ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ
«Քալիֆորնիա Քուրիըր» թերթի
հրատարակիչ եւ խմբագիր
Կազմակերպուած յանցագործութեան եւ կաշառակերութեան լուսաբանման նախագիծի (OCCRP) համացանցային կայքը անցեալ շաբաթ բացայայտեց հաւանաբար ապօրինի լոպիինկ Միացեալ Նահանգներու մէջ, որ նիւթական աջակցութիւն ստացած է ազրպէյճանական աղբիւրներէ:
2018 մայիս 23-ին, հետաքննող լրագրող Ճոնի Ռէյթ տեղեկացուց, որ` «դրամին մէկ մասը, որ փոխանցուած է «ազրպէյճանական լուացքատան» գաղտնի ծրագիրով եւ ապօրինի հիմնադրամին միջոցով, որով 2012-2014 թուականներուն ինկած ժամանակահատուածին` երկրէն արտահոսած է 2,9 միլիառ տոլար, կ՛ենթադրուի, որ յայտնուած է ազրպէյճանական կազմակերպութեան ձեռքը, որ Վիրճինիա նահանգին մէջ մէկ տասնամեակէ աւելի վարձած է ընկերութիւն մը` Միացեալ Նահանգներու կառավարութեան լոպիինկ ընելու համար»:
OCCRP-ը նախապէս հաղորդած էր, որ` «հիմնադրամէն գումարներ օգտագործուած են Ազրպէյճանի կառավարութեան քաղաքական օրակարգի յառաջխաղացման համար, իսկ մէկ մասն ալ յայտնուած է եւրոպական քաղաքական գործիչներուն պատկանող դրամատնային հաշիւներուն մէջ, որոնք բարձր գնահատած են նախագահ Իլհամ Ալիեւի վարչակարգը, նոյնիսկ այն ժամանակ, երբ անոր կողմէ կը ձերբակալուէին լրագրողներ եւ քաղաքական գործիչներ: Դրամական միջոցներու իրական ծագումը անյայտ է եւ թաքնուած է գաղտնի կեղծ ընկերութիւններու ետին: Սակայն կան բաւարար ապացոյցներ, որ անոնց ետին կանգնած է մենատիրական երկրի իշխող վերնախաւը»:
Անցեալ շաբաթ OCCRP-ը յայտնեց, որ Ազրպէյճանի կողմէ ստեղծուած երկու կեղծ ընկերութիւնները «աւելի քան մէկուկէս միլիոն տոլար փոխանցած են Պաքուի խորհրդաւոր «Ռենեսանս» Associates անունով կազմակերպութեան մը», որ իր հերթին վարձած է «ամերիկեան ընկերութիւն մը` Ազրպէյճանը գովաբանելու նպատակով եւ իր ներկայացուցիչները ունեցած է, որոնք հազարաւոր տոլարներու քարոզչական նուիրատուութիւններ ըրած են, ներառեալ` ծերակուտականներուն եւ ներկայացուցիչներուն, որոնք նստած էին արտաքին օգնութեան պիւտճէները որոշող յանձնաժողովներու մէջ»:
Այս ծրագիրին կեդրոնը` Էլխան Սուլէյմանովը, որ` «կը ղեկավարէ» վարչակարգին նուիրուած կազմակերպութիւն մը Պաքուի մէջ, եւ որ կարծես թէ ձեռք-ձեռքի տուած` կ՛աշխատի «Ռենեսանս»-ի հետ, նոյնիսկ օգտագործելով միեւնոյն գրասենեակային տարածքը… Այլ գումարներ վճարուած են նախագահ Ալիեւի հետ սերտ կապեր ունեցող քարիւղի եւ կազի հարցերով ազդեցիկ խորհրդատուի մը, որ կը ներկայացնէ գաղթականի յաջող պատմութիւն եւ կ՛ապրի Օհայօ նահանգի Տէյթըն քաղաքին մէջ, նոյն այն ժամանակ, երբ ան եւս լոպիինկ կ՛ընէ Միացեալ Նահանգներու կառավարութեան իր հայրենիքին անունով»:
Համաձայն OCCRP-ի, Metastar Invest-ը եւ Hilux Services-ը երկու անդրծովեան ընկերութիւնները 1,7 միլիոն տոլար ընդհանուր գումարով 18 վճարում կատարած են «Ռենեսանս» Associates S.A.-ին 2012 սեպտեմբերէն մինչեւ 2014 դեկտեմբեր երկարող ժամանակահատուածին` Լիխթէյնշթայնի մէջ գտնուող Volksbank AG եւ Զուիցերիոյ մէջ գտնուող Privatbank IHAG Zurich AG դրամատուներու երկու առանձին դրամատնային հաշիւներէն: Վիրճինիա նահանգի Ալեքսանտրիա քաղաքին մէջ գտնուող Bob Lawrence & Associates (BL&A) լոպիիստական ընկերութեան կողմէ Միացեալ Նահանգներու արդարադատութեան նախարարութիւն ներկայացուած հաշուետուութեան մէջ ցոյց տրուած է, որ ան «Ռենեսանս»-էն ստացած է 1,5 միլիոն տոլար, որ գրեթէ հաւասար է այն գումարին, որ ազրպէյճանական կեղծ ընկերութիւնները փոխանցած են «Ռենեսանս»-ին` BL&A-ի միակ միջազգային յաճախորդին:
2004-էն սկսեալ BL&A-ը զբաղած է նախագահ Ալիեւի այցով Սպիտակ տուն, իսկ երեք տարի անց կազմակերպած է նախագահ Օպամայի քարոզարշաւի նախկին ղեկավար Տէյվիտ Փլուֆի այցը Պաքու եւ հանդիպումը` ազրպէյճանցի պաշտօնեաներու հետ: BL&A-ը նաեւ լոպիինկ ըրած է` Ազրպէյճանին Միացեալ Նահանգներու ռազմական յատկացումներ կատարելու համար, ընդդէմ Արցախի, եւ Ազրպէյճանէն դէպի Թուրքիա քարիւղամուղի համար: 2008-2016 թուականներուն BL&A-ի նախագահ Պոպ Լորենսը ելոյթ ունեցած է Ներկայացուցիչներու տան պետութեան, արտաքին գործառնութիւններու եւ յարակից ծրագիրներու յատկացումներու ենթայանձնաժողովին առջեւ` առաջարկելով օտարերկրեայ օգնութիւն տրամադրել Ազրպէյճանին: Իր վկայութեան մէջ Լորենսը Հայաստանը անուանած է «աւազակապետութիւն… յստակօրէն պաշտպանելով յանցագործները», եւ որ կը խախտէ մարդու իրաւունքները:
Միացեալ Նահանգներու արդարադատութեան նախարարութեան զեկոյցներուն մէջ կը նշուի, որ BL&A-ն 2015-ին 250 հազար տոլար վճարած է Crane Group-ին` Ազրպէյճանի անունով վարձելու համար: Միեւնոյն ժամանակ BL&A-ը պայմանագիր կնքած է նախկին քոնկրեսական Սոլոմոն Օրթիզի (դեմոկրատ, Թեքսաս) եւ անոր Solomon P. Ortiz Holdings LLC ընկերութեան հետ, որպէսզի լոպիինկ ընէ ի նպաստ Ազրպէյճանի:
OCCRP-ը նաեւ տեղեկացուցած է, որ` «2012- 2015 թուականներուն իբրեւ լոպիստ արձանագրուած անձեր, ուղղակիօրէն կամ անուղղակիօրէն գործելով «Ռենեսանս»-ի անունով, հազարաւոր տոլարներ նուիրաբերած են քաղաքական թեկնածուներու, ներառեալ` ծերակուտականներու եւ ներկայացուցիչներու, որոնք ժամանակին նստած էին յատկացումներու ենթայանձնախումբերու մէջ կամ կը ղեկավարէին զանոնք»:
Զարմանալիօրէն եւ հաւանաբար ապօրինի կերպով BL&A-ն Միացեալ Նահանգներու արդարադատութեան նախարարութեան մէջ չէ արձանագրուած իբրեւ լոպիստ` Ազրպէյճանի համար: Իր համացանցային կայքին մէջ BL&A-ը կը նշէ, որ` «ան չ՛աշխատիր, չի զեկուցեր կամ ուղղութիւն չի ստանար Ազրպէյճանի կառավարութենէն կամ ազրպէյճանական կառավարութեան ոեւէ անդամէ»: OCCRP-ը յայտարարած է, որ` «2005 թուականին` «Ռենեսանս»-ի հետ աշխատանքը սկսելէ մէկ տարի անց, Ազրպէյճանի «Թուրան» անկախ լրատուական գործակալութիւնը հաղորդած է, որ նամակ ստացած էր, որով «Ռենեսանս»-ը ճանչցուած էր իբրեւ լոպիստական կազմակերպութիւն, որ կը ներկայացնէր Ազրպէյճանի կառավարութիւնը Ուաշինկթընի մէջ»:
Աւելի՛ն. «Առնուազն 2006 եւ 2008 թուականներուն BL&A-ի կայքը իբրեւ իր յաճախորդ` աւելի շուտ թուարկած էր Ազրպէյճան երկիրը, քան` «Ռենեսանս»-ը: 2012 մայիսին BL&A-ը համաձայնած է ներկայացնել Ազրպէյճանի դեսպանատունը եւ ատիկա բացայայտել` համաձայն FARA-ի («Օտարերկրեայ գործակալներու արձանագրութեան մասին» օրէնքի), նախքան արձանագրութիւնը արագ չեղեալ յայտարարելը` պնդելով, թէ որեւէ ծառայութիւն չէ իրականացած եւ որեւէ գումար չէ ստացած»:
BL&A-ի կայքը կ՛ընդունի, որ կը համագործակցի Ազրպէյճանի մէջ քաղաքացիական հասարակութեան զարգացման ընկերակցութեան (ACSDA) հետ, որ Պաքուի մէջ գործող կառավարամէտ կազմակերպութիւն է եւ կը ղեկավարուի Ազրպէյճանի խորհրդարանի անդամ Էլխան Սուլէյմանովի կողմէ: Համաձայն BL&A-ի կայքին, «Ռենեսանս»-ը «կ՛աջակցի եւ կը սնուցանէ ACSDA-ը: Երկու կազմակերութիւնները կը գտնուին Պաքուի միեւնոյն յարկաբաժինին մէջ»: OCCRP-ը տեղեկացուցած է նաեւ, որ` «Երբ 2016 ապրիլին ACSDA-ը ստորագրած է եռամսեայ պայմանագիր ամերիկեան Greenberg Traurig լոպիստական ընկերութեան հետ, ընկերութեան` FARA-ին ներկայացուցած դիմումը ցոյց կու տայ, որ ամսական 25 հազար տոլար վճարումները կատարուած են «Ռենեսանս»-ի կողմէ»:
OCCRP-ի ծաւալուն զեկոյցը կը բացայայտէ բազմաթիւ այլ լոպիստական գործողութիւններ, որոնք նիւթական աջակցութիւն ստացած են այս գաղտնի եւ ապօրինի հիմնադրամին կողմէ: Այս բոլոր աշխատանքները պէտք է ներկայացուին Միացեալ Նահանգներու Քոնկրեսին` պահանջելով մանրակրկիտ հետաքննութիւն: Դատական հայց պէտք է ներկայացուի ընդդէմ BL&A-ի` արգելափակելու անոր չարձանագրուած լոպիստական արշաւները…
Թարգմանութիւնը կատարեց
ՌՈՒԶԱՆՆԱ ԱՒԱԳԵԱՆ
Արեւմտահայերէնի վերածեց
ԵՌԱԳՈՅՆ-ը
