Նոթեր Եւ Նետեր
Շրջապտոյտ Չորրորդ
- Չեխոսլովաքիա
Փրակայի մէջ բացուած է նոր համալսարան մը` ուսուցանելու համար ընտիր ընկերվարութիւնը, իրական ընկերվարութիւնը, որ մնայ անպղծելի:
Իբրեւ ուսանողներ` պետական ծախսով հրաւիրուած են Պրեժնեւը, Քոսիկինը, Փոտկորնին, Սուսլովը, Կրոմիքոն եւ բազմաթիւ ուրիշ համայնավար շէֆեր:
Դասընթացքը կը տեւէ տարի մը միայն: Յաջող քննութիւն տուողները պիտի արժանանան վկայականի:
Չեխոսլովաք բժշկապետ մըն ալ պատրաստած է ազատասիրութեան շիճուկը, որ օրական հինգ անգամ պիտի ներարկուի Քրեմլինէն եկած ուսանողներու երակներուն մէջ:
Յոյս կայ, որ այս միջոցներով ռուս շքախումբը կամ շէֆախումբը շոշորթը ունենայ հարազատ, ընտանի ընկերվարականի: Եթէ անշուշտ շէֆերը զիջանին դառնալ ուսանող:
Ընկերվարական զարգացումէ զատ, շէֆերը պիտի դաստիարակուին, որպէսզի գոնէ մասամբ մարդկային դառնան:
Իբրեւ ուսանող` պիտի հրաւիրուի նաեւ Մաօ Ցէ Թունկ, որպէսզի զարգանայ ու դաստիարակուի` իր գաղափարակից հակառակորդներուն հետ նստելով կողք կողքի:
Համալսարանը պիտի ունենայ նաեւ նախապատրաստական դասընթացք մը, ուր աշակերտելու պիտի հրաւիրուին թուրք պետական անձերը` ստանալով նաեւ անհրաժեշտ ներարկումները, յանուն դաստիարակութեան, մասնաւորապէս` ճշմարտախօսութեան:
- Ֆրանսա
Էտմոն Շըվալիէ անուն փրոֆեսէօր մը աշխատասիրած է նոր բառարան մը` բառերուն տալով իրենց արդիական իմաստները:
Ահաւասիկ քանի մը նմուշներ.
Յեղափոխական: Մարդ մը, որ կողմնակից է բռնակալութեան:
Հակայեղափոխական: Մէկը, որ կը պայքարի բռնակալութեան դէմ:
Խենթանոց: Բազմաթիւ երկիրներու համար կը նշանակէ խենթերը կրկնապէս խենթեցնելու համար հիմնուած հաստատութիւն: Իսկ
Խորհրդային Միութեան մէջ կը նշանակէ` մտաւորականներու չարչարալից հանգստեան տուն:
Ազատագրել: (Այս բառին բացատրութիւնը տաղաչափութեամբ տրուած ըլլալով` մենք ալ կը թարգմանենք տաղաչափեալ):
– Երկրի մ՛օդին մէջ «Մեծ Ազատութիւն»-ը արձանագրել.
Բայց վերէն, վարէն երկիրն այդ գերել,
Երկիրը պարտի սովետ վարչութեան խիստ լուծը կըրել:
Փորով կէս նօթի ճառել ու պարել:
- Բոլոնիա
Բազմաթիւ բոլոնիացիներ, նման` առաջին դարերու քրիստոնէից, գետնափոր վայրերու մէջ կը կատարեն արարողութիւններ:
Բազմաբիւր հաւատացեալներ կը յաճախեն այդ գաղտնի աղօթատեղիները, ուր կը խմբերգեն նոր աղօթքներ, որոնցմէ մէկուն տաղաչափեալ թարգմանութիւնը ահաւասիկ.
– Ազատագրողէն ազատէ՜ մեզ, Տէ՛ր
Դեւն է դըժոխոց, որ մեր մէջ մտեր`
Մեզ կը կաշկանդէ, հոգի կը քանդէ,
Եւ կ՛ուզէ, որ Քեզ ալ ուրանանք դեռ…
Ազատեա՜ մեզ, Տէ՛ր, դըժոխոց արքան
Եղած է փրկի՜չ, ընկերվարակա՜ն…
Եղբայր եղբօր դէմ մեզ կը խռովէ,
Եւ ընկերաբար մեզ կը խորովէ…
Ո՜վ Տէր, «մարդասէր» Չարէն մեզ զատէ,
Մուրճէն, մանգաղէն ընդմիշտ ազատէ…
- Հունգարիա
Հունգար բանաստեղծ Եան Եանոս գրած է ազգային պոէմա մը, որ կը սկսի սապէս.
– Մենք հունգարներս` հերոս անձինք,
Սրտմտութեամբ սերմը առատ մե՛նք ցանեցինք.
Ոռոգեցինք մեր արիւնով… Սակայն հողէն
Հասած բերքը ուրիշներն են որ կը քաղեն..
Եան Եանոս բանաստեղծը իր պոէման ղրկած է արտասահման, տպուելու համար: Իսկ բանաստեղծը հիմակուց ինքնաբերաբար մտած է խենթանոց մը` սովետ իշխանութեան անելիք չձգելով:
- Թուրքիա
Պոլսահայ չորս վարժարաններ (Էսայեան, Ս. Խաչ դպրեվանք, Կեդրոնական եւ Մխիթարեան) կազմակերպած են գիտական մրցում մը, որ տեղի ունեցած է Կեդրոնական վարժարանի մէջ:
Փափաքելի է, որ մրցման մասնակից վարժարաններուն վրայ աւելնան ուրիշներ ալ (մանաւանդ` աղջկանց դպրոցներ), եւ մրցման նիւթը ըլլայ հայերէնը. արագ ու լաւ կարդալ, անսխալ գրել, քերականութիւն, շարադրութիւն, ինչպէս նաեւ հայերէն արտասանել, խօսիլ, ճառել ու պատմել:
Եւ տեսնել, թէ Պոլսոյ հայ աշակերտութիւնը հայերէնի մէջ ի՛նչ աստիճաններու վրայ կը գտնուի ներկայիս:
Պարկեշտ հայուն աւագ գիտութիւնը հայերէն գիտնալն է:
Հայ վարժարանները ատոր համար հիմնուած են:
Մեր շրջանին, նախակրթարանէ վկայուած աշակերտ մը ի վիճակի էր մտնելու երկրորդական վարժարան
Իսկ մենք ճանչցանք իսթանպուլահայեր, որոնք նախակրթարանը աւարտած են ու կրնան կրկին եւ անմիջապէս մտնել մանկապարտէզ:
ՆՇԱՆ ՊէՇԻԿԹԱՇԼԵԱՆ
