Ա. Ա.
Հայաստանի եւ Արցախի պաշտպանութեան նախարարներ` Դաւիթ Տօնոյեանը եւ Լեւոն Մնացականեանը քսան չորս ժամուան տարբերութեամբ կատարեցին բաւական կարծր յայտարարութիւններ` Լեռնային Ղարաբաղի տագնապին խաղաղ լուծման հնարաւորութիւնները զերօ կէտի վերադարձուցած Ազրպէյճանի հասցէին, բացայայտելով Երեւանի եւ Ստեփանակերտի քաղաքականութիւններուն մէջ նոյնութեան ու նաեւ` պաշտպանական դիրքէ հակահարուած տալու պատրաստ ըլլալու հայկական զոյգ հանրապետութիւններու բանակներուն մարտավարութիւնը:
Յստակ է, որ Հայաստանի մէջ իրականացած թաւշեայ յեղափոխութենէն ետք, արցախեան տագնապին լուծման խաղաղ բանակցութիւններուն նկատմամբ Երեւանի իշխանութիւններուն կեցուածքը բաւական նշանակալից փոփոխութեան ենթարկուեցաւ, երբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը յայտարարեց, որ բանակցութիւններուն լիարժէք կողմի կարգավիճակով Ստեփանակերտի իշխանութիւններուն մասնակցութիւնը կարեւոր է: Ասիկա բնականաբար պէտք է դիտել ընդհանուր մարտավարութեան մը շրջագիծին մէջ, որ սակայն բախեցաւ Ազրպէյճանի կարծր եւ անզիջող կեցուածքին: Արտաքին գործոց նախարարութեան բանբեր Հիքմեթ Հաճիեւը յստակացուց, որ Պաքու կը պատրաստուի բացառապէս բանակցութիւններ վարելու միայն Հայաստանի իշխանութիւններուն հետ:
Դիւանագիտական այս դիրքորոշումներուն զուգահեռ, Հայաստանի եւ Արցախի պաշտպանութեան նախարարները արտայայտիչը եղան վերջին շրջանին հայաստանեան եւ արցախեան հասարակութիւններուն այն մտավախութիւններուն, թէ Ազրպէյճան պատերազմի կը պատրաստուի: Այս մտավախութիւնները անշուշտ ունին պատճառաբանուած հիմնաւորումներ: Նախ, երկար տարիներ Հայաստանի հետ Նախիջեւանի ինքնավար մարզի սահմանին վրայ կատարեալ անդորրէն ետք, այս շրջանին կը նկատուի ազրպէյճանական բանակային ուժերու շարժումներ, տեղակայումներ եւ դիրքերու բաշխումներ, որոնք մտահոգութիւններու դուռ կը բանան: Նաեւ` Արցախ-Ազրպէյճան սահմաններուն վրայ ալ կը նկատուին զինուորական շարժումներ, որոնք գէթ ենթադրել կու տան, որ Ազրպէյճանի իշխանութիւնները բանակին տուած են յստակ հրահանգներ` զերօ ժամանակի մը պատերազմը սկսելու մասին:
Հայաստանի պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տօնոյեանի մամլոյ ասուլիսը հետեւեցաւ Արցախի պաշտպանութեան նախարար Լեւոն Մնացականեանի մամլոյ ասուլիսին, եւ որուն ընթացքին Տօնոյեանը բառացիօրէն յայտարարեց, որ Հայաստանի բանակը Ազրպէյճանին պիտի տայ որոշիչ հակահարուած` զինուորական որեւէ յարձակման պարագային: Ան նաեւ յստակացուց, որ զինուորական որեւէ բախում` Նախիջեւանի ճակատին վրայ, յղի է մեծ պատերազմի մը բորբոքմամբ, որ կ՛առնչուի շրջանային այլ դերակատարներու: Ան յատկապէս ի մտի ունէր Իրանն ու Թուրքիան: Իսկ յատկանշանական եղաւ Փաշինեանին կեցուածքը, որով ան ամբողջական զօրակցութիւն յայտնեց Տօնոյեանի կարծր յայտարարութեան եւ շեշտեց, որ Ազրպէյճան կը խանգարէ խաղաղութեան մթնոլորտը, եւ թէ` հայկական կողմը համարժէք գործողութիւններու պիտի դիմէ` առաջնորդուելով Հայաստանի ազգային անվտանգութեան շահերով:
Տօնոյեանի այս յայտարարութիւններէն առաջ Մնացականեան քիչ մը աւելի հեռուն գացած էր` եւ յայտարարած, որ եթէ ազրպէյճանական բանակը զինուորական գործողութիւններու ձեռնարկէ Արցախի դէմ, ապա արցախեան բանակը որոշած է Ազրպէյճանի տնտեսութիւնը անդամալուծել: Ան ճշդած էր տնտեսական թիրախներ հարուածելու արցախեան մարտավարութիւնը եւ նոյնիսկ ակնարկութիւն կատարած` Մինկեչաուրի ջրելեկտրակայանին մէջ պատահած պայթումին, որ ամբողջ Ազրպէյճանը ելեկտրականութեան հոսանքէ զրկեց եւ դուռ բացաւ լուրջ հարցադրումներու, թէ երկրին ելեկտրուժի հայթայթման համակարգը որքա՛ն խոցելի է:
Տօնոյեանի եւ Մնացականեանի այս յայտարարութիւններուն միտք բանին կարելի է բանաձեւել հայկական կողմին ձեռք ձգած զինամթերքին, հայկական զոյգ բանակներուն բացառիկ մարտունակութեան եւ հայկական զոյգ հանրապետութիւններուն քաղաքական ղեկավարութիւններուն միջեւ առկայ ամբողջական համակարգման ծիրին մէջ, որ Ազրպէյճանն ու մանաւանդ Արցախի տագնապին դիւանագիտական խաղաղ լուծում մը գտնելու ճիգեր թափող ԵԱՀԿ Մինսքի խումբին համանախագահ պետութիւնները կրնայ մղել առնուազն դիւանագիտական քայլի մը դիմելու` լարուածութիւնը մեղմացնելու համար: Ամենայնդէպս այդ քայլն ալ չուշացաւ: Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութեան բանբեր Տիգրան Բալայեանը հաստատեց, որ Մինսքի համանախագահները առաջարկած են հանդիպում մը կայացնել Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարներ` Զոհրապ Մնացականեանի եւ Էլմար Մամետեարովի միջեւ: Երկուքին միջեւ վերջին հանդիպումը կայացած էր յուլիս 11-ին, Պրիւքսելի մէջ:
