոյ շրջապատւում ենք մարդկանցով, ովքեր երէկ կայք են ունեցել Ռուսաստանին հայհոյելու: Ռուսաստանը ոնց պէտք է հաւատայ մեր խօսքին: Սա Նիկոլ Փաշինեանի խնդիրն է: Այդ խնդիրը նաեւ իմ խնդիրն է, որովհետեւ ես չեմ ուզում ինքը ձախողի: Որովհետեւ ես գիտեմ, վերադարձ անցեալ` չկայ: Որքան մենք հիմա կայուն լինենք եւ արագ քայլքով դէպի ժողովրդավարութիւն, զարգացում, ժողովրդի հարցերի լուծում քայլեր վերցնենք , այնքան կ՛ամրապնդուի այս երկիրը: Որքան մեզ զբաղեցնենք կողմնակի հարցերով, այդքան կը վտանգենք մեր ընթացքը, եւ ժողովուրդը հաւատը կը կորցնի: Ժողովուրդը մի ամիս, չորս ամիս, ութ ամիս կարող է սպասել, բայց վերջում կ՛ուզենայ շօշափելի արդիւնք, արդիւնք, որ պէտք է իր կեանքի վրայ ազդի:

Հ.- Երբ ասում էք` ձախողել, ի՞նչ նկատի ունէք, մանրանասնէք խնդրում եմ:

Հ. Մ.- Եթէ մեր նպատակը ժողովրդի կենսամակարդակը բարձրացնելն է, ժողովրդի համար արժանապատիւ կեանք ապահովելն է , ժողովրդավարութիւն ստեղծելն է, բառիս ողջ իմաստով, եթէ մեզ համար կայունութիւն ձեռք բերելն է, որպէսզի մենք կարողանանք արտաքին ճակատում յայտնուել, յաջողութիւններ ունենալ կամ ձախողութիւններ չունենանք: Եթէ սրանք են յաջողութեան բանալիները, սրանք է, որ պէտք չէ վտանգուեն: Ցոյց տուէք ինձ` գնո՞ւմ ենք այդ ուղղութեամբ, թէ՞ չենք գնում:

Հ.- Պարո՛ն Մարգարեան, Դաշնակցութիւնը պատրաստւո՞ւմ է դուրս գալ կառավարութիւնից:

Հ. Մ.- Մենք չենք պատրաստւում, ոնց որ չէինք պատրաստւում կառավարութեան մաս կազմել: Դիմումի հիման վրայ ենք մաս կազմել, ուրիշ բան չասելու համար:

Հ.- Ո՞ւմ դիմումի:

Հ. Մ.- Նիկոլ Փաշինեանի: Այսօր էլ դեռ այնտեղ ենք, որովհետեւ յոյս ունենք, որ կարող ենք իրական խօսակից լինել եւ մեր մտահոգութիւններն արծարծել` իրեն փրկելու համար, Հայաստանը փրկելու համար: Եթէ ես չեմ կարողանում իր հետ հանդիպել եւ խօսել, պէտք է հրապարակաւ խօսեմ: Բա ի՞նչ պէտք է անեմ:

Հ.- Այսինքն դուք դիմել էք, ձեզ մերժե՞լ են հանդիպել:

Հ. Մ.- Չեն մերժել, բայց եւ չեն ընդառաջել: Այսպիսին է այս պետական համակարգը` անկազմակերպուածութեան մարմնացում է: Ես չեմ մեռնում Փաշինեանին հանդիպելու կամ չհանդիպելու հարցում, դա ինձ ոչ մի առաւելութիւն չի բերի: Բայց ես իբրեւ գործընկեր` ձեւականօրէն կառավարութեան մէջ մնալու հարց չունեմ: Այնտեղ պէտք է մնամ, որ օգտակար լինեմ: Օգտակար լինելու հարց ունեմ, ես ցաւում եմ, երբ տեսնում եմ, որ մի բան սխալ ընթացքով է գնում, որովհետեւ չի կարելի մտածել, որ բոլորին կարելի է ճզմել, բոլորին կարելի է խեղդել, չի կարելի այդպէս մտածել, եթէ նոյնիսկ դու ունես հրապարակ, դու ունես ժողովրդի առաւելութիւն, մէկ է` իրաւունք չունես այդպէս մտածելու:

Հ.- Հայաստանում որեւէ քաղաքական ուժի ճնշու՞մ են, խեղդո՞ւմ են այսօր:

Հ. Մ.- Ո՞վ է ճնշում: Ճնշում է ֆեյսբուքը, ճնշում են ցուցարարները, որ չեն թողնում մամուլի ասուլիս տեղի ունենայ: Ճնշում է Գասպարին, որ գալիս է գրասենեակների առջեւ պառկում է, թուղթ է կպցնում: Սա հակազդեցութիւն կը բերի:

Հ.- Ձեզ քննադատում են, ասում են նախորդ իշխանութիւնների օրօք մարդկանց այլ կերպ մտածելու, գործելու համար բանտարկում էին, բայց Դաշնակցութիւնը չէր արձագանգում, հիմա արձագանգում է:

Հ. Մ.- Մենք միշտ էլ արձագանգել ենք, Ռոբերտ Քոչարեանի ժամանակ, Սերժ Սարգսեանի, մենք միշտ մեր խօսքն ասել ենք: Թող խօսեն, ոնց որ հիմա ենք մաս կազմել, այն ժամանակ էլ ենք մաս կազմել: Մի տարբերութեամբ` այն ժամանակ յարգւում էինք, լսւում էինք, մեր տեսակէտը յայտնել ենք: Երբեք մեր տեսակէտը չենք թաքցրել: Ասեմ` Սերժ Սարգսեանը ութ տարուայ ժամանակաշրջան է ունեցել, մենք մէկ տարուայ սկզբում ենք եղել քոալիսիոնի անդամ, մէկ տարի վերջում: Վեց տարին մենք եղել ենք ընդդիմադիր: Վերջին մէկ տարում, երբ քոալիսիոն անդամ ենք եղել, ամէն երկու-երեք ամիսը մէկ մենք բացայայտ քննարկում ենք կատարել, մեր քոալիսիոն մասնակցութիւնը փորձել ենք գնահատել, թերի եւ կարեւոր բացթողումների մասին բարձրաձայն խօսել ` գրաւոր: Թէ՛ հեռուստատեսութեամբ ենք խօսել, թէ՛ գրաւոր: Այն քննադատութիւնը, որ մենք հնչեցրել ենք այդ նիստերի ընթացքում, մեզ ասէք, եթէ ընդդիմութիւնը դրանից մէկ բառ աւել է ասել: Պարզապէս մենք չենք հայհոյել, ուրիշները հայհոյել են:

Հ.- Քաղբանտարկեալների վերաբերեալ Դաշնակցութիւնը Սերժ Սարգսեանի օրօք յայտարարութիւն արե՞լ է:

Հ. Մ.- Քաղբանտարկեալի հասկացողութեան տարբերութիւնը ձեր եւ ինձ մօտ տարբեր է: Եւ միջազգային նորմերով էլ տարբեր է: Նախ ճշդենք` միջազգային նորմերը որո՞նք են, ո՞րն է մեր չափանիշը քաղբանտարկեալ ասելու, յետոյ կ՛ասենք` ո՛րն է ճիշդ, ո՛րը սխալ:

Հ.- Պարո՛ն Մարգարեան, վերջին հարցը. խօսւում է, որ Ռոբերտ Քոչարեանը մտադիր է վերադառնալ գործուն քաղաքականութիւն: ՀՅԴ-ն մտադի՞ր է համագործակցել Քոչարեանի հետ:

Հ. Մ.- Մենք բոլոր ուժերի հետ էլ մտադիր ենք գործակցել:

Հ.- Այդ թուում Քոչարեանի՞:

Հ. Մ.- Բոլորի՛ հետ, բոլո՛ր հայերի հետ մենք պատրաստ ենք համագործակցութեան, բայց յատուկ Քոչարեանի հետ համագործակցութեան ո՛չ որոշում ունենք, ո՛չ էլ օրակարգ:

Հ.- Փաստօրէն դուք չէք բացառում Ռոբերտ Քոչարեանի հետ համագործակցութիւնը եւ մտադիր էք համագործակցե՞լ:

Հ. Մ.- Ինչո՞ւ պէտք է բացառեմ: Ես ո՛չ մտադիր եմ, ո՛չ բացառում եմ:

Հ.- Եղե՞լ է նման առաջարկ:

Հ. Մ.- Ո՛չ:

Հ.- Մտադի՞ր էք իրեն առաջարկել:

Հ. Մ.- Ո՛չ:

Հ.- Դուք սպասու՞մ էք, որ նա կը վերադառնայ գործուն քաղաքականութիւն:

Հ. Մ.- Իր անելիքները ես չգիտեմ, ես իսկապէս չգիտեմ:

Հ.- Հաշուի առնելով 2008 թուականի «Մարտի 1»-ի դէպքերը, դուք հնարաւոր համարո՞ւմ էք Ռոբերտ Քոչարեանի հետ համագործակցութիւնը:

Հ. Մ.- Ես «Մարտի 1»-ի իրադարձութիւնների մասին սեփական դատողութիւն չունեմ, ես գիտեմ, որ դէպքը պատահեց այդ ժամանակ բոլորի մեղքով, եւ այդ 8-10 զոհերը, անկախ, թէ ով է կրակել նրանց վրայ, մեղքը բոլորի վզին է` Լեւոն Տէր Պետրոսեանի վզին էլ է փաթաթուած, Ռոբերտի վզին էլ է փաթաթուած: Դա այդպէս պէտք է նայել, կարեւոր չի` ո՛վ է կրակել, կարեւորը, թէ այդ երեւոյթն ո՛վ է ստեղծել: Ո՞վ ստեղծեց այդ երեւոյթը: Բոլորը միասին ստեղծեցին: Մենք այն ժամանակ էլ զգուշացրել ենք թէ՛ ընդդիմութեանը, թէ՛ Ռոբերտ Քոչարեանին, որ էս ճանապարհով մի՛ գնացէք, սա վտանգաւոր է, մեզ չեն լսել: Մենք դէմ ենք եղել դրան եւ մտահոգ ենք եղել, կեցուածք ենք ունեցել եւ կեցուածքն էլ արտայայտել ենք, կեցուածքի համար էլ ճիգ ենք թափել, աշխատել ենք, փորձել ենք որ մեղմենք, չենք յաջողել: Դա մենք տեսնում էինք, իրենք էլ էին տեսնում: Իրենք գիտակցաբար էին գնում դրան: Գնացին եւ ստացան այն, ինչ որ ստացան: Ասում եմ, ամենամեծ փաստը, որ մարտի 1-ը բոլորին դաս է եղել, այն է, որ 2018-ին այլեւս պատնէշներ չկառուցուեցին, ձեռքերը վեր շարժում սկսուեց, ասեցինք` բռնութեամբ չենք պատասխանելու, եւ իշխանութեանը բացի յանձնուելուց` բան չմնաց: Ասել եմ` մեր քաղաքական վերնախաւի համար իսկապէս մեծ որակ էր: